Изливите на бес се универзални и изгледаат речиси исто за сите деца. Во парк или во самопослуга, дома или каде било, детето може да има излив на бес додека родителот стои настрана не можејќи да направи нешто за да го скрати. Постојат некои нијанси помеѓу изливите на бес – што особено ги предизвикува, и како да се справите со тој активирач – но кога вашето дете е аутистично, тоа е сосема друга приказна.

Националното здружение за аутизам (NAS) го дефинира ова како интензивна реакција – како викање, врескање, плачење, клоцање, мавање или гризење – како одговор на многуте чувства што се насобрале во детето.

– Малите деца немаат софистициран емоционален речник, така што детето што вреска за одредена играчка ќе изгледа како лошо однесување кај невротипично дете – вели Нур Первез, менаџер за ангажман во заедницата за Мрежата за самозастапување за аутизам.

– Но, кај дете со аутизам, тоа може да вреска затоа што нема начин да каже дека му е потребна таа играчка за да се чувствува безбедно во неговата околина – вели Первез.

Речиси секое дете има излив на бес повремено. Изливите на бес кај аутистично дете изгледаат слично, но сепак причините и стратегиите за справување со нив се различни. Затоа, правењето разлика е клучно за родителите на аутистичните деца да можат најдобро да му помогнат на своето дете да го преброди изливот.

Излив на бес кај аутистично дете

Изливите следат предвидлив модел: бесот започнува со експлозивен гнев со висок интензитет и завршува со неизмерна тага. Обично се активира поради тоа што детето сака внимание, не сака да направи нешто или не го добива она што го сака. Секој предизвикувач го менува начинот на реагирате (целосно да го ингорирате, да работите со детето за да ја заврши задачата или да не му дадете нешто). Но, вистинската суштина овде е дека бесот е нормален дел од развојот на детето и тоа ќе ја помине и таа фаза.

Но, изливите на бес кај аутистичните деца немаат старосна граница. Тие се резултат на акумулација на сензорна или емоционална стимулација што ја намалува способноста на детето да го контролира своето однесување.

– Помислете на славина што бавно капе. Тоа бавно капење на крајот ќе предизвика мијалникот да се прелее ако одводот е затнат. Сензорните проблеми како светлина, допир, звуци, промени во рутината или друг емоционален стрес се како тоа бавно капење. Нивниот мијалник е приклучен затоа што немаат ефективни начини за комуникација, па на крајот, нивните мозоци се прелеваат, што резултира со топење – вели Первез.

Начинот на изливот на бес може да се промени со текот на времето.

– Како што детето старее, однесувањето слично на бес станува помалку општествено прифатливо, така што од гласно и експлозивно може да стане тивко однадвор, но експлозивно одвнатре – вели Первез.

Како да реагирате на излив на бес кај аутистично дете?

Важно е да не се суди некој што има излив на бес. Неопходно е да се остане смирен, објаснува Первез. Доколку се плашите дека однесувањето на детето може да ја загрози безбедноста на луѓето околу него, тивко насочете ги другите да се оддалечат. Ако е можно, преместете го детето на тивок, безбеден простор, дури и ако тоа значи дека ќе ја напуштите продавницата или ќе ги оставите планираните активности.

– Кога сте смирени, седнете и прашајте го детето што му треба кога е во таа состојба. Одговорот може да биде различен за секого. Некои деца имаат потреба од целосен недостиг на сензорна стимулација, а други бараат сензори. На пример, едно дете може да сака да држи ќебе, да пушти музика или да биде оставено само. Друго можеби претпочита физички контакт, како притисок од милениче или цврста прегратка – вели Первез.

Потешко е да се разбере што му треба на едно мало или некомуникативно дете. Но, слушањето, поставувањето прашања, користењето слики и обрнувањето внимание на прекумерната стимулација може многу да помогне во смирувањето на следното распаѓање или да го запре пред да прерасне во излив на бес.

– Ако имате дете кое не зборува или не може добро да комуницира, можете да користите апликација за комуникација, слики или табла со букви – вели Первез. На пример, ако посетувате ново место, како болница или трговски центар, користете слики што му покажуваат на детето како ќе изгледа тоа место пред да одите.

Како да спречите излив на бес кај аутистично дете?

Аутистичните луѓе може да покажат знаци на вознемиреност уште пред да се случи изливот на бес. Вашето дете може да покаже однесување како шетање, нишање, повторувачко прашување или може да стои смирено.

За време на оваа фаза, добро е да обезбедите слушалки и очила за сонце ако вашето дете е чувствително на гласни звуци и силни светла. Неочекувани промени во рутината може да доведат до излив на бес. Дозволете му на детето да ја изрази својата фрустрација за промената.

Запомнете дека отворената комуникација е најдобриот начин. Кога родителот е невротипичен, а детето аутистично, и двајцата имаат знаење што другиот го нема. Важно е да се премости тој јаз.

Извор