За да се вежба дишењето, најважно е да се почне уште во детска возраст

Кога почнавме да дишеме

Дишењето претставува еден постојан процес кој се одвива сосем автономно и несвесно, процес врз кој немаме контрола. Но дали е навистина така?!?
Некако сè се сведува на дишењето, тоа се испреплетува со текот на нашиот живот и е негов нераскинлив дел. Кога се раѓаме, животот ни почнува со првиот здив во вид на детски плач, и на самиот крај пред смртта го правиме последното издишување кога се ослободуваме од животот. Помеѓу овие два моменти имаме безброј вдишувања и издишувања кои ни овозможуваат да живееме, ни го обезбедуваат кислородот кој учествува во речиси сите биохемиски процеси на човековиот организам. Самиот процес на дишење се одвива преку респираторниот систем, во кој најпознати делови се носот и белите дробови, преку носната празнина се прима воздухот, па преку трахејата и другите канали се транспортира до белите дробови каде што настанува една размена на гасовите и на крајот свежиот воздух богат со кислород го апсорбираме, а оној со јаглероден диоксид го исфрламе од организмот. Ова е најпростото објаснување на процесот на дишењето, односно доколку го разгледуваме дишењето како еден физиолошки процес. Но доколку во него ги согледаме и другите процеси врз кои има директно или индиректно влијание, ќе останеме вчудовидени на што сè влијае еден циклус на вдишување и издишување.

Нервниот систем во корелација со дишењето

Древните цивилизации и источните религии и култури во кои се практикувала медитацијата знаеле со сигурност каков е ефектот на дишењето врз моменталната психолошка состојба, но и врз понатамошното психофизичко здравје. Практикувале долго медитирање со што побавно дишење бидејќи на тој начин успевале да го смират немирниот ум и да му дадат една состојба на спокој и мир, па многу побрзо запаѓале во медитативна фаза. Оваа нивна практика со текот на времето се префрлила и во западната култура, па сè повеќе луѓе во светот станале свесни за потребата од смирено длабоко дишење кое на организмот му носи долгорочни придобивки. Науката исто така се занимавала со истражувањето на овој феномен и откривањето на причинско-последичната врска меѓу дишењето и промените во психофизиолошките процеси. Се констатирала врската меѓу дишењето и функционирањето на автономниот нервен систем, или се открило дека кога дишеме забрзано, се зголемува нивото на стрес, а спротивно – бавното дишење влијае смирувачки. Ова донегде има смисла доколку се сетиме на моментот кога човекот се соочува со одредена реална опасна ситуација, на пример, напад на животно и во истиот момент започнува цела серија психофизиолошки промени, меѓу кои е и дишењето. Тоа се забрзува, срцето забрзано работи, потните жлезди лачат повеќе пот итн.

Но прашањето е зошто се случува дишењето да стане забрзано или десинхронизирано и кога реално не сме соочени со опасност, едноставно сам по себе почнува да се менува ритамот на дишењето, почнуваат да забрзуваат и срцето и работата на сите други органи без одредена причина. Одговорот е во начинот на кој живееме денес. Модерното време ни создаде делузија за тоа што е опасно, постојано сме во трка со времето и живееме до некаде виртуелни животи во кои се губи смислата за реалност, а кога таа ќе ја снема, тогаш и нас полека нè снемува бидејќи стануваме толку безначајни што во еден момент се губиме во океанот наречен современи, урбани, модерни, загадени градови. Нашиот организам не е доволно еволуиран да може да ги истрпи сите агресии што му ги приредуваме, тој се мачи да опстане борејќи се со новите предизвици на современото живеење. Затоа не очајувајте, земете длабоко здив, тоа е вистинска волшебна мудрост што ја користат умните луѓе. Да се вежба дишењето е прилично тешка задача имајќи предвид дека тоа е сосем независна работа од нашата желба, но, сепак, е возможно и денес се користи биофидбекот како метод кој помага да научиме правилно да дишеме, а со тоа и да повлијаеме врз сите други функции во нашиот организам. Но најважно е да се почне уште во детска возраст кога на децата треба континуирано да им го пренесеме начинот на кој треба да дишат преку разноразни методи и техники.

Пет забавни вежби за дишење за деца

Да напоменеме дека овие вежби може да бидат од корист кај деца со одредени асматични проблеми.

1. Балон на топол воздух
Детето седи во удобна позиција со прекрстени нозе и двете раце му се поставени врз устата. Зема длабок здив од носот, по што почнува да издишува од затворената уста, па поради стеснатиот простор за проток на воздух, издишувањето трае подолго. Цело време треба да визуализира еден голем балон како го надувува и по секое завршено издишување го прифаќа со двете раце и нежно го поттурнува кон небото. Вежбата има неверојатен ефект врз детската имагинација, но истовремено и изразен релаксирачки ефект.

2. Огнен здив на змејот
Преплетените прсти ги поставува под брадата, а рацете се спушени и допрени со лактите под брадата. Со вдишување се подигаат лактите до висина на лицето, по што детето почнува да ги симнува, но со испуштање звук во вид на едно „хуууууууу….“ Вежбата помага да се чувствуваме храбри во стресни ситуации и подготвени да се справиме со секојдневните проблеми.

3. Ветерница
Детето седи удобно со прекрстени нозе на подот. Показалците од десната и од левата рака се насочени еден кон друг и се во висина на устата на далечина доволно близу да се почувствува воздухот што го издишува. При секое издишување на показалецот од раката се чувствува струењето на воздухот кое свесно се префрла во кружно движење на показалците во насока на струењето на воздухот.

4. Свиткан јазик
Некои луѓе можат, некои не можат да го свиткаат јазикот во устата во форма на цевка со стеснет отвор во средината преку кој се вдишува, а издишувањето се извршува преку носот сосем пополека. Доколку вие или вашето дете не може да ги свитка краевите на јазикот во форма на цевка, не сте единствени, истиот ефект може да се постигне со стеснување на горната и долната усна. Вежбата има освежувачки ефект на дишните патишта, но и на целиот организам.

5. Пранајама – Pranayama
Техника на дишење која ја користат практикантите на јога и која во суштина ги вклучува во себе сите претходни. Таа има цел да изврши целосно опуштање на организмот, свесно и насочено дишење. Се изведува во седечка состојба со прекрстени нозе и затворени очи. Со доминантната рака прво со палецот се затвора десната ноздра, се дише само низ левата, а потоа со средниот прст се затвора левата ноздра, а се дише низ десната. Оваа вежба ги подобрува когнитивните функции, но и го доведува целиот организам во една рамнотежа.

Додека децата го поминуваат училишниот ден во клупите и често се во неправилна положба на телото, честопати забораваат да дишат, го задржуваат здивот или, пак, на часовите по физичко воспитување, без претходно да им се објасни како се дише при зголемен физички напор, дишат плитко и забрзано, па неретко чувствуваат болка во стомачната празнина или уште полошо – хипервентилираат и губат свест.

Понекогаш најдобра работа што можеш да ја направиш е да не размислуваш, да не се прашуваш, да не замислуваш, да не се опседнуваш. Едноставно диши и имај верба дека сè ќе биде добро.