Некогаш детето изговара некоја целосна глупост, па се прашувате од каде му е тоа. Понекогаш кажува нешто што ви звучи злобно, но се трудите да останете смирени. И понекогаш вели – не те сакам! И колку и да велите дека се само деца, дека нема смисла да се нервирате поради тоа, едноставно не можете – болат зборовите.

Дури и кога се толку мали што не можат да разберат што точно значат тие зборови, токму тие зборови – не те сакам – можат да предизвикаат вистинска поплава од тага во срцето на родителите. Но, она што го забораваме во тој момент е дека тоа ни го кажуваат најмногу кога емоциите ќе ја преземат контролата над нивните глави, а токму тогаш треба да покажеме емпатија и разбирање за правилно да ги изградиме темелите за емоционални конфронтации во иднина.
Но, што треба да се каже тогаш, како да се реагира на такви зборови? Затоа што секоја таква ситуација е можност за раст и напредок на вашата врска и детето, но може да биде и можност за мала катастрофа.

Теорија на умот

Детето кое развива емпатија се потпира на вештини кои припаѓаат на концептот наречен „теорија на умот“, кој се однесува на способноста да се разберат искуството и перспективата на друга личност – одвоена и различна од нас. Малите деца не се себични или лоши луѓе, и покрај тоа што понекогаш изгледаат така. Детето одредено време е сконцентрирано само на себе и навистина не знае како да ги гледа работите од туѓа перспектива. Иако малите деца сè уште немаат развиен мозок за теорија на умот, она што тие го гледаат како однесување на нивните примери им помага на крајот да го постигнат тоа самите, кога нивниот мозок е подготвен, обично околу 4 или 5 години.

Во моментот на распаѓање на системот

Кога вашето дете има целосен дефект на системот, кога ќе дојде до излив, не е лесно да се запамети дека детето не треба да се сфаќа буквално во тој момент, но и да се знае дека неговите провокативни изјави имаат цел – изразување силни емоции. Ако сакате правилно да одговорите на големите, тешки зборови и големите, тешки чувства што детето ви ги покажува, еве најдоброто нешто што треба да го направите:

Останете што е можно посмирени (знаеме дека е многу полесно да се каже отколку да се направи, затоа не заборавајте да си честитате секој пат кога ќе успеете!)

Покажете емпатија гледајќи наназад на неговите можни емоции во однос на ситуацијата. На пример, кажете: „Изгледаш луто затоа што сега треба да се вратиме дома. Можеби и си тажен/а затоа што повеќе не можеш да играш на тобоганот на кој толку многу се забавуваш“. Помогнете му да го изрази со зборови она што сака да го каже, но едноставно не знае како. Така, наместо „Знам дека ме сакаш!“, можете да кажете: „Рече дека не ме сакаш. Се прашувам дали тоа значи дека играњето во парк е толку забавно што е навистина тешко да се напушти“.

Вашата емпатија во овие моменти – и смирување на неговата бура – ќе доведе до две клучни цели: ќе му помогне на вашето дете да ги регулира силните емоции за време на изливот на бес и ќе му дадете пример да покаже емпатија, и колку повеќе ќе ве гледа како го правите тоа, толку почесто ќе го применува тоа и ќе го покажува на постара возраст кога ќе има можност.

Првиот чекор за да останат смирени може да им помогне побрзо да ги поминат овие силни чувства. Кога стануваме реактивни (викање), емоциите на двете страни остануваат силни и целиот конфликт трае подолго. Преведувањето на нивната изјава на друг начин на изразување на истата емоција ќе им покаже како да го прават тоа во иднина, дури и ако таа иднина е далеку.

Контролна табла на емоции

Ако ѕирнеме во мозокот на вознемирено мало дете, ќе видиме нешто како бурно небо, гром и молња кои трепкаат низ нивниот лимбички систем, кој всушност е контролната табла на мозокот за емоции. Но, проблемот лежи во фактот што другите делови од неговиот мозок кои треба да ја запрат или спречат бурата не се развиени. Бидејќи вашата цел е да му помогнете на детето соодветно да ги изрази емоциите, сега е добро време да започнете, дури и ако можеби нема да видите резултати неколку години. Во вакви периоди, поради природата на развојот на мозокот во раното детство, тоа значи дека во времето кога се на сила зголемените емоции, некои вештини кои малите неодамна ги совладале изгледа исчезнуваат, бидејќи едноставно бараат премногу труд и енергија, а таа оди во силни емоции.

Зошто моделот е важен

Не мора да чувствувате голем притисок, но односите што ги градиме со нашите деца од самиот почеток го обликуваат она што во психологијата се нарекува „внатрешен модел на работа на една личност“. Начинот на кој родителите се однесуваат со своите деца во раните години им обезбедува модел за идни односи, што веќе јасно можете да го видите додека се грижите за тоа како вашиот одговор на емоциите на вашите деца може да влијае врз здравјето на нивните односи подоцна. Постојат две клучни работи кои можат позитивно да влијаат вра нашето дете, а ние свесно ги правиме:

Сведочиме и потврдуваме

Потврдете го неговото искуство (колку и да е лудо тоа искуство). Чувството на детето да биде вистински разбрано од родителот започнува уште од рана возраст и носи посебна корист подоцна во животот.

Изразете загриженост

Покажете сочувство за целосниот опсег на емоции на детето велејќи дека сите чувства се прифатливи (дури и ако сите однесувања не се). Колку поголема слобода чувствуваат децата во искусувањето и изразувањето тешки, непријатни емоции, толку подобро за нивното целокупно ментално здравје. Овие два подароци што можете да му ги дадете на вашето дете не само што придонесуваат за емоционалните вештини и благосостојбата, туку и го градат чувството за самодоверба кај вашето дете. Оваа самодоверба му помага да најде поздрави врски во иднина, што е навистина вашата крајна цел.

Кога децата се мали, нема шанси секоја интеракција да биде магична, па дури и позитивна. Како што малите деца постојано учат од нас, и ние постојано учиме преку овие односи со нив. Исто како што ги прифаќате емоциите на вашето дете за да го научите за љубовта и безбедноста во односите, со малку труд можете да го прифатите и сопственото учење како дел од растењето во родителството. Вашите деца сигурно ќе ве сакаат секогаш, без разлика што ќе кажат во не толку магичните моменти.

Автор: Наташа Крстичевиќ

Извор