Бременоста трае приближно 266 дена ако се смета нејзиниот почеток од зачнувањето. Точното време на овулација и зачнувањето е неизвесно, а почетокот на бременоста се пресметува од првиот ден од последната менструација. Затоа, бременоста трае околу 280 дена или 40 недели, односно 10 лунарни месеци (по 28 дена) или 9 календарски месеци и 7 дена. Според времетраењето, бременоста се дели на предвремена, терминална и пренесена.

Доносена бременост

Доносена е секоја бременост која завршила од 37. до 42. недела на аменореа, предвремена од 22. до 37. недела на аменореа, а надносена по 42. недела на аменореа. Приближно 90 % од децата се раѓаат навреме, 6 % предвреме и 4 % се надносуваат. Навремениот почеток на породувањето е важна детерминанта за перинаталниот исход. Одамна е познато дека има мало зголемување на перинаталната смртност кај бременостите надвор од очекуваниот датум на породување. Токму поради оваа причина, определувањето на оптималната гестациска возраст (времетраење на бременоста) за започнување формален фетален мониторинг стана составен дел од првиот гинеколошки преглед во бременоста, но предизвика и многубројни контроверзии и дебати.

Надносена бременост

По дефиниција, секоја бременост ≥42 + 0 гестациска недела (т.е. ≥294 дена од првиот ден од последната менструација и ≥14 дена од проценетиот ден на породување) се нарекува одложена бременост. Еден од најважните фактори што влијае врз фреквенцијата на одложената бременост е дали на првите прегледи во бременоста се прави рутинска ултразвучна процена на гестациската старост, затоа што токму така се настојува да се намали зачестеноста на одложената бременост во споредба само со оние утврдени со датумот на последната менструација.

Повеќето одложени бремености немаат позната причина. Околу една третина до една половина од варијациите на одложеното породување кај популацијата може да се припишат на генетското влијание на мајката или фетусот врз почетокот на породувањето. Епигенетските промени, исто така, може да играат улога, но дефинитивната причина сè уште не ни е позната и најверојатно е мултифакторна.

Ризик-фактори и дијагноза

Жените со најголем ризик од одложена бременост се оние со претходна пренесена бременост. Други ризик-фактори се: немање претходна бременост, машки фетус, дебелина, постара возраст на мајката, мајчинска (и во помала мера татковска) лична историја на надносување, мајчина раса/етничка припадност (почесто бели жени, итн.).

Дијагнозата на бременост ≥42 + 0 гестациска недела се заснова на најточниот проценет датум на породување (EDD) од лекарот. EDD се заснова на ултразвучен преглед извршен пред 22 + 0 недела од бременоста, особено ако EDD базирана на ултразвук се разликува од онаа пресметана врз основа на последната менструација (LMP) за повеќе од пет до седум дена. Меѓутоа, ако ултразвучниот EDD е во рок од пет до седум дена од EDD базиран на LMP, тогаш LMP се користи за одредување на EDD. Исклучоците од овој пристап вклучуваат бремености со познати датуми на зачнување/имплантација, како што се бремености зачнати со ин витро оплодување.

Можни последици од надносување на плодот

Надносената бременост е поврзана со мајчински, фетални и неонатални компликации. Многу компликации се должат на прекумерен раст на фетусот (макросомија) или утероплацентарна инсуфициенција („стареење на плацентата“). Макросомијата го зголемува ризикот од неколку несакани ефекти, вклучувајќи абнормална прогресија на породувањето, царски рез, потпомогнато вагинално породување (инструментално завршување на породувањето), дистоција на рамото (доцнење), повреда на мајката/фетусот/неонатална, постпородилна хеморагија и неонатални метаболички проблеми.

Нормално, како што напредува бременоста, собирањето на плодовата вода се намалува, а во случај на пренесена бременост доаѓа до намалено собирање на плодова вода. Поради сето горенаведено, фетусите се изложени на зголемен ризик од компресија на папочната врвца, абнормален антепартален (пренатален) или интрапартален (постпородилен) пулс на фетусот поради утероплацентарна инсуфициенција (нарушена плацентарна функција) или компресија на папочната врвца. Почест наод е мекониумската амнионска течност, која е поврзана со физиолошко созревање на цревата, фетална хипоксија или и двете. Пренесените новороденчиња имаат долго тенко тело, долги нокти, сува кожа (лат. Vernix caseosa е намалена или отсутна), изгледаат опуштено, особено над бутовите и задникот и имаат истакнати брчки. Лануго влакната се ретки или отсутни, додека количината на влакна на скалпот е зголемена. Овие доенчиња се изложени на ризик од морбидитет поврзан со хипогликемија, полицитемија, перинатална асфиксија, мекониумска аспирација и развој на перзистентна пулмонална хипертензија. Тие исто така се изложени на зголемен ризик од невроразвојни компликации.

Перинаталната смртност на ≥42 гестациска недела е двапати повисока отколку во терминот, четирикратно се зголемува во 43. недела и пет пати до седум пати во 44. недела од бременоста. Перинаталната смртност се зголемува како што бременоста се продолжува по целосниот термин, особено по 41. недела, поради зголемувањето на абнормалните мртвородени деца и на раната неонатална смрт. Се смета дека интраутерина инфекција, утероплацентарна инсуфициенција поради стареење на плацентата и компресија на папочната врвца доведуваат до фетална хипоксија, асфиксија и мекониумска аспирација и придонесуваат за прекумерна перинатална смрт.

Планирано завршување на бременоста поради гестациска возраст

Според постојните податоци и тековните студии, рутинска индукција на породување е предложена кај бремености без коморбидитети (дијабетес, хипертензија итн.) од 41 + 0 до 42 + 0 недела од бременоста, без оглед на цервикалниот статус, со желба да се намали перинаталната смртност и морбидитетот и намалување на стапката на породување преку царски рез. Во зависност од гениталните наоди, се избира методот на индукција на породувањето, кој може да биде механички (амниотомија – со кинење на плодовата кеса, балон-катетер) или лекови (окситоцин, простагландини и сл.). Најчеста форма на индукција на породување кај трудници со незрели генитални наоди се препаратите на простагландин.

Ризик од повторување и превенција

По една надносена бременост, ризикот од друга таква се зголемува два до четири пати, а ризикот од повторување е уште поголем по претходните две. Како што беше претходно објаснето, раниот рутински ултразвучен преглед ја намалува стапката на интервенции во надносената бременост за приближно 40 %, и ги намалува ризиците за морбидитетот и смртноста на мајката и фетусот.

Сведоци сме на сѐ подобра и подобра антенатална грижа, попрецизна дијагностика поради употребата на квалитетни апарати за ултразвук и новите сознанија во перинатологијата, со што се намалува можноста за надносување на бременоста и потенцијалните лоши исходи. Се надеваме дека со текот на годините и компликациите и морбидитетот предизвикани од надносеноста целосно ќе исчезнат.

Автор: д-р Данијел Бурсач, спец. гинеколог

Извор