Кога ќе напишете два прирачници за воспитување и двата ќе станат големи хитови, тогаш знаете дека сте погодиле во сржта на проблемот. На многу родители книгите „Воспитување на децата во Данска“ и „Игра на дански начин“ им станале клучни алатки во воспитувањето среќни, отпорни деца, полни со самодоверба. Авторката на овие книги, Ибен Дисинг Сендал, неодамна во Загреб ја промовираше својата втора книга, при што зборуваше за својот пристап кон воспитувањето.
По што се разликува данскиот начин на воспитување од другите? Што го прави поинаков од другите? Со оглед на големата популарност на вашиот пристап, се чини дека сте погодиле што им треба на родителите.
– Не ги познавам другите пристапи, па не можам точно да кажам. Во двете книги се концентрирав на сопственото искуство како професионалец, мајка и, се разбира, како Данка. Сметам дека постои потреба за нешто поинакво, насекаде во светот. А мојот пристап е поинаков бидејќи го истакнува сочувствувањето и е насочен кон уважувањето на децата да бидат она што се. Мислам дека родителите во потрага по решенија ги нашле моите книги и сфатиле дека им даваат одговори на нивните дилеми. Данците веќе со десетлетија се сметаат за едни од најсреќните народи. Се разбира, не зборуваме за утопија, во својата практика сум сретнала многу проблеми. Секоја држава има свои проблеми, па повеќе сакам да кажам дека ние сме помалку несреќни од другите.
Не се работи за целосна среќа, туку за ниво на среќа на општествено ниво. Размислувајќи за воспитувањето, сфатив дека никој досега во Данска не го систематизирал начинот на кој се спроведува воспитувањето. Сите таму живееме според тие начела, но јас се обидов да ги сумирам елементите. Често се прашував зошто досега никој не го направил тоа.
Мислам дека сите сакаме децата да ни растат без стрес и тегоби, но тоа стана вообичаено денес. Мора да се поврземе со своите деца, а тоа не го правиме затоа што сме презафатени со работа. Значи, врската со децата е многу важна. Децата денес имаат многу психосоматски симптоми, а често среќавам и многу осамени деца што не се поврзани со родителите. Тешко ми е доволно силно да ја истакнам важноста на слободната игра бидејќи ефектите ѝ се немерливи, но длабоко сум уверена дека таа е клучна во воспитувањето. Играта е нужна за детето да може да почне да го поседува своето искуство, да го интегрира во секоја клетка. Децата низ игра стекнуваат самодоверба. „Го можам тоа, успеав, горд сум на себе.“
Вашата нова книга ја истакнува важноста на играта како стратегија на воспитувањето. За да нема забуна, што подразбирате под поимот „игра“?
– Игра е кога децата го прават она што сакаат без какво било вклучување на родителот. Навистина верувам дека играта е право на секој човек.
Како да се уверат родителите да им дозволат на децата да си играат без наметната структура кога постои толку силен притисок во општеството. Тој притисок е насочен кон активностите децата да учат што повеќе на што помала возраст. Како да почнеме на играта да гледаме како на нешто вредно, а не како на „губење време“?
– Единствено низ сопственото искуство децата можат да го усвојат она што сакате да го научат, бидејќи само тогаш ќе го сметаат за свое. Тоа мора да го разбереме како родители; ако ги присилуваме на активности што се контролирани само од страна на возрасните, всушност, им даваме само половина од колачот. Дури ни половина, бидејќи само низ слободна игра можат да го усвојат она што ние сакаме да им го пренесеме. Ние сметаме дека им даваме 110%, но тие без слободна игра ќе примат многу, многу помалку. Така нашиот труд пропаѓа, и децата не добиваат ни приближно од она што им треба. Мора да постои рамнотежа меѓу структурираните активности и слободата. Не можеме да контролираме што ќе научат децата, можеме да го контролираме само она што ние сакаме да ги научиме. Така слободната игра е како темел за усвојување знаења, бидејќи ослободува простор во нив.
Кои елементи би ги издвоиле како темелни за родителите полесно да сфатат што треба да прават ако сакаат да им дадат повеќе можности за игра на децата?
Родителите мора да сфатат дека слободната игра е нужна ако сакаат нивните деца да усвојат нешто вредно од сите активности што ги организираат и ги водат возрасните. Мора да имаат приоритети, децата мора да имаат некоја минимална временска рамка во која не треба ништо да прават. Тоа не треба да биде долго време, можеби е доволно еден час дневно. Подобро би било и повеќе од тоа, бидејќи на децата им треба време да се смират кога ќе се вратат од училиштето и другите активности. Како и вам кога ќе се вратите од работа. Родителите мора да бидат добри примери, да покажат дека знаат да се забавуваат со децата. Тоа е одличен начин за поврзување и опуштање. Улогата на родителот е важна бидејќи не можете да го пренесувате она што го немате. Смејте се, танцувајте, бидете будалести, инспирирајте! Децата обожаваат да прават „глупости“ со родителите! Така се создаваат длабоки врски, тоа на децата им е потребно како воздух или храна. Секој ден треба на некој начин вистински да се поврзете со своите деца.
Поимот „хиге“ (hygge) стана многу популарен низ светот. Како тој поим е поврзан со родителството, а особено со детската игра?
Кога моите деца беа мали, секој ден откако ќе се вратев од работа, ќе ги седнев околу масата за да се дружиме. Кога децата по цел ден се одвоени од родителите, потребно им е повторно поврзување, одредено „враќање дома“. Чувството на поврзаност е важно. И така си зборувавме, си игравме, јас ќе легнев на подот, а тие ќе се тркалаа над мене – се поврзувавме. „Хиге“ е поврзување. Ако не сте родител кој лесно се поврзува со децата, треба да правите свесен напор секој ден без исклучок извесно време да се дружите со децата за да се поврзете, за тие да почувствуваат дека навистина сте тука, присутни за нив. На некои родители тоа им доаѓа природно, но другите треба да го испланираат тоа. Подоцна тоа се претвора во забавна рутина.
Важно е тоа да се прави пред да заминете на попладневна починка. На децата обично пред спиење често им се раскажуваат или читаат приказни, но поврзувањето со родителите треба да се случи претходно, кога тие ќе се вратат дома од работа. Тогаш ќе го добијат тоа што им треба и мирно ќе го продолжат денот. Кога децата секојдневно се поврзуваат со родителот, се намалуваат немирот и непријатните епизоди. Децата со своите „мушички“ само го изразуваат гладот за поврзување.
Автор: Бранко Матијашевиќ
912