Некои опсесивни деца се борат да ги надминат фиксирањата, што може да стане толку лошо што тие доживуваат вознемиреност од разделување, ако се постават бариери меѓу нив и, да речеме, играчка. Тоа може да значи дека детето ќе плаче, освен ако, на пример, таткото не ја прочита истата книга по стоти пат. Тоа е непријатна појава. За среќа, родителите имаат алатки што можат да ги користат за да му помогнат на детето да се движи кон огромните желби што ги има.
Кога децата се фиксираат на нешто што ги фасцинира, може да биде тешко да ги натерате да го сменат фокусот, но здравата преокупација со нешто што го сакаат може да биде навистина награда за нив. „Во нормалниот тек на развојот децата можат да имаат стилови на личноста каде што многу длабоко навлегуваат во нивната тема на интерес“, вели д-р Тамар Чански, основач на Детскиот центар за опсесивно-компулсивно нарушување и анксиозност и автор на „Ослободување на вашето дете од анксиозност“. „Ова е одраз на интересот, фасцинацијата и темпераментот на детето, и освен ако тоа не е штетно на кој било начин, тогаш можете да уживате во него заедно со детето“.
Како децата развиваат фасцинации?
Детските фасцинации – Чански сака да направи разлика помеѓу здравата преокупација и опсесивното однесување – може да бидат предизвикани од речиси сè. Сведочењето на неверојатен гол може да доведе до фиксација на фудбалерите, а прекрасна книга за диносаурусите може да доведе до неколку месеци внимателно и прецизно преуредување на истите играчки-диносауруси. Понекогаш, чинот на учење може да биде мотиватор. „Можеби имаат лоша силна меморија“, вели Чански, па затоа го сакаат процесот на меморирање на сè за одредена тема. Родителите треба да го охрабрат ова однесување бидејќи децата кои толку интензивно се концентрираат на една работа не само што учат многу за содржината, туку учат и за процесот како да учат.
Фасцинациите од детството можат да бидат здрави
Фасцинацијата може да биде позитивна за децата, особено ако тие добиваат задоволство од тоа. Но, кога детето е толку ласерски фокусирано на своите интереси што ќе му пречи во создавањето соодветни пријателства, време е да ги прошири своите хоризонти. „Како и со сè, дел од она што го правиме како родители е да негуваме интереси и да поттикнуваме фасцинации, но и да ги учиме нашите деца на флексибилност“, вели Чански. Иако можеби ќе најдат пријател кој го дели истиот интерес како и тие – дозволувајќи им да го поминат најдоброто време – тие веројатно имаат други пријатели кои почнуваат да губат интерес откако постојано слушаат за нивната страст.
Родителите можат да им помогнат на децата да се движат низ тие социјални интеракции давајќи им ги „правилата на палецот“. Дали пријателот престанува да остварува контакт со очите кога зборувате за она што ви се допаѓа? Дали другарите изгледаат како да им е непријатно кога вие навлегувате во детали? Ова значи дека е време да престанете да зборувате за Џон Сина или за возови или кенгури, да ја смените брзината и да го смените разговорот.
„Толку е тешко да се размислува надвор од вашиот балон“, вели Чански, „бидејќи зошто сите не би сакале да слушнат за она за што најмногу сте страсни?“ Чански вели дека играта со улоги може да биде ефикасна за илустрација на сето ова за децата.
Како фиксациите ги прават децата анксиозни
Фасцинациите понекогаш можат да влијаат врз тоа како детето реагира на преминот помеѓу активностите. Кога е време да се подготвите да заминете на училиште или да помогнете во домашните обврски, балонот мора да пукне. Ова може да биде вознемирувачко за некои деца, вели Чански, особено ако немаат предупредување. Родителите можат да ги обучуваат своите деца подобро да се справат со тие транзиции со тоа што ќе им дадат известување за транзицијата. „Важно е да се постават разумни граници за да се дадат потсетници за тоа кога таа активност треба да заврши“, вели Чански. Обезбедувањето временско ограничување и неколку потсетници за претстојната транзиција може да помогне да се намали одредена дразба.
Децата што се ласерски фокусирани на еден единствен интерес може да изгледаат како исклучени од сè друго, но кога тоа ќе почне да си зема свој замав, почнува да создава вознемиреност, вели Чански, а тоа е друга приказна. Димензијата што ја бараат психолозите е дали детето е среќно и дали се чувствува одговорно за неговата фиксација. „Она што навистина е важно е нивото на вознемиреност што се предизвикува кога не им е дозволено да продолжат со некоја активност“, вели Бриџит Вокер, специјалист за когнитивна бихевиорална терапија и авторка на книгата „Олеснување на анксиозноста за децата“. Вокер вели дека е важно да се изложуваат децата на различни искуства. „Ако никогаш не му дадете на детето можност да се префрли меѓу интересите, никогаш не му давате можност да научи дека ќе биде добро“. Вокер, исто така, вели дека проблемите со анксиозноста во САД се навистина чести, при што околу 30 отсто од населението, вклучително и децата, се погодени од нив. Разбирањето на основната причина за однесувањето е важно за да се препознае дали интересот е предизвикан од анксиозност, вели таа. „Треба да ја погледнете целата слика на детето за да одредите дали тоа е нешто што навистина го сака и дали се вознемирува кога не може да го направи истото“.
Четири начини да помогнете во справувањето на фиксациите во детството
– Подобро управувајте со транзициите. Кога е време да ги смените активностите, давајте многу предупредувања и потсетници за да го ублажите стресот и да ја олесните транзицијата.
-Социјални интеракции со улоги. Ако фиксацијата стане штетна за односите со другите деца, покажете му на вашето дете како може да препознае кога треба да го врати својот ентузијазам меѓу пријателите.
-Препознајте опсесивно однесување. Ако се чини дека вашето дете е постојано под стрес додека се занимава со неговата фиксација, тоа може да биде знак за клиничко нарушување како што е опсесивно-компулсивно нарушување или анксиозност.
-Охрабрете ги нивните интереси. Без оглед на нивната фасцинација, децата примаат и задржуваат многу информации. Ова им помага да ги усовршат методите за учење кои можат да им помогнат во иднина.
Автор: Ли Муреј
912