Никогаш не користете го чувството на навреденост како воспитно средство. А тоа се случува кога мајката долго останува навредена и на сите можни начини му го покажува тоа на детето, со намера кај него да предизвика чувство на вина и каење. Но, ваквото „воспитување“ не може да донесе добри резултати.

Навреденоста е природен механизам за контролирање на бесот и сигнализирање на партнерот дека ве повредил. Но, таа „функционира“ на таков начин единствено кај луѓе со приближно исто искуство на разбирање на чувствата на другиот човек.

Што се случува кога кај учесниците во конфликтот тоа искуство е различно – на пример, мајка и нејзиниот петгодишен син?

Прво прашање: Дали мајката може да му се налути на своето дете? Многу лесно! Таа е жив човек и може да чувствува лутина, на пример, кога детето е крајно немирно, кога не слуша и не сака да ги собере своите играчки. Само во книгите и цртаните филмови мајките секогаш се добри, нежни, полни со разбирање и бескрајно трпеливи. Во реалноста, кај секоја мајка постојат вакви „иритирачки ситуации“. Може да ја налути дури и најнезначајната работа, ако е уморна, ненаспана или не се чувствува добро.

Второ прашање: Дали лутата мајка ќе покаже агресија кон детето? Иако се можни различни варијанти, сепак, во тие ситуации секоја мајка се труди, пропорционално на нејзината сила, да се воздржи и нема потреба да се наведуваат нејзините причини за тоа.

Трето прашање: Како се нарекува чувството што настанува кога таквиот бес веднаш се задушува и скрие, бидејќи не може да има вентил во агресивното однесување? Да, тоа е навреденоста. Со стегнати вилици, цврсто стегнати усни, вкочанет стаклен поглед.

Дојде време за четвртото и главно прашање: Дали петгодшно дете може да ги „прочита“ знаците на навреда на лицето на неговата мајка и да разбере дека таа е навредена и повредена, дека се чувствува лошо и дека тоа треба да ја жали и поддржи? Веродостојниот одговор е дека на таа возраст детето не умее да ги распознава чувствата кај другите луѓе. Тоа не е во состојба, кога ќе го види сменетиот лик на неговата мајка, да каже: – Мамичке, изгледа нешто направив погрешно. Кажи ми те молам што те растажи.

Најверојатно детето воопшто нема да ја забележи промената и ќе се однесува како ништо да не се случило.

Од ова произлегува многу важен заклучок. Сигналната функција на навреденост не функционира во односите со децата. Не затоа што детето е грубо и нечувствително, туку затоа што е мало и сè уште не може да ги разбере чувствата, ниту на другите ниту своите. Во оваа ситуација навреденоста може само делумно да ја заврши задачата – да ѝ помогне на мајката да ја потисне лутината и да не се истури на детето кое не разбира што се случува. Сепак, мајката треба отворено да му каже како се чувствува.

Не префрлајте ја одговорноста за вашите чувства врз детето

Се чини дека нема ништо полесно отколку да му ги кажете чувствата на вашето дете. Сепак, постои правило без кое таквиот разговор нема да вроди плод: треба да зборувате исклучиво за себе и за вашите чувства, без да ја префрлите одговорноста на детето.

На пример наместо: – Еве, гледаш до што ме доведе!, речете: – Многу сум тажна, сакам да плачам. Јас навистина не сакам ние двајцата да се караме“. Така формулираната изјава му помага на детето не само да научи да ги разбере своите чувства, туку и да зборува за своите, да ги споделува со другите. Всушност, детето обично се однесува лошо затоа што не може да го изрази точно она што го чувствува во тој момент, што го прави лошо расположено или луто.

Никогаш не користете го чувството на навреденост како воспитно средство

Секако, овде на станува збор за препуштање на децата на нивните каприци. Воспитувањето не е можно без разумно ограничување. Но, во случај на лутина на мајката кон детето, таа прво мора да научи да се справи со своите чувства. Во тоа може да помогне и уште едно правило: Никогаш не користете го чувството на навредена личност како воспитно средство. А тоа се случува кога мајката долго останува навредена и на сите можни начини му покажува на детето за да предизвика чувство на вина и каење. Но, таквото воспитување не може да донесе добри резултати. Детето не ги сфаќа причините за таквото однесување на мајката, тоа само гледа дека таа повеќе не го сака, дека не сака да разговара со него, ниту да игра со него.

И тоа лишување од љубовта на неговата мајка за него е вистинска катастрофа.

Колку и да било немирно пред тоа, мајката за него е главниот човек на светот, таа е тој свет, а нејзината грижа и љубов – животна сила без која нема преживување. Додека ја гледа мајката која се однесува студено и му вели: – „Бегај, не сакам да разговарам со тебе“, тоа гледа дека мајката го отфрла. Неговиот мал свет се распаѓа, загрозено е од пропаста што му се заканува и разбира само една работа: за да се спаси, мора да побара извинување од мајката по секоја цена. Се разбира, детето не ги поврзува тековните настани со неодамнешниот конфликт поради расфрланите играчки. Не му е гајле затоа што е скршено. Во неговиот крик: – Мамичке, извини!, постои само молбата да му се вратат љубовта, животот и мирот без кои одеднаш остана. А, кога мајката студено го прашува: – А што да ти простам?, тоа не знае да одговори. Тоа уште повеќе ја разгневува мајката, бидејќи смета дека неговото однесување е неискрено и продолжува со својата „навреденост“ казнувајќи го непослушното дете.

Подоцна таа ќе му прости: – Дали сега сфаќаш дека не смееш да се однесуваш така? Расплаканото дете кимнува со главата, но наместо поучна лекција, тоа останува со искуството на одбивање. Тоа сега знае дека неговата мајка може да му ја скрати љубовта во секој момент и тоа е болно. А за него е страшно да живее во таков свет.

Колку почесто мајката користи вакви воспитни мерки, толку е помала веројатноста да го постигне посакуваниот резултат. Кога ќе се повторат болните ситуации, психата на детето ја намалува чувствителноста кон нив, за да се заштити од болка и страв. Неговата душа се смрзнува, а радоста почнува да ја доживува „млако“. Заедно со својата болка престанува да ја чувствува и туѓата радост.

Најтешката последица од ваквото воспитување е верувањето дека детето мора да ја заслужи љубовта, дека се сакаат добри деца, кои не прават грешки.

Да, мајката може да биде лута поради сопствените слабости. Да, може бесот да го „спакува“ во чувство на навредена за да не го плаши детето за време на расправија. Но, воопшто не е паметно да се користи чувството на навредена како начин на воспитување – овој начин прескапо го плаќаат и детето и мајката.

Автор: Александр Ткаченко

Извор

Подготвил: Тамара Гроздановски