Прашањата до психолозите и психотерапевтите може да ги испраќате на е-пошта: prasajpsiholog@deca.mk. Ве молиме прашањата пишувајте ги на кирилица. Нашето мото е: Кој прашува, дејствува! Кој си молчи, претпоставува!

ПРАШАЊЕ: Моето дете наскоро ќе наполни 2 години, сметам дека е добар во однос на зборување, разбирање, посочување… Но многу често, уште од една и пол година, кога сака и бара нешто, веднаш почнува да плаче. Одреден период знаеше одма да почне да нѐ удира мене и сопругот кога се обидувавме да го смириме и да му објасниме нешто. Кога сака нешто, веднаш плаче, сум се обидела и да не му го дадам тоа што го бара, сум пробала и да му објаснам со полека, сум пробала и да го оставам да плаче, меѓутоа, не гледам дека има подобрување. Веќе не нѐ удира нас, меѓутоа, знае да падне на земја и да плаче сѐ додека еден од нас не му го одвлече вниманието. Некогаш тој метод успева, а некогаш не. Прашањето ми е дали е во ред ова однесување, каде и како можам да променам нешто. Бидејќи знае и кога шетаме да ги има овие тантруми. Ова се случува веднаш кога ќе помисли на нешто, дури и да сака цуцла, одма почнува да плаче, што се вели уште не сум успеала да му ја дадам, а тој почнува со плачење.

ОДГОВОР: Тантрумите, иако често се сметаат за негативен аспект на детството, всушност, може да се гледаат како прекрасен израз на емоциите. Тие се знак дека детето учи да се движи низ светот, да ги разбира сопствените желби и потреби и да наоѓа зборови и постапки за да ги изрази.
Исто како бурата, тантрумот може да биде јак и непредвидлив, но поминува. А кога ќе помине, детето се чувствува посмирено, поконтролирано и повеќе во хармонија со себе.

Ова однесување е нормален и очекуван дел од развојот на детето. Децата на возраст од една до три години сѐ уште учат да се изразуваат и немаат развиено јазични вештини или емоционална зрелост за ефективно да ги соопштат и изразат своите потреби. Како резултат на тоа, бесот и плачењето се вообичаен начин за изразување на фрустрацијата, лутината и разочарувањето. За време на тантрумот, детето може да плаче, да вреска или да фрла работи. Исто така, може да удира со тупаници или клоци, па дури и да го задржи здивот и да се фрла на подот. Овие однесувања се стресни и поразителни за родителите, но важно е да знаеме дека тие се нормален дел од развојот на детето и дека не се одразуваат лошо врз детето или родителот.

Важно е да останете смирени и да не го сфаќате однесувањето толку лично. Наместо тоа, обидете се да разберете што се обидува да ви каже детето. На пример, ако детето е луто и проживува тантрум во продавница затоа што сака играчка, веројатно изразува желба за нешто што не може да го има.

Ние, родителите, им ги даваме на децата алатките што им се потребни за ефективно да се изразат. Ова може да вклучува учење зборови за нивните емоции и учење како да го побараат она што го сакаат на љубезен и соодветен начин. Како и рефлектирање на емоциите. Покрај тоа, дозволувајќи му на детето да донесува одлуки, како што е изборот што да носи или што да јаде, може да му помогнете да се почувствува дека има контрола над ситуацијата и така ќе се намали веројатноста за појава на бесот.
Кога му давате избор да одлучува, понудете му две опции.

Иако беснеењето, плачењето, удирањето… се голем предизвик за родителот, со трпение, разбирање и соодветни алатки, родителот може да му помогне на детето да помине во оваа фаза од животот и да ги развие вештините што му се потребни за ефективно да комуницира.
Исто така, треба да знаете дека дисциплината и карањето додека трае бесот не се ефективни и може само да ја влошат ситуацијата. Подобро е да почекате детето да се смири и потоа да се справите со однесувањето.

Останете смирени: може да биде тешко да се остане смирен кога вашето дете се фрла и плаче, но важно е да запомните дека ова однесување е нормално и не е одраз на вашите родителски вештини. Обидете се длабоко да дишете и да останете смирени, бидејќи вашето дете ќе ја почувствува вашата напнатост и ќе се вознемири.

Разберете ја причината: обидете се да разберете што го предизвикува гневот. Дали вашето дете е уморно, гладно или има потреба од внимание? Идентификувањето на основната причина за бесот може да ви помогне да одговорите на начин кој одговара на основните потреби.

Поставете граници: важно е да му поставите јасни граници на вашето дете, на пример, да му кажете дека одредени однесувања не се прифатливи.

Обезбедете алтернативи: наместо да се препуштате на барањата на вашето дете за време на тантрумот, понудете му алтернатива.

Посветете селективно внимание: кога детето се однесува добро, давајте му позитивно внимание, како што се пофалби или галење, со тоа ќе го поттикнете да продолжи да се однесува добро.

Игнорирајте ги безопасните врескања: ако не е штетно за детето или за другите, можете понекогаш и да го игнорирате. Детето на крајот ќе научи дека врескањето не е ефикасен начин да го добие она што го сака, но сепак бидете блиску до него.

Останете доследни: важно е да бидете доследни во тоа како реагирате на бесот. Ако се препуштите на барањата на вашето дете за време на бесот, тоа најверојатно ќе продолжи да го користи бесот како начин да го добие она што го сака. А, исто така, оставете понекогаш и да не го добива веднаш тоа што го сака, на тој начин му ја развивате способноста за толеранција на фрустрацијата, но секако да не биде ни толку долго… ова се однесува на работи кои вие се согласувате да му ги дадете.
Понекогаш размислете што би можело да биде тригер за да почне да се однесува на тој начин, па можете да му го свртите вниманието кон нешто друго.

Разговарајте со вашето дете: откако детето ќе се смири, добро е да разговарате со него за неговите чувства и за причината што така се однесува. Објаснете зошто одредено однесување е несоодветно и објаснете му како може да ги изрази своите чувства на посоодветен начин.

Грижете се за себе: не заборавајте да се грижите за себе и обидете се да управувате со сопственото ниво на стрес.

Тантрумите, како и сите работи во животот, се дел од патувањето. Можеби се тешки во моментот, но со трпение, разбирање и љубов, можете да му помогнете на вашето дете да излезе посилно.

Одговара: Билјана Манасова-Јовановиќ, дефектолог и психотерапевт; Психотерапија и советување 
е-пошта: sovetuvanje@gmail.com

Психолозите и психотерапевтите ги одговараат прашањата според редоследот на нивното испраќање, а одговорите ќе се објавуваат на Деца.мк. Одговорите имаат психоедукативна функција и ги насочуваат родителите кон посеопфатни насоки на решавање на состојбата што ги мачи. Се разбира, покомплексните прашања подразбираат покомплексен пристап.

Рубриката „Прашај психолог“ овозможува стручна поддршка од психолози и психотерапевти на родителите при справување и решавање одредени актуелни прашања од психолошка природа на нивните деца и е резултат на соработка помеѓу Деца.мк и „Психотерапика“ – здружение за психологија и психотерапија. На прашањата одговараат психолози и психотерапевти, членови и соработници на здружението, како и самостојни експерти, соработници на Деца.мк.