„Мама е најдобра!“ – Ваков слоган можел да се види во рацете на зрелите мажи на фудбалски стадион. Односот помеѓу детето и мајката се смета за посебна основа во развојот на човекот бидејќи помага да се создаде доверба во околината. И двајцата родители, се разбира, можат да создадат посебна врска со своето дете. Но сликата на грижлива мајка и блиската врска меѓу мајката и детето што произлегува од неа е врежана во колективната свест на Западот.

Врска во раното детство

Сигурно има мајки кои не се грижат и немаат баш сите добар однос со својата мајка, но генерално мајката се смета за личност која го штити детето од самиот почеток, од првиот физички контакт, таканареченото „врзување“, веднаш по раѓањето. Мајката ги чувствува потребите на детето, па тоа таму наоѓа утеха, таму е сигурно.

„Мајката е единственото суштество на светот што те сака уште пред да те запознае“, рекол швајцарскиот педагог Јохан Хајнрих Песталоци на крајот на 18 век.

Овој метод на воспитување, во кој мајката е најважната личност за која е приврзано детето и која се грижи за сите потреби на детето, потекнува од теоријата на приврзаност. Оваа теорија ја развил британскиот психоаналитичар и детски психијатар Џон Болби. Особено на Западот, оваа теорија се смета за златен стандард на методот на образование. Болби систематски ги истражувал сираците кои имале пречки во развојот поради одвојувањето од нивните мајки. Меѓу многубројните ученици со упадливо однесување и млади крадци утврдил дека врската со мајката рано била прекината. Во својата книга „Прилог – Анализа на односот мајка-дете“, која ја објавил во 1969 година, тој се занимава не само со нарушувањата, туку и со позитивните фактори на односот мајка-дете.

Утеха кај личноста за која сме приврзани

Според теоријата на приврзаност, личноста за која е приврзано детето е личноста која детето ја бара, на пример, кога ќе падне од лулашка или за која детето плаче во случај на разделба, вели психијатарот за деца и млади Карл Хејнц Бриш, кој ја застапува теоријата на приврзаност. Таков близок однос се развива за околу една година, вели професорот на Медицинскиот факултет „Парацелзус“ во Салцбург.

Според тоа, приврзаноста значи долгорочна емотивна поврзаност со одредена личност, која е незаменлива. Детето ја бара нејзината близина и помош кога чувствува болка, страв или тага и не може самостојно да се справи со тоа. Меѓу карактеристиките на личноста за која е приврзано детето е и чувствителниот карактер, вели Бриш. Не е доволно само да поминувате време заедно. Само тој што се грижи за него може да го утеши расплаканото дете. Дури тогаш лицето за кое е приврзано детето постапува според неговите потреби.

Дали теоријата на приврзаност е секогаш валидна?

Хајди Келер, психолог од Хебрејскиот универзитет во Ерусалим, во својата книга „Митот за теоријата на приврзаност“ го критикува мислењето на Западот дека теоријата на приврзаност секогаш треба да важи. Во многу култури не е вообичаено детето да го чуваат само родителите, роднините, бабите и дедовците, браќата и сестрите, туку и соседите имаат голема улога во воспитувањето. Во многу култури доенчињата и малите деца се згрижени од групи поврзани со роднински и други врски, вели Келер.

Како професор по психологија десет години, таа истражувала како децата растат во различни култури. Како резултат на тоа, таа престојувала во африканските земји, во Индија, Јужна Америка, САД, Европа и Блискиот Исток. Во големите градови и оддалечените села. Пресудно за емотивно здрав развој е детето да добие доволно љубов и внимание од личноста за која е приврзано. И не мора секогаш да биде мајка или родител. Контактот со други луѓе е многу важен за да се развијат социјални вештини. Децата имаат само корист од тоа, вели Келер. Покрај тоа, постојаната достапност и потребата постојано да се задоволуваат желбите на детето може да предизвика исцрпеност кај некои жени, додава Келер.

Резултати од долгорочна студија

Келер укажува на долгорочните студии на американските психолози Ејми Вернер и Рут Смит, кои следеле стотици деца 40 години, кои се родени во 1955 година на островот Каваи, Хаваи. Една третина од децата пораснале во тешки семејни односи или во сиромаштија. Но, и покрај тоа, тие деца успешно се развивале и без упадливо однесување. Причината, според студијата, е тоа што овие деца биле приврзани за своите врсници, соседи, наставници или посвоители, а не за нивната мајка или татко.

Приврзаноста нема врска со сродството

„Човек не може да биде доволно внимателен при изборот на родителите“, иронично напиша психологот Пол Вацлавик, бидејќи многу ментални болести имаат своја причина во раното детство и кај луѓето за кои се врзани децата. Тие не мора секогаш да бидат мајки или татковци. И психијатарот за деца и млади Карл Хајнц Бриш потврдува дека децата поставуваат приоритети и обично имаат едно или две лица за кои се приврзани. „Децата по правило им даваат предност на оние што се повнимателни кон нив. Не мора секогаш да бидат мајка и татко, може да бидат други луѓе“.

Тој додава дека приврзаноста нема никаква врска со биолошкото сродство. Научно не е докажано дека децата повеќе се врзуваат за крвни сродници, пишува „Дојче веле“.

Извор