Тешки, чудни, напорни, генијални, креативни, невозможни – постојат многу описи за надарените деца. За нивната околина, особено за нивните родители, овие деца се огромен предизвик – мали „вонземјани“ што се чини дека залутале од друга планета.

Надарените деца не ја набљудуваат содржината на нивната околина преку калапи, ниту прифаќаат готови дефиниции. Тие сами ги создаваат со креативна моќ својствена за нив. Тие не „апсорбираат како сунѓери“ затоа што не им се доволни општоприфатените објаснувања, туку се стремат кон самостојно објаснување на светот околу себе.

Како што објаснуваат авторките на книгата „Надарено е, што ќе правам со него?“, Јасна Цветковиќ-Леј и Ана Секулиќ-Мајурец, надареноста е комбинација на натпросечни способности, креативност и одлики на една личност. Така, високоразвиените интелектуални способности сами по себе не се показател за надареност. Тие мора да се придружени со креативност и специфични црти на личноста.

Постојани прашања и потрага по смислата на животот

Надарените деца се многу љубопитни. Кој? Што? Зошто? Како? Во нивните глави прашањата само се множат и предизвикуваат нерамнотежа што ги копка; со дознавањето на одговорот повторно се воспоставува когнитивниот мир, кој сепак, трае кратко, бидејќи тие сè уште не знаат многу работи, а би сакале да знаат!

Надарените деца си поставуваат прашања и себеси, но и на другите, што понекогаш може да ги полуди родителите и наставниците бидејќи тие често не знаат што да одговорат или немаат време да се посветат на потребите за разбирање на детето. Возрасните се особено изненадени од прашањето: „Зошто живееме?“ Длабоките филозофски размислувања за смислата на животот или прашањата за потеклото на светот се честа преокупација на надарените деца.

„Чудаци“ со чувство за вистина и правда

Тие се полни со необични идеи. Тие лесно смислуваат нешто неконвенционално, различно од вообичаеното, па подоцна, како возрасни, честопати се пионери во нови, неистражени и непрепознаени области. Склоноста кон ментална разновидност понекогаш е товар за надарените деца затоа што тие се означени како „чудаци“. Надарените покажуваат висок степен на ментална независност, вреднувајќи го светот според нивните сопствени внатрешни, а не надворешни социјални критериуми. Тие не се конформисти, затоа отстапуваат од масите и се „трн в око“ со својата необичност, на која честопати се гледа негативно.

Понатаму, надарените деца често се подложни на неправда и нивните идеи и мисли често содржат принципи на еднаквост, вистина и правда.

Незаинтересирани за секојдневниот живот

Овие деца не се љубители на рутинските задачи, го игнорираат извршувањето на секојдневните практични ситници; бидејќи тие се водени од сопствен компас што им кажува што е важно, тешко е да ги убедиме во неопходноста од одредени активности: „Зошто треба да го поставам креветот наутро кога и онака повторно вечер ќе го растурам?“

Кога ќе најдат нешто што ги интересира, тие се крајно вредни и издржливи додека се занимаваат со таа активност или тема. Тие можат да поминат часови, на пример, да читаат енциклопедии на тема што им е интересна или да вежбаат свирење на инструмент. Покрај работната издржливост, тие се карактеризираат и со способност за висока и долгорочна концентрација и силна мотивација (во совладувањето на она што ги интересира).

Надарените деца претпочитаат друштво со возрасни затоа што тие се посоодветни соговорници отколку нивните врсници, а другите деца понекогаш ги изолираат затоа што надарените луѓе се често интровертни и потешко градат социјални односи.

Од друга планета?

Тешки, чудни, напорни, генијални, креативни, невозможни – постојат многу описи за надарените деца. Факт е дека станува збор за деца со посебни потреби чии специфични образовни потреби треба да се решат со систематска поддршка и дома и во училиштето, во спротивно тие се во опасност да ја потопат нивната надареност во стандардизацијата на училишниот систем.

За нивната околина, особено за нивните родители, овие посебни деца се голем предизвик. Мали „вонземјани“ кои се чини дека залутале од друга планета. За жал, не постои јасен рецепт за тоа како да се одгледуваат надарени деца, но она што тие дефинитивно треба да го охрабрат е двонасочна адаптација: приспособување на надарените деца кон околината и приспособување на околината кон надарени деца.

Дозволувањето на децата да го менуваат светот околу нив со својот талент е клучно за развој на големи гении еден ден.

Автор: Маја Јерчиќ, професор по педагогија

Извор