Д-р Беки Кенеди е светски познат психолог, автор, ТЕД-говорник и едукатор. Во едно од нејзините предавања таа зборува за тоа како недостигот на трпение од страна на родителите влијае врз динамиката на целото семејство, но најмногу врз децата. Меѓутоа, зад тој недостиг на трпение што ни се случува на сите се крие можност.
– Петок навечер, јас сум во кујната, само што завршувам со подготовката на вечерата. При крај сум со нервите. Уморна, ненаспана, загрижена за она што ме чека на работа од понеделник. Размислувам што треба да правам овој викенд. И токму во тој момент во кујната влегува син ми. Тој погледнува кон трпезариската маса и почнува да мрмори: „Ах, повторно пиле.“ И тоа беше сè, тоа ми требаше за да експлодирам. „Што ти е? Можеш ли барем еднаш во животот да се однесуваш нормално и да бидеш благодарен?“ И тоа е тоа. Ми вели дека ме мрази, заминува од кујната и удира на вратата од собата. И тука започнува моето испрашување. Дали сум толку лоша мајка? Што ми е?!“ – ја започнува приказната д-р Беки. И веројатно секој родител може да се поврзе со тоа.
Како клинички психолог, признава дека и самата многупати била во дилема.
– Не постои такво нешто како совршен родител. Тоа едноставно не постои. Грешките и жалењето доаѓаат во пакет. Но, што потоа? Се преправате дека ништо не се случило? Или, ако треба да кажеме нешто, што е тоа? За време на моето долгогодишно искуство како клинички психолог, видов родители кои бараа одговор на ова прашање. Сите родители викаат. Никој не знае што да прави потоа – објаснува д-р Кенеди.
Затоа, секогаш кога нејзините клиенти ќе ја прашаат која е најважната стратегија за родителство, таа вели: „Научете да ја поправите штетата кога ќе зафати бура. Бидете добри во тоа“.
И што точно значи тоа? Како се санира штетата?
Д-р Кенеди вели дека треба да направиме три работи по ред:
- Да се вратиме на моментот кога се случила „паузата“;
- Да преземеме одговорност за тоа како се однесувавме;
- Да прифатиме дека нашето однесување влијаело врз детето (или врз кој било друг, бидејќи овие правила важат за секоја врска).
Но, многу е важно овој процес на „поправање“ да го разликуваме од извинување. А разликата е во тоа што извинувањето обично ни служи за да затвориме поглавје, да продолжиме понатаму, а не да се вратиме на старо. Поправката, од друга страна, вклучува враќање на настанот и обид да се намали штетата.
– Да се вратиме на мојот пример. Значи, јас сум во кујната, скршена, а мојот син е во својата соба, лут, преплавен со емоции, под стрес затоа што, да бидеме искрени, неговата мајка се однесуваше прилично страшно. И сега треба да најде начин повторно да се чувствува безбедно. Ако не отидам кај него и не се вклучам во тој процес на санирање на штетата, тој мора да се потпре на единствениот механизам за справување со кој располага. А тоа е преземање на вината на себе. Во неговата глава звучи вака: „Нешто не е во ред со мене. Невозможно е некој да ме сака – објаснува доктор Кенеди.
А тоа се, вели таа, длабоките стравови на толку многу возрасни кои живеат со верувањето дека не се доволни, дека не се достојни за љубов, токму затоа што како деца биле оставени да веруваат дека тие се виновни за ситуации како онаа што ја опишува на почетокот на текстот. Станува збор за возрасни кои се склони кон анксиозност, депресија, се чувствуваат помалку вредни, а сето тоа затоа што нивните родители не биле подготвени да ги „поправат“ работите по прекин во комуникацијата.
Никој не вели дека родителите треба да бидат совршени. Но, кога ќе сфатите дека е важно да ги поправите работите, а кога ќе го направите тоа, не само што го заштитувате вашето дете да не се чувствува недостојно, туку обезбедувате сигурност, поврзаност, љубов.
Но, како да го научите тоа?
Д-р Беки советува да почнете од себе.
– Не можете да му понудите сочувство и разбирање на некој друг ако ги немате тие чувства кон себе. Затоа е важно да сфатите дека дури и кога правите нешто на што не сте горди, тоа не е нешто што треба да ве дефинира. Не секој човек што прави нешто лошо е нужно лош. Да, викам, дека ми е тешко, но тоа не значи дека сум лоша мајка. Но, тоа не ме ослободува од одговорноста и обврската да не се погрижам за поправање на односот – вели д-р Беки.
Вториот чекор, откако ќе се погрижите за себе, е да се погрижите за вашето дете. И тоа е лесно. Вратете се на ситуацијата, објаснете ја (без да го обвинувате детето), преземете одговорност и кажете што ќе пробате поинаку следниот пат.
– Можете да кажете нешто како „Сакав да зборувам за тоа што се случи во кујната. Знам дека викав и те исплашив и извини. Не е твоја вина. Следниот пат ќе работам подобро да го контролирам гневот“. И тоа е тоа. Петнаесет секунди разбирање и подобрување на односите и влијанието врз целиот живот – вели психологот.
Д-р Кенеди објаснува кои не се соодветни начини за „санирање“ на штетата. Не треба да кажувате работи како: „Извини што викав во кујната, но да не се пожалеше на вечерата на тој начин, ова немаше да се случи“ или „Знам дека не треба да викам, но треба да научиш да бидеш благодарен што некој ти готви здрав оброк. Тогаш никој нема да вика“.
Со ваквите изјави не само што нема да успеете да го подобрите односот со вашето дете, туку и инсинуирате дека детето е одговорно за вашата реакција и губење на трпението. И тоа не е вистина и секако не е нешто што сакате да го научите вашето дете. Ако го сторите тоа, постојат две можности. Едната е дека детето ќе научи да презема одговорност за туѓите грешки бидејќи тие му биле пренесени со растењето, а другото е дека ќе го следи моделот што му го дадовте, а тоа е да се обиде да ја пренесе својата одговорност на некој друг.
Зошто е важно секогаш да се поправа штетата?
Едноставно е. Освен што создавате силна и здрава врска со вашето дете, вие исто така го учите како да негува и воспоставува такви односи во зрелоста. Како се поправа штетата по дефект на комуникацијата. Понатаму, во такви ситуации, можете да ја искористите можноста да ги научите на нешто. На пример, можете да им кажете: „Знаеш, веројатно нема секогаш да ти се допаѓа тоа што го правам за вечера.“
– Ве молам запомнете: НИКОГАШ не е доцна да ги поправите односите. Вашето дете секогаш ќе биде помладо од вас. Само замислете како овие зборови би влијаеле врз него (или неа)?
912