До неодамна се веруваше дека кај некои деца повеќе ефект имаат наградите, а кај други казните, во зависност од нивниот карактер. Денес знаеме дека тоа не е вистина. Без разлика дали детето е екстровертно или интровертно, дали остава впечаток на самоуверено или не, дали отворено ви покажува дека му треба вашата поддршка или не – за секое дете пофалбите имаат поголем ефект и значење. Од друга страна, децата што не се пофалени често се чувствуваат осамени и погрешно разбрани, затоа што пораснале верувајќи дека не се доволно добри за да заслужат какво било признание или пофалба од нивните родители. Чувството на ниска вредност може да ги доведе до деструктивно однесување, зависности, насилство и криминал или класична депресија.

Овие деца се срамежливи во детството и често остануваат такви и како возрасни. Пофалбите директно влијаат врз развојот на самодовербата и формирањето на сликата за себе. Затоа, децата што биле пофалени од нивните родители се многу поспремни да им се доверат на таквите родители кога имаат проблем и да ги слушаат нивните потреби и барања.

Сепак, можете ли да претерате со пофалбите?

Жан Твенге, професор на Универзитетот во Сан Диего, спровел тест од големи размери на повеќе од 16.000 училишни деца. На тестовите на личноста децата ги потврдувале или негирале изјавите како: „Јас сум навистина посебна личност“, „Би било голема штета да не ме запознаеш“, „Би било многу подобро да имам моќ“ итн. Општиот заклучок на ова истражување е дека децата во САД денес се толку нарцисоидни, себични, немаат емоционална топлина и дека реагираат бурно на секоја критика.

Тие имаат и многу изразен комплекс на супериорна вредност. Во исто време, повеќе од кога било, младите во САД се склони кон депресија. Тие се незадоволни од своите достигнувања бидејќи целите што си ги поставуваат не се ни блиску до нивните можности. Сакајќи да ја развијат нивната самодоверба, родителите едноставно претерале во прекумерната пофалба и постојаното нагласување на сè што прави детето.

На крајот на краиштата, насловот на книгата на Жан Твенге говори сам за себе:

-Генерацијата „јас“: Зошто младите Американци се посигурни, попрецизни – и помизерни од кога било досега.

Можеби во САД навистина е време да се забави или пренасочи движењето за да се поттикне самодовербата кај децата, но тука не е. Конструктивната пофалба секогаш допира до одредена работа или акција на детето, а не до самото дете. (Слично, како што се вели дека треба да се напаѓа проблемот, а не личноста). Секогаш бидете што е можно поотворени, директни и јасни. Покажете дека вашата пофалба не е општа затоа што сте издвоиле нешто од што сте особено задоволни.

-Убаво ја средивте вашата соба, но особено бев изненаден/а од тоа колку е уредно вашето биро…“ или „Твојот цртеж е одличен, но оваа куќа ми се допаѓа најмногу…“

Нагласете го она што детето го направило добро, а не она што сè уште не успеало да го направи (на пример, „Ми се допаѓа како ги нацрта овој облак и птиците“ наместо „Оваа куќа на твојот цртеж не е особено убедлива“). Односно: пофалете одредено дело, а потоа најдете детал. На овој начин покажувате дека навистина сте обрнале внимание на неговите дела.

Исто така, кога сакате да ги засилите пофалбите, засилете го настанот.

„Одлично е што доби петка по математика и кога плус ќе се сетам дека беше болен минатата недела…“. Пофалбите изразени на овој начин звучат подобро, но исто така испраќаат поинаква порака отколку кога велите: „Одлично е што доби петка“.

Опасноста од општа пофалба

Колку и да е важна и вредна пофалбата, внимавајте да не звучите напорно. На пример: „Верувам дека можеш да го направиш тоа“ или „Денес беше подобар/а од вчера, но знам дека утре ќе бидеш уште подобар/а“… Таквата пофалба е полна со поддршка, и нема сомнеж дека вашите намери се најдобри, но имајте на ум дека ако детето добива само таква пофалба, ќе се чувствува повеќе оптоварено отколку охрабрено. Имено, што ако се случи нешто да не може, а веќе сте го „наполниле“ со вашата цврста верба дека може да го направи тоа?

Во оваа ситуација, детето лесно ќе се повлече во себе, осамено и збунето, чувствувајќи дека ги изневерило родителите и нивните очекувања. Во овие ситуации неговата самодоверба е во сериозен пад.

Која е добра причина за пофалба?

За да се развијат во личност со самодоверба, тие мора да имаат соодветна валидација, а не само да мислат или да претпоставуваат дека сте задоволни со нив и дека некое нивно однесување е прифатено.

Не заборавајте дека трудот и вложеното време на детето се достојни за пофалба, а не само постигнатите резултати. На крајот на краиштата, ако немате слух да го пофалите напорот, резултатите честопати недостигаат. Пофалбата го мотивира детето да работи и да се труди уште повеќе.

Добро направен цртеж, кога само ќе се сети да направи нешто на што неодамна сте го потсетиле (некоја обврска што ја има, на пример) – имате причина да го пофалите.

И, не штедете на љубезни зборови на охрабрување. Наместо да „ловите“ грешки и пропусти како причини за критики, попрво „ловете“ причина за пофалби.

Извадок од прирачникот „Самоуверено дете – па како поинаку?“ – од Јелена Холцер

Извор