Седевме во дневната соба, имав седум или осум години и домашна задача ни беше да напишеме состав на тема „Баба и дедо – хероите на моето детство“. Бидејќи во дотогашните работи пишував за ликот и делото на мајчините родители, кои неизмерно ги сакав, се прашував како би било малку да пишувам и за другите баба и дедо. Се сеќавам дека го прашав татко ми – зошто твојот татко никогаш не дошол за Нова година или Божиќ и зошто тој невидлив дедо е толку безобразен што никогаш не доаѓа на мојот роденден.

Татко ми ми упати поглед од кој почна забрзано да ми чука срцето, бев мала, но знаев дека од тој поглед ќе дојде до некое страшно сознание. Стана, отиде до фиоката во која ги држиме сите документи и ја зеде својата крштеница. Ме седна во неговиот скут и ми го покажа полето во кое пишуваше „татково име“ – беше празно.

– Јас немам татко, душо. Твојот татко никој никогаш не го признал – му се насолзија очите, но уште од малечок во домот за незгрижени деца се навикнал на тоа дека нема плачење. Тогаш не сфаќав што значи тоа, само им бев многу лута на родителите на мојот татко зашто не учествуваат во моето и во растењето на сестра ми.

Животната приказна на мојот татко почнува во оној момент кога мојата баба на негови осум години го остава во дом за незгрижени деца. Го оставила во долгиот и светол ходник од таа установа, а тој, држејќи се за раката на својот воспитувач, тргнал по неа со надеж дека таа сепак ќе се премисли и нема да го остави помеѓу тие страшни ѕидови.

– Ја гледав мајка ми како заминува, а солзите само ми летаа низ лицето. Ми рече дека овде ќе ме чува, дека ќе ми биде добро и убаво и дека таа наскоро ќе се врати. Не се врати – ми раскажуваше. Потоа, единственото нешто што го имал биле солзите, гладувањето и ќотекот, бидејќи и самиот неколку пати повтори „добив ќотек колку што 50 луѓе нема да добијат за 10 животи“.

Го селеле како вишок крпа од дом во дом, ја поминал половина Србија, будејќи се со непознати деца на различна возраст, со различни инаети, карактери. Не помнел премногу имиња, само се сеќава дека морал да се избори за својата ужина во мензата и новите чорапи, кои постарите му ги земале додека тој спиел. На прозорците имало решетки, а тој имал нецели 12 години. Косите им ги крателе целосно за децата во градот да знаат да не се дружат со нив. Мојот татко имал и свои пет минути во филмот „Дом за бесење“.
Долго, поради стрес, мокрел в кревет, до 14-тата година, а само размислувал како да се прехрани и да си набави нови патики, бидејќи оние што ги делел Домот не траеле долго – бил момче, копнеел за игра и внимание. По навршени 18 години, како што налагаат правилата, морал да ги спакува своите работи во кеса, бидејќи само толку имал, и да го напушти домот.

Овој пат со пластичната вреќа се нашол на улица, па единствено решение била војската. Отишол и се пријавил за да добие документи, бидејќи во установата во која израснал бил само број. Отишол во општина за да извади лична карта и пасош и самиот си одбрал презиме. Тоа е причината што моето „чудно“ презиме никаде нема да го пронајдете.

Ченад се презиваме само ние тројца – татко ми, сестра ми и јас, бидејќи тоа презиме е измислено. Да, добро прочитавте. По војската се вработил и почнал да го гради својот живот како што знаел и умеел. За мојата баба, тој бил копиле. Цвет без корен, за мене – тој беше најголема големина, која никој нема да може да ја достигне во мојот живот. Мојата мајка ја запознал сосема случајно, при посета на едно село во близина на Белград. Се забавувале и по една година се венчале. Никој од младинската заљубеност и љубов не помислил дека корените на неговото детство сепак ќе ’ртат. Мојот татко учеше да слави роденден, често заборавајќи кога сме родени сестра ми и јас, па и самиот тој. Тој не знаел за удобноста на неделниот ручек или подароците за Нова година.

Никогаш не разменувавме љубовни зборови, а „те сакам“ е првпат напишано кога отидов да живеам сама во друг град. Тој стана невнимателно суштество бидејќи едноставно немал модел на однесување кој подразбира функционирање на семејството. Никогаш не сме се прегрнувале, освен кога се поздравувавме пред патување, а се сакавме. Најголемата жртва ја направи мајка ми, која буквално требаше да врзува ветер. Татко ми немаше навика да се јавува, некогаш по цел ден не знаевме каде е. Далеку од тоа дека не ја чувствував неговата љубов, со поглед да, но со постапки потешко, а со зборови никогаш. Немаше чувство за нашите училишни успеси бидејќи и самиот имаше диплома од импровизирано средно училиште во домот. Далеку од тоа дека не беше среќен поради сето она што јас и сестра ми го остваривме во раниот период од животот, но нашето детство поминуваше во поразлична нота од онаа што ја имаа моите врсници. Не познавав речиси никој од страната на татко ми, многу малку роднини, имавме кумови и пријатели. Нему му беа непознати и тие роднински собиранки, тоа го давеше и го задушуваше.

Личност што растела без никого одеднаш е наметната во некаква форма. Некоја рамка која не создавала семејна целина, туку кафез, во кој сите се задушувавме. Денес, јас сум дете на разведени родители. Тој живее сам и како што вели, повторно е таму каде што бил оставен како мал – во самотија. Не го обвинувам, се обидувам да го разберам. Социјализацијата е процес кој нè прави онакви какви што ќе станеме кога ќе пораснеме, со мала апстиненција од воспитувањето. Неговиот социолошки аспект главно била голата егзистенција.

Лута сум ѝ на мојата баба, која оставила едно недолжно суштество на суровите случувања од белградскиот асфалт. Ме боли секој негов недостиг на внимателност, кој придонесе за раздор на нашето семејство. Вложуваме секакви напори да го приспособиме и да му го надоместиме она што со години му недостигало, се трудеше и тој, но против себе не се може. Не може студен восок да се обликува. Тој е една, како што веќе кажав, големина, која од ништо го создала сето она што јас го имам денес. Еден пример кој никогаш нема да можам да го пресликам на себе, а би сакала.

Им помагал на странци, непознати лица, луѓе што првпат ги гледа, не очекувајќи ништо за возврат. Кога го прашував: „Што си направил, не го ни знаеш, што ако е измамник?“, само одговараше: „Знам јас, ќерко, што значи да се нема. А, ако лаже, негов грев е…“ Му беше тешко, а  и нам, но секогаш знаев, што и да се случи – тој ќе биде јунак на моето детство и мојот живот. Некој кој од ништо создал сè за нас. Децата можеби би се налутиле на ваков татко и би рекле дека тој не е вистински родител бидејќи не можел да се менува и приспособи на зададените околности.
Јас на мојот татко не му замерувам бидејќи знам дека тој е тука за мене и преку ден и во ноќ, но не може да функционира во дует. Тој едноставно е соло-играч, со срце во кое може да го спакува целиот свет. Затоа би сакала нешто важно да ви кажам на крајот – љубовта не значи да промените, љубовта значи да прифатите.

Автор: Снежана Ченад