За жените што се бремени, вакцинирањето против Ковид-19 го отвора прашањето дали е побезбедно да се прими вакцина или не. И покрај новите докази дека вакцините се генерално безбедни и ефикасни, практично нема податоци дали тоа е точно за оние што се бремени, иако се изложени на поголем ризик од компликации од болеста. Светските регулаторни тела издадоа контрадикторни совети за вакцините против Ковид-19 и бременоста. Центрите за контрола и превенција на болести (ЦДЦ) соопштија дека вакцините треба да им бидат достапни на бремените жени, но на крајот одлуката им ја препуштија на идните родители и нивните лекари.

Светската здравствена организација (СЗО) препорачува бремените жени да не се вакцинираат, освен ако бременото лице не е изложено на висок ризик.

Па, како некој да донесе одлука заснована на докази за тоа дали е безбедно да се вакцинира во отсуство на какви било безбедносни податоци?

– Сето тоа ги вклучува карактеристиките на вашиот живот – вели Рут Фаден, основач на Институтот за биоетика „Џонс Хопкинс Берман“ во Мериленд. Секоја личност мора да го земе предвид она што е познато за вакцината и она што е познато за сопствениот ризик од заразување.

Иако експертите посочуваат да разговарате за вашата одлука со медицинско лице, добро би било и да ги погледнете достапните факти.

Што знаеме за претходните вакцини?

Научниците генерално знаат доста за вакцините и бременоста – иако историски е потребно подолго време за да се добијат тие докази отколку општите податоци за безбедноста. Поради етичката сложеност на бременоста – во која родителите и нивните фетуси се соочуваат со меѓусебно поврзани ризици – и стравот од правна одговорност, бремените луѓе обично се исклучуваат од рандомизираните клинички испитувања за кои е потребно да се добие одобрение за лек или вакцина. Во минатото биле потребни години откако вакцините биле одобрени за општа употреба за да се соберат доволно податоци за да се покаже како тие функционираат во текот на бременоста. Многу од следните истражувања се набљудувачки и вклучуваат помалку учесници. Како резултат, жените што се бремени може да се двоумат дали да се вакцинираат, а лекарите не им препорачуваат.

– Она што резултираше е децениско нефер однесување кон бремените жени – вели Фаден, кој исто така го предводи проектот за етика во истражувањето на бремени жени за вакцини, епидемии и нови технологии.

Но, научниците собраа непобитни докази дека одредени вакцини се безбедни, ефикасни и, во некои случаи, многу потребни. Денес, ЦДЦ ги охрабрува бремените лица да се вакцинираат против грип, за кој се знае дека предизвикува сериозни компликации кај бремени жени. Медицинските експерти, исто така, советуваат да се вакцинираат против пертусис (или голема кашлица), што може да биде фатална за новороденчињата. Исто така, бремените жени можат да се вакцинираат и против други болести, вклучувајќи хепатит и менингитис.

– Лекциите од тие вакцини покажаа дека нема причина да се грижите за видовите вакцини што користат инактивиран вирус за да предизвикаат имунолошки одговор, бидејќи тие не можат да го заразат ниту родителот ниту бебето – вели Гета Свами, вонреден професор по акушерство и гинекологија на Медицинскиот факултет на Универзитетот „Дјук“ во Северна Каролина и водечки истражувач за имунизација на мајките.

Од друга страна, вакцините што користат мала количина жив вирус – како што е онаа за сипаници, заушки и рубеола – може да предизвикаат инфекции од низок степен, за кои некои научници се загрижени дека можат да му наштетат на фетусот. Но, Свами вели дека дури и тоа се заснова на теоретска загриженост за ризикот, а не на докази.

Што е различно во врска со вакцините против Ковид-19?

Вакцините на „Модерна“ и „Фајзер-Бајонтек“ претставуваат нов предизвик. Досега, информационата РНК-платформа што ја користеа не беше лиценцирана за човечка употреба. Како таква, единствените достапни податоци поврзани со бременоста се од претклинички студии врз лабораториски животни и неколку учесници во клиничкото испитување кои подоцна откриле дека се бремени. Но, знаеме доста за тоа како работи информационата РНК-технологија. Наместо да користат инактивиран или жив вирус, овие вакцини содржат парчиња генски код вметнат во липиди или масни глобули, кои го штитат кодот од деградирање. Откако ќе се инјектира, РНК им наложува на клетките да произведат САРС-КоВ-2 шилест протеин, што предизвикува имунолошки одговор на организмот.

Теоретски, сето ова ветува бидејќи, како и минатите вакцини, не вклучува жив вирус. – Сè што е разбирливо дека е биолошки случај со вакцините против МРН е неверојатно смирувачко. Тоа не треба да има никакво влијание врз резултатите од бременоста – вели Фаден.

Ентони Фаучи, главен медицински советник во Белата куќа, вели дека податоците не покренуваат „црвено знаме“ за бремените жени.

Сепак, научниците покренаа прашања за тоа како РНК-вакцините функционираат во реалноста. Најголемата загриженост е дали РНК може да ја помине плацентата и да генерира шилест протеин кај фетусот. Не мора нужно да е штетно ако се случи и не би предизвикало вродени дефекти, но грижата е дека фетусот може да доживее несакани ефекти, вклучувајќи болка, оток и треска. Свами вели дека истражувањата врз животни не покажале знаци на физички несакани ефекти, но тоа допрва треба да се тестира на луѓе.

Несаканите ефекти кај мајката исто така може да бидат проблем. Кристина Чемберс, перинатален епидемиолог на Универзитетот во Калифорнија, Сан Диего, спроведува истражување за бремени жени вакцинирани со Ковид-19. Таа забележува дека може да биде штетно за бебето кога бремената жена има висока температура.

– Ако тоа е несакан ефект, би сакале да обрнете внимание на тоа и да разговарате со вашиот лекар за да земете нешто за да ја намалите температурата – вели таа.

Постојат клинички истражувања во фаза на испитување за да се испитаат ефектите на вакцините кај бремените жени. Фаден посакува овие испитувања да почнеа веднаш штом вакцините добија одобрение од ФДА, но таа посочува дека процесот сè уште се одвива побрзо отколку во минатото.

Од друга страна, знаеме многу за ризиците што ги носи Ковид-19 за бремените жени. – Воопшто не постои прашање дека бремените жени поминуваат полошо од оние што не се бремени – вели Свами.

Истражувањата покажаа дека бремените жени со Ковид-19 се изложени на зголемен ризик за хоспитализација и механичка вентилација. Во јануари, истражување во списанието „Џама педијатрикс“ покажа дека Ковид-19 е поврзан со поголеми шанси за проблеми со крвниот притисок и предвремено породување иако нема големи шанси за мртвородено бебе. Но, ризикот од тешка болест е помал за бремените жени отколку за другите високоризични групи, како што се постарите лица или оние со срцеви заболувања. Значи, од клучно значење е да се разгледаат индивидуалните фактори кои ги зголемуваат индивидуалните ризици на една личност – вклучително и бројот на дневни контакти, пристапот до тестирање како и истовремени болести, како што се астма или дебелина – и дали има нешто што може да се направи за да се намалат.

И времето треба да се земе предвид. Свами вели дека нема докази дека вакцината може да предизвика развојни проблеми или спонтан абортус во првиот триместар. Но, жените со помал ризик од инфекција може да изберат да не се вакцинираат во тој период, кој е од витално значење за развојот на органите на фетусот и кога се случуваат спонтани абортуси.

За бремените жени што се изложени на висок ризик од изложеност и кои немаат можност да го намалат тој ризик, може да има смисла да размислат да ја примат вакцината веднаш штом ќе бидат подобни.

Што сè уште се обидуваме да откриеме?

Постои причина да се надеваме дека научниците наскоро подобро ќе разберат како функционираат вакцините против Ковид-19 во бременоста. На краток рок, научниците со нетрпение ги очекуваат податоците од бремените здравствени работници кои почнаа да се вакцинираат во декември. Фаден вели дека податоците треба да бидат робусни бидејќи повеќе од 15.000 бремени биле пријавени меѓу вакцинираните од 20 јануари.

Постојат и нови опции на повидок. „Џонсон и Џонсон“ ја достави својата вакцина за одобрување на 4 февруари, додека „Астра зенека“ и „Новавакс“ неодамна ги објавија податоците за пробната фаза од третата фаза. Сите три вакцини се потпираат на технологии што биле испитани кај бремените жени во минатото, а според Свами, може да се обезбеди дополнително уверување.

Неодамнешните истражувања, исто така, посочуваат дека може да има дополнителни придобивки од вакцинацијата додека сте бремени. Едно истражување објавено во списанието „ЏАМА педијатрикс“ покажа дека жените што биле заразени со Ковид-19 ефикасно пренеле заштитни антитела на своите бебиња – особено ако биле заразени порано во бременоста. Истражувањето не посочува дека овој трансфер ќе се случи по вакцинирањето, забележува коавторот Карен Пуополо, неонатолог во болницата во Пенсилванија. Но, Свами вели дека е добра вест што антителата редовно ја преминуваат плацентата при природна инфекција и очекува вакцинација да има сличен одговор.

– Тоа ни кажува дека со вакцинирањето на бремените жени се обезбедува некаква корист за време на раното детство – вели Свами.

Извор