– Провинцијата е состојба на умот. Не е важно каде живеете. Ова беа првите зборови што Мина ги напиша во својот дневник. Имаше 34 години, сопруг, син, работа и неподнослив товар на рамената од кој мораше да се ослободи. Затоа, во тој жежок летен ден, веднаш по кратката средба со Ирена, влезе во книжарницата и ја купи таа тетратка.

Ѝ беше потребно од себе да ја истресе целата горчина што ја собираше во грлото. Затоа што таа не беше горчлива личност. Таа не можеше да биде таква.

Ирена ја познаваше цел живот. Отсекогаш беа пријателки. Можеби таа беше најдобрата личност што Мина ја познаваше. Една од оние што ве „бањаат“ со топлина, сонце, радост, дури и само ако поминете половина час во нивно друштво. Се пресели во Шведска во доцните дваесетти години. Нејзиниот свршеник тогаш доби добро платена работа во Малме и немаше причина зошто да не го следи.

Мина мислеше, помалку наивно, дека  некоја далечна скандинавска земја нема да ја промени Ирена. И беше во право. Не сметаше дека останувањето да живее во истиот мал град ќе ја промени неа.

На почетокот, немаше што да се забележи. Кога и да дојдеше Ирена, мораа да се видат, барем еднаш пократко и еднаш подолго, кога попладневното кафе се претвораше во едно пиво, па уште едно, па ајде кај мене на тераса и така до 3 часот наутро. Да повикам такси? Не, блиску сум, нè дели една улица.

Секогаш така некако се разделуваа, па се гледаа следната недела.

И навистина, секоја нивна средба беше таква: како да се немаа видено неколку дена.

Една свадба, друга свадба, едно бебе, друго бебе. Мина имаше сигурна работа и плата која некогаш доцнеше, но не се жалеше. Ирена работеше по струката, по неколку години зборуваше шведски како мајчин јазик. Навидум, животите им течеа во иста насока, но ништо не беше исто.

***

– Сакам да се видиме, но морам да го земам Михаил со мене.

– Луда си? Секако дека ќе го земеш! На истото место? – праша Ирена по телефон.

– Дали си сигурна дека не можеш да дојдеш кај нас? – се обиде Мина уште еднаш да не излегува со бебето и да не го носи во кафуле.

– Не можам, жал ми е, морам да средам некои документи в град, ако дојдам, нема да можам да поседам ни половина час. Вака, колку-толку, ќе се видиме – ѝ рече Ирена.

Таа средба беше прва и единствена кнедла во грлото на Мина поради Ирена. Тој ден почна нејзиното спасување. Немаше поим.

Ирена мирисаше убаво, но парфемот беше пресилен за Михајло, па се расплака веднаш штом го зеде в раце. Додека го смируваше Мина, истури половина чаша сок на нејзиното бело здолниште, единственото парче облека во кое не изгледаше како да родила петорка, а не едно бебе и тоа пред десет месеци. Ирена беше во тесна кошула и фармерки, убава и свежа, со малку шминка. Смирена, насмеана и сталожена.

Ѝ раскажуваше на Мина за новиот проект на работа, за својата 1,5-годишна ќерка Ана, за тоа како изгледаат градинките во Шведска и како сè ѝ е некако лесно.

– Навистина, понекогаш се чувствувам како да имам многу среќа. Не знам дали ме разбираш? Толку сум среќна што се прашувам со што сум ја заслужила сета таа среќа – рече мирно, како да подразбира дека Мина ќе ја сфати.

Но, првпат Мина не сфаќаше. Бидејќи наспроти неа седеше некоја друга жена, среќница, жена (знаеше колку е лошо и страшно тоа) на која ѝ завидува. Поради таа леснотија, поради слободата со која ја воспитува нејзината ќерка, затоа што не размислува за пари, за млеко, за пелени, за работа, затоа што не ѝ доцни породилното, затоа што сè уште е заљубена, затоа што не мора да ги убедува свекорот и свекрвата три месеци однапред дека детскиот роденден не мора да се слави како венчавка на кралска двојка, затоа што нејзиниот маж не работи во три смени и нема кому да го остави детето барем на половина час за да оди на забар или во продавница.

Затоа што нејзината Ана седи во двор во скутот на баба и дедо, кои се радуваат и се смеат, а нејзиниот Михајло веќе десет минути плаче во нејзиниот скут во градината на градското кафуле.

– Што му е сега? Дууушо, види ја тетка Ирена. Насмевни се, среќо. Види, види! – ја извлече играчката на Ана од торбата и му ја даде, а тој се смири веднаш. Мина воздивна. Одеднаш сите ужасни мисли останаа во нејзините уши. Како можев да помислам за мојата Ирена така?

Уште не стигна да го почувствува грчот на совеста кога ја слушна Ирена како вели:

– Знаеш, во Шведска децата воопшто не плачат.

– Молам? – се слушна себеси како пелтечи.

– Навистина. Не знам како, но еве, колку години живеам таму и сè уште не сум слушнала некое бебе да плаче во зградата или на улица. Тие се толку посветени родители. Толку се смирени, насочени на детските потреби. Знаеш? Едноставно кога се со децата, се грижат само за децата и тука нема место за незадоволство.

– Аха.

И потоа не слушаше. Не слушаше ништо освен нејзиното горчливо срце. Швеѓаните се подобри луѓе, Швеѓанките се подобри мајки. Таа не умее со сопственото родено дете, ете десет минути не може да го смири, нели?

Децата во Шведска не плачат, но јас не живеам во Шведска, живеам во Србија, во провинција што Бог ја заборавил. На недовршениот кат од куќата на нејзиниот сопруг, со свекорот и свекрвата кои не сакаат да поиграат со внукот дури ни накратко. Не можам да размислувам само за детето кога сум со детето затоа што размислувам како ќе ги платиме сите сметки, кога ќе истече нашиот заем и дали работодавецот ќе ме отпушти веднаш штом ќе се вратам од породилното отсуство.

Не можам да бидам мајка која постојано се смее, кога на половина час ме потсетуваат дека има десет месеци, а не оди, има само еден заб и уште има пелени.

– Дали Ана носи пелени?

– Носи, зошто прашуваш?

– Малку ме малтретираат што Михајло сè уште не седнува на нокшир – рече тивко.

– Дали се оптоваруваш што велат другите? – ја боцна прашањето на Ирена.

Навистина, дали се оптоварувам околу тоа?

– Тоа е твое дете, Мина. Ваше дете. Што и да одлучите, тоа е тоа. – Ирена звучеше толку сигурно, што со таа едноставна реченица ја пресече на пола.

– Слушај, многу ми е жал што се мачиш со вакви проблеми, би сакала да го извадиш од главата. Не е тоа твое ниво. Морам да одам сега. Се надевам дека ќе се видиме повторно, но не можам да ти ветам. Сега кога сме тука со Ана, сите сакаат да ја видат. Знаеш како е… – реченицата се изгуби во косата на Мина кога ја гушна.

Мина не ја почувствува нејзината љубов и поддршка. Наместо тоа, нејзината душа беше обвиткана во горчина. Не знам како е. Со месеци никој нема дојдено да го види мојот Михајло.

Го анализираше целиот нивни разговор и од сè најјасно слушна:

– Не е тоа твое ниво.

Дури тогаш сфати колку е глупава. Колку беше изгубена. Како се грижеше за сè што не треба. Како за малку можеше да ја изгуби пријателката поради завист. Како можеше да се изгуби себеси.

– Провинцијата е состојба на умот. Јас не сум ова.

Таа го погледна Михајло и рече: – Дали го слушаш тоа, малечко? Децата во Шведска не плачат. Па од денес, мајка ти е твојата Шведска.

Автор: Србијанка Станковиќ

Извор