Што да прават родителите чии деца се возрасни и не сакаат да работат, туку само да учат

Една од најголемите заблуди на современиот родителски и педагошки свет. Учењето на факултет или каде било не е работа! Работа е создавање нешто што е општествено корисно. Вие создавате, а другите имаат корист. Не е важно дали се работи за производство на леб, слики, услуги или научни откритија. А учењето, напротив, е потрошувачка – некој троши на тебе учејќи те нешто, а целта е ти да го примениш тоа знаење за да ги создадеш гореспоменатите општествено корисни предмети и услуги.

– Од пријатели слушнав дека денешните деца не сакаат да учат, рано губат мотивација за учење, уште од прво одделение, па и порано. Причините се детално опишани: современите деца се развиваат преинтензивно и тоа почнува прерано, се забавуваат на сите можни начини, буквално ги полниме со секакви вештини и знаења. Децата сами не го изразиле својот интерес, а родителите веќе трчаат да ги запишат на секоја можна активност. Како резултат на тоа, рано ја губат навиката да работат самостојно, самостојно да го истражуваат светот, не учат да ги надминуваат пречките, не знаат како да ја надминат досадата, и се навикнуваат нивниот живот да биде забавен парк. Рано губат интерес и ништо не ги возбудува освен телефонот. Покрај тоа, со појавата на интернетот, традиционалното училиште западна во криза и бара нови форми. „Гугл“ дава побрзи и поцелосни информации од наставниците, а со сето тоа работите стануваа покомплицирани. Многу родители не го поддржуваат авторитетот на наставникот.

Слушав една жена по име Алиса со искрен интерес и извесна зачуденост. Таа темелно и стручно го објасни проблемот, неговото потекло, вешто укажа на можностите за корекција и решенија. Сето тоа е убаво, и искрено ми беше драго што ме уверува дека има толку високо ниво на разбирање за реалноста кај современите родители, но едно не ми е јасно: со толку високо ниво на свесност, зошто дојде кај мене? Што имам да додадам и да одземам од нејзините разумни заклучоци?

Ми остана да претпоставам дека Алиса дошла само да го провери своето разбирање кај личност која ја смета за стручна: „Дали добро го разбрав ова?“

И веќе бев подготвена да ја уверам дека е така, дека таков е проблемот со кој често се среќавам во практика. Но, тогаш Алиса рече:

– Но, кај мене е обратно!

Тогаш ја отворив устата, полека ја затворив и се претворив во уво:

– Jaс и мојот сопруг имаме две возрасни деца. Постариот син има 28 години, а ќерка ми 18. Двајцата студираат. Со сопругот сме во конфузија и сакаме да се консултираме со некого. На децата никогаш не им велевме дека учењето е лесно, забавно и интересно. Секогаш одговаравме на прашањата, но никогаш не ги форсиравме. Синот научи да игра шах гледајќи го татко му како игра со вујко му. Ќерка ми вежбаше гимнастика со девојче од соседството, па кога можеше да направи шпага, ја однесов на гимнастика. Се откажа по две години.

Ми се чини дека секогаш ги правевме работите како што треба. Кога децата почнаа на училиште, ги советувавме: секако дека ќе учите, зошто не би учеле? Од нив никој не бараше петки, но како и секој родител, се радувавме на петките.

Ќерка ми не беше сјајна по природни науки, прво работевме со неа, па ангажиравме приватен тутор, бидејќи тоа повеќе ѝ одговараше. Наставниците ни даваа позитивни повратни информации, тие велеа дека им е задоволство да работат со неа: исполнителна, поставува прашања. Синот отсекогаш го привлекувала математиката, татко му го поттикнуваше и уште во петто одделение се соочивме со прашањето: дали да оди едно одделение понапред? На предлогот, синот реагираше со благ ентузијазам, а ние мислевме дека е добар знак.

– Добро, и што тргна наопаку? – нетрпеливо ја прашав.

– Тоа е поентата: мојот сопруг и јас не сфаќаме. Синот го заврши најдоброто училиште во градот. Наставниците отсекогаш ни велеа дека тој е неприкосновен талент, и може и сака да учи, сака да ги надминува тешкотиите, а тоа е често поважно од способностите со кои сте родени. Сосема природно, се запиша на Државниот универзитет во Санкт Петербург и таму на почетокот беше во ред. Но, се префрли на отсекот физика, губејќи една година. Дипломира, се запиша на постдипломски студии, но не ги заврши и рече: – Сфатив дека не сакам да бидам теоретирач. Сакам да студирам економија. Размисливме и се согласивме. По извесно време се ожени со својата голема љубов.

– Имаат деца?

– Двегодишна ќерка.

– Во кој момент почнавте да се грижите?

– Кога ќерката рече дека ќе се запише на Филолошки факултет, а инаку отсекогаш ја привлекувала историјата. Размислува споредно да се запише и на факултет за историја.

– Сфативте дека и таа, како и нејзиниот брат, не гледа работа во иднина, туку само учење.

– Така е – рече Алиса.

– Ајде да видиме што се случило. Како што веќе кажавте: прекрасно и цврсто семејство, почитувани родители кои едногласно велат: добро и вредно учење.

– Да. Притоа, нашите деца не се научени нешто да им се сервира на чинија.

– Точно. Ако учењето е тешко, мора да се совлада за да се исполнат очекувањата на луѓето.

– Да. Успешно и постепено научија да учат.

– Добро. За што друго добија позитивно охрабрување?

– Па, кога ќе погледнам наназад, и двајцата беа мирни, учтиви деца, воспитани и социјализирани, а нивната единствена работа беше да учат…

– Ете, тоа е токму тоа! Една од најголемите заблуди на современиот родителски и педагошки свет. Учењето на училиште, факултет или каде било не е работа! Работа е создавање нешто што е општествено корисно. Вие создавате, а другите имаат корист. Не е важно дали се работи за производство на леб, слики, услуги или научни откритија. А учењето, напротив, е потрошувачка – некој троши на тебе учејќи те нешто, а целта е ти да го примениш тоа знаење за да ги создадеш гореспоменатите општествено корисни предмети и услуги.

– Се согласувам. Но, на децата, па дури и на тинејџерите им се испраќаат токму такви пораки. Еве, се сеќавам како наставничката на една родителска рече: „Треба да им објасните на вашите деца дека учењето е нивна работа. Како што ти секој ден одиш на работа, така и таа треба да оди на училиште и да учи.“ Или, да ја пуштиме учителката – мојата пријателка, која е домаќинка повеќе од дваесет години, постојано се запишува на разни курсеви и искрено верува дека тоа е исто. Така, вие одите на работа, а јас одам на средновековен курс по схоластика четирипати неделно, слушам онлајн курс за филц од волна и пишувам семинарска работа.

– Значи, вашите деца научија добро да учат, да ги надминуваат тешкотиите и сфатија дека светот како такви ги сака. Да одиме понатаму.

– Удобно им е. Одлично се снаоѓаат.

– Добро. А зошто луѓето излегуваат од тој период?

– Веројатно затоа што растат.

– Не. Вашиот син и неговата сопруга одамна пораснаа, но…

– Треба да заработат за храна и сите други работи.

– Да. Има нешто друго?

– Се сеќавам дека сакав да пораснам затоа што не сакав да зависам од никого. Второ, детството не ми беше лесно. А сопругот вели дека сакал да работи, го сакал тоа и работел уште од неговата четиринаесетта година.

– Интересно. Дали сте се обиделе да анализирате зошто го сакал тоа? Поради пари?

– Па, парите играа улога, но не најважна, бидејќи неговото семејство не беше сиромашно. Попрво би рекла поради самопочитта.

– Одлично. Тоа значи дека самопочитта во средината во која пораснал се базирала токму на работата и на создавање нешто општествено корисно. Веќе сте доволно возрасни за да работите – ем заработувате пари, ем создавате нешто корисно за другите.

– А кај нас излегува дека работите се базираат на успех во учењето? Јас и сопругот секогаш гордо си велевме: никогаш нема да ги тераме децата да учат за оценки.

– Интересен пресврт. Бидејќи кога семејството само брка оценки, децата ја разбираат лажноста и примитивноста на овие цели и го откриваат на пример ова: вистинската цел е да се биде познат блогер милионер, да се објавуваат три видеа дневно и да се заработат многу пари. А вашите деца разбираат вака: знаење, вештини итн. Нашите прекрасни родители од нас очекуваат реални цели и вистински вредности. Основата на самодовербата и стравот од нејзино губење. Значи, мораме да учиме повеќе и повеќе… Сега имам прашање: што да правите сега?

– Веројатно треба да ѝ кажеме на ќерката, особено на синот, до кој момент финансиски ќе ги издржуваме.

– Одлично.

– За синот, тој момент веројатно треба да дојде веднаш, а за ќерката – штом ќе ја добие факултетската диплома или кога ќе го напушти факултетот (веќе сега, во прва година, вели дека можеби не е баш тоа што ѝ треба, а некои очекувања не се баш соодветни за неа и не се совпаѓаат со фактичката ситуација). Нашите деца се возрасни, паметни и добри луѓе. Веројатно треба да разговараме со нив за сето она за што зборував со тебе и да признаеме до одреден степен на вина.

– Немојте премногу – сега го кренав прстот. – Ти и твојот сопруг искрено го направивте она што мислевте дека е правилно. Признавањето на вината има смисла за лаги и предавство, а таквите овде ги нема. И затоа – само објаснувањето и новата поделба на улогите. Тие знаат да учат, па нека го научат и ова. На крајот на краиштата, синот веќе има ќерка, твојата внука. Самиот сега почнува да воспитува некого.

Автор: Катарина Мурашова, психолог
Извор