Истражувањето „Економска вредност на неплатената работа во домаќинството и неплатени услуги во заедницата на локално ниво“, спроведено меѓу 350 испитаници во Кула, Суботица, Сомбор, Врбас, Бач, Бачка Паланка и Беочин, во Србија, покажало дека месечната заработка на една домаќинка би изнесувала околу 72.000 динари (околу 38 илјади денари).

Доколку жените би биле платени за работата што ја работат во домаќинството по пазарни цени, нивната месечна заработка би изнесувала околу 72.000 динари (38.000 денари), покажува најновото истражување на Академијата за женско претприемништво од Нови Сад, кое е спроведено како дел од проектот „Од неплатена до платена и видлива женска работа“, а поддржано од Агенцијата на ОН за родова еднаквост (UN Women) и делегацијата на ЕУ во Белград. До оваа пресметка се дошло со земање на просечните работни часови на работните места кои најчесто се вршат во домаќинството, кои изнесуваат околу 600 динари (околу 300 денари), а потоа тоа се множи со четири часа дневно, колку што часови жените поминуваат во неплатена работа во домаќинството.

-Анализирајќи која неплатена работа одзема најмногу време, дојдовме до заклучок дека тоа е одржување на домаќинството – готвење, пеглање и миење садови, односно редовно т.н. чистење на голема куќа или стан, што домаќинките обично го прават околу празниците. Откривме дека жените понекогаш земаат годишен одмор од платената работа за да завршат неплатена работа дома. Половина од испитаниците трошат просечно 52 отсто од своето време дневно на неплатена работа, а многу малку жени имаат платена помош за чистење на куќата или станот, работа во градината и околу куќата, пеглање и перење алишта.

Истражувањето со наслов „Економска вредност на неплатената работа во домаќинството и неплатени услуги во заедницата на локално ниво“ беше спроведено од април до јуни во Кула, Суботица, Сомбор, Врбас, Бач, Бачка Паланка и Беочин, а учествуваа 350 испитаници чија просечна возраст беше 40 години, а повеќето од нив имаа две деца. Петтина од нив биле невработени и немале право на социјално, здравствено или пензиско осигурување, а загрижувачка е и екстремно ниската застапеност на жените во претприемништвото – само 7 отсто од нив се занимаваат со оваа дејност. Алармантни се и податоците за сопственоста на движен и недвижен имот како показатели за економската моќ, односно за ранливоста на жените – повеќе од 55 отсто од жените немаат куќа или стан, само 16 отсто од нив имаат сосопственост на стан или куќа, а помалку од една третина имаат сопствен автомобил – посочува Јана Забунов од Академијата за женско претприемништво.

Таа додава дека целта на ова истражување била да се утврди монетарната, економската и социјалната вредност на неплатената работа на жените и да се препознае како дискриминаторска практика која ги води жените до сиромаштија. Покрај тоа, целта била да се формулираат и да се предложат мерки кои можат да го намалат и елиминираат обемот на неплатена женска работа – било преку обезбедување услуги за социјална заштита, кои мора да бидат финансирани или кофинансирани од локалните буџети (како што е грижата за старите лица или целодневна грижа во предучилишните установи и основните училишта, односно усогласување на работното време на градинките и училиштата со работното време на родителите) или со надоместување на трошоците за неплатена работа на жените при поделбата на имотот по развод, затоа што работата во домаќинството им олесни на жените да заработуваат приходи за своите сопружници. Еден од начините за намалување на неплатената работа е формирање локални фондови за жените, кои би им помогнале да започнат сопствен бизнис или да организираат образовни програми за подобра вработливост на жените – со тоа се прекинува нивната зависност од брачни или вонбрачни партнери, како и други членови на домаќинството.

Ова истражување покажало и дека грижата за децата додека родителите се на работа најмногу ја преземаат бабите и дедовците или другите членови на семејството, а поретко градинките и училиштата. Поточно, 48 отсто од родителите „се снаоѓаат“ давајќи им ги децата на родителите или на некој друг од семејството, додека 43 отсто ги користат услугите на градинките и дневните центри. Сите жени кои учествувале во ова истражување и кои имаат внуци изјавиле дека се грижат за најмладите – 21 процент од испитаниците се грижат за нив секој ден, а останатите поминуваат време со своите внуци по потреба, повремено или за време на викендите.

Покрај неплатената работа што ја вршат на овој начин, вака се зголемуваат и дневните трошоци на нивното домаќинство, особено за време на летниот распуст кога децата подолго остануваат кај баба и дедо. Како што истакнуваат авторите на ова истражување, ова претставува дополнителен економски „удар“ за и онака ниските примања на старите лица во Србија. Тие потсетуваат и дека згрижувањето деца во Србија е „доминантна женска работа“ и е на списокот на активности кои според Законот за родова еднаквост се класифицирани како неплатена работа.

Автор: Катарина Ѓорѓевиќ

Извор