„Прво ставете ја маската за кислород на себе, па дури потоа на детето. Ако не си помогнете прво себеси, нема да можете да му помогнете и на вашето дете.“ По пандемија која е неизвесна на свој начин, околностите во Европа стануваат неизвесни, стресни и за многумина ретрауматизирачки. Прашањата се: Како треба да се однесуваме? Како да се стабилизирате? Како да се реагира пред децата? И многу други дилеми…

Во екстремни ситуации и околности на интензивен афект, од нас се очекува прво да се грижиме за себе, а дури потоа за детето. Само што премалку се зборува за тоа. Можеби дури и научивме дека воспитувањето го става детето на прво место по секоја цена. Често во тешки ситуации првиот импулс е токму овој: се трудиме веднаш да го слушнеме детето, да го утешиме, да бидеме таму да му објасниме и да му дадеме поддршка. Така, прескокнуваме еден многу важен чекор, а тоа е прво да се разбереме себеси, односно да се грижиме за сопствената состојба. Ако на почетокот ова изгледа како опис на самодоволен или себичен родител, тоа е сосема разбирливо. Но, ако не сте подготвени да размислите повторно дали е тоа навистина така, нема потреба дополнително да го читате овој текст.

Наместо директно да ја толкуваме емоционалната состојба на детето, треба да бидеме свесни за овие неколку факти:

Детето чувствува

Дури и да не зборуваме за нашата емоционална состојба, детето многу добро ќе ги почувствува нашите емоции. Детето може да ја почувствува атмосферата „во воздухот“, може да претпостави, па дури и самостојно да го толкува она што не е кажано. Затоа е неопходно да се погледнеме себеси и да забележиме како се чувствуваме откако ќе ја слушнеме веста или ќе разговараме со некого за актуелните настани. Кои се тие емоции? Каде ги чувствуваме во телото? Колку се интензивни?

Очекувањата може да бидат погрешни

Нашите генерации биле сведоци на војни, доживеале неизвесност и губење на безбедноста, па на звукот на сирената ние сме алармирани, ни се појавуваат разни слики од поплави, размислуваме што може да се случи итн. Тоа би биле показатели за страв. Погрешно е автоматски да очекуваме нашите деца да се чувствуваат исто.

Родителскиот страв е крајната мерка

Колку и да се страшни околностите, за едно дете, стравот на близок возрасен е врховната мерка за сериозноста на ситуацијата. Децата може да се исплашат или да се чувствуваат загрозени ако родителот е во паника или во интензивен страв, дури и кога не знаат или не разбираат зошто настанал стравот. Секој возрасен прво треба да го земе предвид сопствениот удел во изградбата на стравот, а дури потоа уделот на надворешните фактори што влијаат врз детето. Односно, детето може да биде изложено на различни надворешни влијанија (врсници, други возрасни и сл.) и самостојно да избира надворешни влијанија (медиуми, интернет-содржини итн.), но најважен од сѐ е родителот кој ја игра улогата на толкувач на сите други влијанија.

Без оглед на околностите, детето треба да стекне стабилност и сигурност од неговиот близок возрасен. Ако возрасниот е исплашен и вознемирен, детето го чувствува тоа дури и кога не се зборува за тоа. Возрасниот е одговорен за контролирање на сопствениот афект, што значи дека треба да може да го препознае, пред сѐ, а потоа да му дозволи да го почувствува, да го сподели со некого ако сака итн. Само тогаш таа личност е подготвена целосно да го слушне и види детето, да го разбере искуството на детето во непозната ситуација, да го утеши, смири, увери дека има безбедност и стабилност. Ова може да се направи со потсетување (и кон себеси и кон детето) дека местото во кое моментално се наоѓате е безбедно и сигурно.

Враќањето во сегашниот момент и на одредено место во реалноста може да донесе најмногу мир и сигурност, како за возрасните така и за децата.

Автор: Тамара Костиќ – психолог/советник за учење

Извор