Последиците од неприфатливото однесување во форма на испраќање на детето „в ќош“ или „тајмаут“, односно исклучување од играта и поминување одредено време во самотија, не се на добар глас.

Популарно наречениот тајмаут постојано беше критикуван од експерти, најмногу поради фактот што предизвикува несигурност кај децата. Но, новиот документ на Американската психолошка асоцијација го покажува спротивното.

Во овие упатства се заклучува дека претходните алармантни тврдења кои укажуваат на штетата од овој пристап кон детето не се целосно точни.

Дали тајмаутот е ефикасен за детето? Експертите од Американската психолошка асоцијација веруваат дека тие всушност можат да доведат до чувство на сигурна приврзаност кај детето, да го намалат негативното однесување, па дури и да ги исправат психолошките проблеми кои се резултат на злоупотреба и запоставување во минатото. Но, сето тоа само и исклучиво во контекст на безбедно семејство.

Експертите веруваат дека тајмаутот не е ефективен како самостојна, изолирана стратегија за родителство. Тие треба да бидат дел од постепен процес во кој ефективноста зависи од тоа колку добро родителот го совладал позитивното засилување на детето. Со други зборови, за да биде ефективен тајмаутот, прво треба да се работи на позитивна врска помеѓу родителот и детето – што во овој случај симболично се нарекува „тајм-ин“.

Ако го користите на погрешен начин, може да биде контрапродуктивен

Тајмаутот стана популарен во време кога родителите конечно почнаа да се свестуваат за лошите страни и неприфатливоста на удирањето, и моментално тоа е најчестиот облик на дисциплина во САД, веднаш зад „вербалните објаснувања“. Сепак, клучот за ефективен тајмаут е да се осигури дека децата имаат што да изгубат кога ќе бидат одвоени од групата/семејството. Со други зборови, ако никој не си игра со него, ако не добива позитивен фидбек и ако никој не го пофали за време на „тајм-ин“, детето веројатно нема да го смета тајмаутот за „време што треба да го помине само“, а камоли како средство за промена на однесувањето.

Така, тајмаутот станува целосно неефикасен, што пак може да ги поттикне родителите да прибегнуваат кон поостри дисциплински тактики. Меѓу нив, се разбира, има викање или дури и удирање, покажува истражувањето. Од друга страна, ако се спроведе како што треба, тајмаутот не само што е безбеден, туку е и препорачана форма на дисциплина бидејќи бара родителите прво да направат децата да се чувствуваат безбедно.

Единствен исклучок може да биде тајмаутот за децата што биле малтретирани и запоставени. Сепак, се смета дека во стабилна средина тајмаутот може да им помогне „да научат да ги заменат чувствата на страв и болка со чувство на контрола и безбедност“, пишуваат авторите.

За оние што сè уште не веруваат дека тајмаутот може да биде безбеден и ефикасен, Американското психолошко здружение издаде упатства како да се спроведе во оваа, позитивна варијанта.

Насоки за тајмаут:

• Децата треба да добијат тајмаут само за постапки над кои имаат контрола. Никогаш не треба да се користи кога децата не можат да извршат некоја акција, не ја разбираат задачата, прават грешка или прават нешто од страв.
• Ако однесувањето не се подобри во одредено време, а сепак е проблематично, веројатно неправилно се спроведува.
• Родителот треба да остане смирен во текот на тајмаутот за детето да се чувствува безбедно.
• Тајмаутот мора да биде дел од поширокото однесување кое не е само за дисциплина, туку за топлина и награди. На овој начин децата се учат да го заменат негативното однесување со позитивно.
• Тајмаутот не смее да вклучува споменување на напуштање, изолација и отфрлање. Она што се случува по тајмаутот, односно обновениот топол однос помеѓу детето и родителот, е особено важно и испраќа порака дека проблем било однесувањето, а не детето. Цело време детето мора да биде безбедно, да знае дека родителот го цени и сака.
• Детето треба да знае сè за правилата за тајмаут пред да се појави потреба, односно мора да биде свесно за мерките доколку се појави неприфатливо однесување. Со други зборови, треба да знае што да очекува кога лошо се однесува.
• Родителот треба да му објасни на детето зошто му е даден тајмаут за детето да разбере како и зошто се случило тоа.
• Тајмаутот треба да биде објективен, конзистентен дел од семејниот систем во кој одредени однесувања се прифатливи, а други не се. Не смее да се одредува и доделува самоволно или врз основа на емоциите на родителите.
• Тајмаутот е последица што треба да се применува еднакво и правично за сите деца во семејството.

Извор