Голем број деца често се жалат на непријатност во градите, што секогаш ги загрижува родителите. Болката во градите најчесто се јавува кај адолесцентите – нешто почесто кај девојчињата, а многу ретко кај децата на возраст под пет години.
Дали е во прашање срцето? Речиси никогаш не е!
Сепак, родителите обично се сеќаваат на некој од семејството или на пријател кој имал такво искуство, па помислуваат: „И тој имаше болки во градите, па заврши во болница“, „Мора да е ангина пекторис или нешто полошо“ и слично. Па затоа одлучуваат веднаш да посетат кардиолог, пред да биде предоцна!
Тоа е сосема погрешно. Срцето е убедливо најретката причина за болка во градите кај децата.
Зошто повеќето родители ја поврзуваат опишаната болка со срцето?
Бидејќи левата половина од градниот кош содржи најголем дел од срцевиот мускул. Сепак, постои правило во педијатријата: кога детето се жали на болка на левата страна на градниот кош – тоа секако не е поради срцеви заболувања.
Кои се најчестите причини за болка во градите кај децата?
Постојат две групи на причинители за оваа непријатна болка, а нивна заедничка карактеристика е тоа што се целосно безопасни, иако се реални. Се јавуваат кај деца кои се сосема добро и немаат други проблеми – немаат температура, одлично се расположени пред и по болната епизода, а болката многу ретко се јавува при активностите на детето.
Благо и минливо „воспаление“ на мускулите кои ги има на градниот кош на детето – е во првата група причинители за болка во градите. Имено, станува збор за многу „зафатени“ мускули – кои учествуваат во дишењето, но и во вообичаените физички активности на децата. Затоа се подложни на „замор“, често затегнувајќи се и предизвикувајќи болка. Болката е обично остра, понекогаш се шири на грбот или раката. Додека трае болката, детето е вознемирено, исплашено… иако по некое време се смирува. Карактеристично е тоа што штом болката ќе помине, детето се враќа на вообичаените активности, како ништо да не се случило. Во оваа група болки спаѓаат и „болките на растење“, кои исто така се сосема безопасни.
Втората голема група на „прободување“ во градите кај децата се јавува на „нервна основа“. Имено, забележано е дека т.н. емоционални деца почесто чувствуваат болка во градите. Без да навлегуваме во психолошките карактеристики на таквите деца, болката може да биде еден од знаците на конфликт во семејството или на училиште, за кој детето не сака да зборува.
Што значи ако болката и непријатноста во градите се јават по оброк?
Мал број постари деца може да имаат „подигнат стомак“ (хиатус хернија) – што врши притисок врз срцето, а тоа може да предизвика одредена непријатност. Таквите деца обично чувствуваат дека нивното срце прескокнува кога јадат голем оброк, особено ако легнат веднаш по оброкот. Во овие ситуации ретко се јавува класичното „бодење“, но чувството на „печење“ во средината на градниот кош (зад градната коска), кое може да биде придружено со подригнување, не е невообичаено. Ова се металоиди, што е резултат на прелевање на желудочната киселина во хранопроводот, што често се јавува кај деца со хиатус хернија. Но, кога ќе се појават вакви проблеми, родителите брзо го носат детето кај педијатар-гастроентеролог, кој лесно може да постави дијагноза и да предложи соодветна терапија.
Кога навистина не треба да трчате на лекар?
-Доколку детето е во добра состојба, нема температура, болката се јавува во левата половина од градниот кош („близу до срцето“), а детето е сосема добро по болната епизода.
-Доколку болката се јави „среде ноќ“, краткотрајна е и придружена со кратки срцеви палпитации, како и силна вознемиреност – не трчајте веднаш на лекар. Вклучете го светлото, разбудете го детето, смирете го, разговарајте со него, тешете го… Ќе видите дека по десет или петнаесет минути малечкото ќе биде сосема добро.
Кога навистина треба да посетите педијатар што е можно поскоро (за среќа, ова е многу ретко!)?
Ние не сме љубители на статистичката медицина (секое дете е приказна за себе, особено за неговите родители), но помалку од четири проценти од болките во градите бараат медицински третман, а само едно или две деца од стотина кои имаат болки во градите се реални итни случаи! Ова е медицински факт.
Меѓутоа, постојат ситуации кога родителите навистина треба што поскоро да го однесат своето дете кај педијатар – по можност во некоја од специјализираните детски болници.
-Детето има висока температура, слабо е, едвај стои или тешко се движи, а болката е локализирана во средината на градниот кош, веднаш зад градната коска. Тогаш децата изгледаат навистина лошо и можно е да се работи за воспаление на срцевата мембрана, па технички се нарекува перикардитис (иако има и други воспаленија кои не се поврзани со срцето, а се придружени со силна болка). Оваа состојба е навистина многу ретка, но бара итна дијагноза и третман.
-Секоја болка во градите која е придружена со вртоглавица, несвестица или целосно губење на свеста треба да се испита што е можно поскоро.
-Болката во градниот кош што се јавува по траума (пад, удар, сообраќајна несреќа…) е силна причина за итна медицинска интервенција – бидејќи може да се работи за фрактура на ребро, со потенцијално многу сериозни компликации.

-Кога се јавува болка во градите кај деца кои дишат многу тешко и „бучно“ или чии бели дробови „свиркаат“, и кои изгледаат како да се борат за воздух. Ова е обично потешка форма на опструкција на дишните патишта (астма, на пример). Мораме да кажеме дека болката е редок симптом на оваа група болести, но тие се сами по себе драматични, па детето брзо доаѓа до лекар.
-Ако болка во градите (зад градната коска) се јави при интензивен физички напор. Овие се навистина многу ретки ситуации, но бараат брза дијагностичка работа.
Сите горенаведени ситуации се навистина ретки.
Поголемиот дел од децата што чувствуваат болка во градите не се пациенти, туку здрави деца со минливи и безопасни нарушувања.
Не трчајте на лекар.
На емотивните луѓе им е потешко
„Љубовните таги“ или дури и неуспесите на детето може да бидат причина за „прободување“ во градите. Ова е причината зошто „емотивните“ луѓе подраматично доживуваат уште помалку болни сензации од нивните врсници кои не се во таа категорија. Покрај болките во градите, овие деца опишуваат и други „типични проблеми“: не можат да дишат, имаат „трнење“ во рацете и нозете, а некои деца се жалат и на „слабост во целото тело“. За разлика од органските болести, овие симптоми никогаш не се придружени со други знаци на болест.
Автор: д-р Горан Вукомановиќ/педијатар кардиолог
912