На тригодишна возраст не сите деца се способни правилно да ги изговараат зборовите и да ги изразат своите барања, но многумина веќе знаат како да користат таблет. Детето може лесно да отвори „Јутјуб“ и да го најде својот омилен цртан филм. Каде води тоа?
Задоцнетиот развој на говорот и проблемите со видот не се целата листа со проблеми што може да ги има детето поради рано гледање цртани филмови. Навикнати сме да живееме опкружени со уреди, но почнавме да забораваме – ако воопшто знаевме за тоа – како тие влијаат врз детскиот мозок.
Екрани без граници
Вклучете цртан филм за вашето дете да не ја исплука храната, дајте му таблет додека го облекувате, оставете му да си игра со телефонот кога предолго чекате на ред во клиниката. Колку често ги користите овие методи за да го смирите вашето дете?
Понекогаш има толку многу вакви случаи што времето поминато пред екраните достигнува еден час или повеќе. И ако зборуваме за дете под една година, тогаш ова е критична бројка што може да биде деструктивна за развојот на бебето. Според Светската здравствена организација, гледањето на екраните е строго забрането за деца под една година.
Бебињата во првата година од животот се развиваат со брзо темпо, па дури и малите временски интервали може да предизвикаат непоправлива штета. Кога видот е затегнат, протокот на крв во мозокот е нарушен. Значи, цртаните филмови се огромен товар за мозокот на малиот човек. Времето на екранот за деца на возраст од 2 до 4 години не треба да надминува еден час дневно. И не е важно точно колку време добива детето: гледа цртани филмови, игра на таблет или едноставно го користи телевизорот како заднина.
Вклучувањето на телевизорот во заднина, исто така, е штетно
Родителите често го вклучуваат телевизорот за да му го одвлечат вниманието на детето. Во многу домови телевизорот работи по цел ден. Мајките и татковците веруваат дека тоа нема да му наштети на детето бидејќи конкретно не го вклучуваат таблетот за детето да гледа цртани филмови. И работењето во заднина се брои и како време на екранот. На крајот на краиштата, бучавата во заднина, според лекарите, е една од главните причини за доцнење на развојот на говорот кај децата.
-Бавниот развој на говорот може да се смета за состојба кога вокабуларот на детето е помал од 85 збора на 2-годишна возраст. Постојат две главни причини. Првата е церебрална исхемија, во едноставни термини – недостиг на кислород. И уште една причина што го спречува детето да зборува навреме е бучавата во заднина. Ова ги вклучува сите одвлекувања – звуците на телевизори, телефони, таблети, радија, дури и гласна градска врева – вели рускиот невролог и остеопат Октај Кулиев.
Целта на едукативните цртани филмови воопшто не е да ги развиваат децата. Зборот „развојно“ е едноставно многу удобен за оправдување на недостигот на време кое родителите не можат да го посветат на детето.
До што води зависноста од екранот?
Не е тајна дека сите екрани имаат ефект сличен на дрога врз нашиот мозок. Додека гледате во екраните, се произведува хормонот за задоволство, па мозокот бара повеќе и повеќе. Светли бои, често трепкачки слики, лебдечки ефекти, интерактивни елементи и разните остри звуци имаат силен стимулирачки ефект врз мозокот. Детето „замрзнува“, се активира ефектот: „ТВ се вклучува, мозокот се исклучува“. Дури и кога бебето ќе излезе од замрзната состојба, мозокот сè уште може долго време да ги обработува информациите што ги добива.
Последици од зависност од екрани:
- чести напади на гнев
– проблеми со спиењето
– постојано плачење
– хиперактивност
– неможност за самостојно играње
– проблеми во однесувањето на училиште
– социјални проблеми
– намалено креативно размислување - недостиг на имагинација.
Не така одамна, научниците дојдоа до заклучок дека доцнењето на говорот кај децата е директно поврзано со зависноста од екранот. Во истражувањето учествувале 894 деца на возраст од 6 месеци до 2 години. Децата поминуваа во просек по 28 минути дневно пред екраните, вклучувајќи играње со телефони, таблети и гледање цртани филмови. Научниците заклучија дека децата под 18 месеци треба да бидат целосно исклучени од гледање на екраните, дури и само како заднина.
Секои дополнителни 30 минути поминати на екранот го зголемуваат ризикот од доцнење на јазикот за 49 отсто. Највредното нешто што можеме да им го дадеме на децата е времето. Заедничкото играње со детето, комуникацијата со него, постојаното внимание, љубов и грижа – е најдобрата почва за неговиот правилен развој. И ниеден цртан филм или технолошки уред не може да го замени ова.
912