Училиштето некако ги збунува децата со својата содржина. Всушност, тоа е создадено врз најубавите идеи на нашата култура.
Училиштето порано имаше задача да ја негува науката, почитта наставник-ученик и културата воопшто. И на крајот, училиштето стана слуга на режимот. Од фашизмот, преку комунизмот до денес.

Кога некој е болен, го носат во болница и ги оставаат лекарите таму да си ја вршат работата. А кога некој е желен за култура, на пример, децата, тогаш треба да дојдат на училиште и да остават училиштето да си ја врши работата. Но, не го оставаат училиштето да си ја заврши работата. И тоа е целиот проблем. И никој од професионалниот свет никогаш не решил да види што не е во ред со тоа и како да се реши.

Затоа што училиштето има во себе многу природни и неприродни појави. Природна појава е тоа што сите сакаме да се дружиме затоа што човекот е суштество од љубов. И сите наставници што ги паметиме и кои ни оставиле силен впечаток се оние што беа малку чудни или се дружеа со нас на таков начин што дури и беа казнети. А тоа се оние на кои се сеќаваме и тие се всушност едукативниот репер за нас.

„На децата на училиште не треба да им се дава ништо повеќе од она што можат да го разберат и ништо помалку од она што ги интересира“, Јан Коменски.

Ова е правило кое студентите по педагогија го одговараат на испити и ако не го знаат, паѓаат. И тогаш, кога ќе почне да работи на училиште, како педагог или наставник, никој повеќе не прашува, ниту пак сам се прашува: Што е тоа што им го давам на децата? Дали се совпаѓа со нивната возраст? Дали материјалот што го предавам по физика или хемија е погоден за таа возраст?Дали историчарот раскажува приказна за историјата во одреден период, а хемичарот потоа објаснува како изгледала хемијата во тој период? Не. Туку физика учат по друга програма, хемија по друга програма.

И знаете што друго е важно? Тоа што сега имаме телевизија, компјутер и телефони. На пример, да земеме еден дедо кој е витален, и неговиот внук, кој би можел да научи повеќе за историјата и уметноста седејќи дома, гледајќи телевизија под надзор на дедото.

Ако одиме со идејата дека училиштето мора да биде корисно и профитабилно, тогаш тоа престанува да биде корисно и профитабилно. И кога размислувате за вашето училиште, а јас за моето училиште, приближно 80 отсто од знаењето што го имаме сега и кое нѐ натера да станеме некакви културни луѓе е стекнато надвор од училиштето.

Мојот пријател, кој сега е многу успешен психијатар во Англија, ми ја раскажа приказната за неговото растење и се присети како неговиот класен раководител му удрил шлаканица во осмо одделение затоа што добил тројка по математика и со тоа ја загрозил дипломата. Денес се сеќава на тоа како важна пресвртница во неговиот живот, иако го мразеше тој класен раководител. И покрај сè, тој беше доволно возрасен за да разбере дека ја добил таа шлаканица затоа што на класниот раководител му било грижа. Бидејќи сакал да ги заштити своите деца од такво училиште, заминал во Англија, каде што го чекал друг проблем, спротивен. И кога неодамна се сретнавме, тој ми кажа дека потрошил многу пари на дополнителни часови и туторство за своите деца, едноставно затоа што на училиштето не му било грижа.

Тоа што го кажав не значи дека децата треба да се тепаат, ни случајно. Детето не треба да се тепа бидејќи тепањето никого не учи на љубов.

Светомир Бојанин од гостување во емисијата „Агапе“

Извор