Сигурни сме дека веќе сте се нашле во ситуација кога вашето дете вперува прст кон личност во инвалидска количка и почнува наглас да поставува различни прашања. Нема кој не се збунил и засрамил поради тие детски коментари, од страв дека тоа лице со инвалидитет ќе се навреди. Сепак, со децата можете да разговарате и да ги научите како да ги почитуваат сите оние луѓе што имаат некаков вид инвалидитет.
Д-р Тери Камингс, професор за специјална едукација во Австралија, вели дека е важно родителите да бидат тие што ќе ги научат децата дека сите сме различни.
– Родителите треба да ги научат децата дека луѓето имаат различни способности, физички и когнитивни, дека сите сме различни. Тие треба да научат што значи прифаќањето и што значат манирите. Зјапањето во лицата со инвалидитет, избегнувањето, или преправањето дека се невидливи не е во ред. Повеќето луѓе со инвалидитет радо би одговарале на прашања отколку другите да зјапаат во нив – вели д-р Камингс.
„Во ред е да му кажете на детето „не знам“ кога тоа ќе праша „зошто?“ – во врска со инвалидитетите. Ќе го прашате лицето со инвалидитет дали е во ред вашето дете да му постави неколку прашања. Обидете се да избегнете сожалување, емоции, или специфични детали“, советува д-р Камингс.
Што треба родител да му каже на детето кое ќе праша лице со инвалидитет (рака или нога – протеза) – „Може ли да допрам?“ „Ова би зависело од лицето што има протеза. Без нечија дозвола никогаш не е во ред да се допре. Прашајте го детето: Дали би ти било тебе во ред ако странец дојде и ти ја допре раката? – Ако креирате култура на прифаќање и препознавање на разликите во вашето семејство, тогаш не би требало да имате какви било проблеми. Осигурете се дека книгите и медиумите што ги следи детето имаат позитивна репрезентација за различните луѓе, вклучително и за овие со инвалидитет“, вели д-р Камингс.
Кога станува збор за терминологијата, кога се разговара со деца за оваа тема, д-р Камингс советува користење на позитивен говор, во прво лице. „На пример, лице со инвалидитет, а не инвалидно лице. Исто така, избегнувајте деградирачки термини, на пример – ретардиран. Моделираниот јазик е многу важен исто како и моделираните дела“, вели д-р Камингс.
„Охрабрете ги децата да имаат пријатели со инвалидитет, да им биде пријатно со соученици или пријатели со различни инвалидитети. Навистина мислам дека целта е искреноста и да се запомни дека децата го учат она што го живеат. А однесувањето на родителот има најголемо влијание врз верувањата на детето и неговото однесување“, додава таа.
Карен Димок, директор на Асоцијацијата на деца со инвалидитет, вели дека е во ред децата да поставуваат прашања на оваа тема, но клучно е како ќе одговори родителот. „Инвалидитетот е нормален дел од животот. Кога детето поставува прашања, отворениот и јасен одговор ќе му помогне да разбере дека инвалидноста е дел од човековата различност. Ако им велиме на децата да не поставуваат прашања, тогаш тоа може да им остави впечаток дека инвалидитетот е лош или табу“, вели Димок.
Таа додава дека родителите треба да се насочат кон јасни одговори. Ако лицето со инвалидитет користи опрема, добро е да се објасни за што служи таа опрема. Отворените и јасни одговори се потребни дури и кога прашањата на децата се непријатни или чудни. Не плашете се да го користите зборот инвалидитет, советува Димок, и не треба да го опишувате лицето со инвалидитет како посебно. Едноставно кажете – слеп, глув и слично – вели Димок.
Од Асоцијацијата препорачуваат децата да бидат вклучени во игри заедно со децата со инвалидитет, како и со другите деца. „Децата со инвалидитет може да бидат изоставени бидејќи не знаеме што сè можат да прават. Но, децата со инвалидитет и нивните родители имаат тенденција да бидат креативни решавачи на проблемите и ќе ви дадат до знаење што сè можат да прават тие деца. Децата имаат многу поинаква перцепција за инвалидитетите за разлика од возрасните и може да играат со децата со инвалидитет, дури и да не ја забележат нивната инвалидност“, вели Димок.
912