Прашањата до психолозите и психотерапевтите може да ги испраќате на е-пошта: prasajpsiholog@deca.mk. Ве молиме прашањата пишувајте ги на кирилица. Нашето мото е: Кој прашува, дејствува! Кој си молчи, претпоставува!

ПРАШАЊЕ: Мајка сум на 3,5-годишно дете и во последно време забележувам многу негативни промени кај него во однесувањето и зборувањето. Се молам да се фази, периоди или тантруми како што се нарекуваат. Премногу е бистар, паметен, оди во градинка, зборуваме буквално сѐ ми кажува и сум во тек. Почна да станува многу агресивен спрема нас (во градинка е мирен), па и кога излегуваме да прошетаме се однесува некултурно за негова возраст. Слабо знае да се заигра со други дечиња, не го интересира ништо или прв почнува да се задева, па дури и со братучедите. Ќе се заигра и ако не е по негово, одма почнуваат непријатности. Зборува безобразни работи и навистина не можам да поминам преку тоа. Ми велат „мал е, ќе му помине“, но нѐ става во непријатна ситуација пред луѓе и се чувствувам засрамено. По препорака од неговиот педијатар, започнав да му давам Б-комплекс навечер бидејќи кога плаче, тоа се сцени со врескање и мавање. Каков совет ќе ми биде од огромна помош.

ОДГОВОР: Во годините во кои е вашето дете некако е очекувано да почне да го менува своето однесување. Тој расте, а со тоа и неговата личност почнува да се развива, се појавуваат бесот, отфрлањето и предизвиците.
Во процесот на растење детето природно го тестира родителското трпение, а всушност проверува што е дозволено, а што не. Доста често тврдоглаво ги повторува истите постапки, ја приспособува реалноста за да провери дали родителските правила важат во секоја ситуација. Дома детето учи како да се однесува со другите. Ги учи правилата на однесување, учи учтивост, чувствителеност кон потребите на другите.
Прво обидете се да ја разберете причината на таквото однесување. Да ги разберете заднината и значењето и да утврдите што навистина се случува во околината на вашето дете непосредно пред појавата на ваквите однесувања и какви се последиците за детето. Со тој начин на однесување детето гледа дека нешто добива, решава проблем или задоволува некоја своја потреба.

Ако ние како родители го оставиме детето само да му текне, тоа едноставно нема да се случи, а улогата на родителот е токму таа – да му даде структура и да го води детето во неговиот развој, но со одредени граници.

Секое дете сака да биде добро, сака да биде сакано и прифатено. Кога е мало, нема соодветни механизми кои ќе овозможат да ги исполни сите очекувања на родителот.

Секако дека не е лесно и нема да се случи преку ноќ, но ова е совршено време да создадете навики кои ќе му помогнат на вашето дете да порасне во одговорна личност – да биде свесен за последиците од своите постапки и способен да ги прифати правилата на општеството. Тој природно сака да се осамостои, сам да го открие светот и да види сѐ околу себе, целиот свет е толку предизвикувачи, но полека, со трпение, љубов и грижа, вашето дете ќе научи дека не секогаш ќе добива сѐ што ќе посака, дека понекогаш работите нема да бидат како како што замислил, дека треба да се почитува другиот…
Во градинка има ред, се знае до каде може и смее да се оди и дека треба да се почитува.

Затоа, поставете правила на однесување и останете цврсти во одлуките.

Овие правила можете да ги поделите на простори, така што детето ќе научи да функционира во различни средини. На пример, дома правило ќе биде да не се удира и вика по родителите, да се собираат играчките пред легнување. На улица се оди фатен за рака со мама или тато, не се претрчува итн.
Зборувајте повеќе за тоа што очекувате од него и што треба да стори.
Не мора да викате, зборувајте цврсто, кратко и јасно, но сепак со љубов.
Пофалете го, на пример, со внимание, насмевка, за некое конкретно однесување, охрабрување, позитивни оцени како, „многу добро“, „одлично“. А потоа можете и да го наградите со книги, стикери, прошетка, маркери, некои работи кои тој ги сака, моливчиња, гуми, боици, сладолед, мали играчки.
Бидејќи ние сме примери за нашите деца и тие постојано учат од нашето однесување, внимавајте на вашето однесување.
Разговарајте за тоа како мисли и сака да изгледа играњето кога некој ќе дојде кај вас дома, како е да се биде добар другар и пријател…
Секогаш кога детето покажува знаци на агресија кога си игра со други, треба да го повикате, прекинувајќи ја неговата игра додека не се смири.

Вербализирајте ги неговите емоции: „Се налути“, „Се натажи“ итн.
Не заканувајте се, одберете прифатливи казни за лошото однесување.
Поставувањето и постојаното чување на границите на прифатливото однесување е создавање безбеден простор за детето (но не кафез!), каде што може да се движи без да се повреди себеси и другите.

Треба да се однесувате како цврст, стабилен водич кој на детето му го покажува патот и прави да се чувствува сигурно. Но, ако постојано го менувате вашиот став- понекогаш цврсто, понекогаш нервозно и напнато, понекогаш попсутливо, тоа има двоен ефект: од една страна го збунува детето, од друга страна го убедува во фактот дека мама и тато се попустливи и кревки, односно несигурни. На овој начин се прави еден маѓепсан круг што доведува до нервоза кај децата бидејќи ја губат вербата во способностите на нивните родители, кои пак се борат да ја задржат контролата.

Доколку имате потреба од разговор и дополнителна помош за развојот на вашето дете, потребно е да закажете родителско советување и психоедукација на sovetuvanje@gmail.com

Одговара: Билјана Манасова-Јовановиќ, дефектолог и психотерапевт; Психотерапија и советување 
е-пошта: sovetuvanje@gmail.com

Психолозите и психотерапевтите ги одговараат прашањата според редоследот на нивното испраќање, а одговорите ќе се објавуваат на Деца.мк. Одговорите имаат психоедукативна функција и ги насочуваат родителите кон посеопфатни насоки на решавање на состојбата што ги мачи. Се разбира, покомплексните прашања подразбираат покомплексен пристап.

Рубриката „Прашај психолог“ овозможува стручна поддршка од психолози и психотерапевти на родителите при справување и решавање одредени актуелни прашања од психолошка природа на нивните деца и е резултат на соработка помеѓу Деца.мк и „Психотерапика“ – здружение за психологија и психотерапија. На прашањата одговараат психолози и психотерапевти, членови и соработници на здружението, како и самостојни експерти, соработници на Деца.мк.