Психологот Катарина Мурашова спровела анкета меѓу младите на возраст од 14 до 22 години.

Ќе започнам со цитат од писмото што го добив од 18-годишниот Иван.

– Колку сум уморен од сите овие луѓе што бараат почит само затоа што се родени 20 или 40 години пред мене. Тоа е како да мислите дека е ваша лична заслуга што сте родени во Швајцарија или САД, а не во Индонезија или Нигерија. Па, тоа не е причина некој да биде „првокласен“. Ако сакате почит, треба да ја заработите. Зошто децата треба да ги почитуваат наставниците или тренерите кои се нула личности? Или родители кои се заплеткале во нивните животи? Затоа што „сите ресурси“ се во нивни раце? Одлично! Тогаш, вака: Направи го тоа и тоа и ќе добиеш чинија храна. Грубо, но искрено.

Во времето кога јас сама бев тинејџерка и растев во прилично криминализирана средина на заеднички дворови и комунални станови, секако, воопшто не бевме цвеќиња. Но, идејата дека „старешините мора да се почитуваат“ не беше доведена во прашање, ниту пак предизвикуваше некаков бунт кај нас: се разбира дека треба да се почитува, иако не секогаш успева. Оттогаш ситуацијата се промени. Нашите модерни тинејџери воопшто не го сметаат „почитувањето на постарите“ за аксиома; за нив почитта кон постарите не се зема здраво за готово.

По неколку разговори и писма, во кои беа искажани мислења слични на оние на почетокот на текстот, решив да откријам зошто помладата генерација ги почитува возрасните и направив анкета. Возраста на испитаниците е од 14 до 22 години (сакав да добијам детални, аргументирани одговори, а од помлади тинејџери тешко се добиваат). Анкетирани се вкупно 70 лица, од кои 34 машки, а 36 женски. Секој мораше да наведе неколку квалитети и карактеристики кои ги почитува кај постарите. Ги групирав резултатите од најчести до најмалку чести.

И сега, драги читатели, застанете и обидете се да погодите зошто, според резултатите од мојата анкета, тинејџерите најчесто ги почитуваат возрасните.

Одговорот е: поради искреноста. Тоа го одговориле 45 од 70 испитаници. Во исто време, тие формулираат изненадувачки прецизно, на пример:

– Огромна почит заслужуваат оние ретки наставници што се трудат да не нѐ лажат – Ања, 15 години.

– Во светот постојат толку измами и лаги кои тешко се разликуваат од вистината, па ги почитувам оние возрасни што не лажат непотребно, поради убавина или профит – Андреј, 16 години.

Да бидам искрена, кога го добив овој резултат, бев многу задоволна бидејќи на родителите секогаш им го велам токму ова: Трудете се помалку да ги лажете вашите деца, тие се многу чувствителни на лаги.

Следното најчесто мислење (33 лица) е од прилично рекламен карактер: ги почитуваме оние што постигнале нешто во животот. Се разбира, во сите 33 случаи наведов: што точно? За какви достигнувања сме заинтересирани? Некој украл милиони – дали тоа треба да се почитува? Или плукна најдалеку и влезе во Гинисовата книга на рекорди – може ли тоа да се направи? По моето појаснување, 20 од 33 ги преформулираа одговорите во духот: постигна нешто за себе, но тоа е корисно и за другите. На пример, тој направи откритие, создаде нешто корисно, популарно, интересно за другите, стана успешен шеф на компанија која вработува многу луѓе итн. Дополнително, 13 од нив рекоа: и крадењето и плукањето се достигнувања, подобро од ништо.

Следната точка, признавам, беше сосема неочекувана за мене и малку обесхрабрувачка (31 тинејџер) – ги почитуваме возрасните кои изгледаат добро. Не се работи само за изгледот, цртите на лицето и слично. Дотерувањето, стилот на облекување и однесувањето, начинот на постапување со околината, телото – ако сѐ е убаво, сметаат дека личноста се потрудила, работела на себе и со тоа заслужила почит. На моето прашање: „Дали се случува сето тоа да е наследено, резултат на семејно воспитување и скапо образование, односно практично без многу личен труд“ – го добив одговорот: „Да, се случува, но многу ретко. Значи ние сепак го почитуваме, вие залудно се обидувате да го оспорите.“ Овде веројатно треба да се наведат неколку одговори од типот ги почитуваме оние што и покрај некои маки се способни да ја „држат главата високо“.

Следната точка е многу интересна затоа што речиси буквално ја цитира изреката што му се припишува на Конфуциј: „Нашата најголема сила не е никогаш да не паѓаме, туку да стануваме секогаш кога ќе паднеме“. Се испостави дека сите анкетирани тинејџери „некаде слушнале“ за Конфуциј, но никој од нив не знаел за што тој зборува. Според нивните зборови, гласи вака: го почитуваме оној што не се откажува пред разни тешкотии и искушенија, како и оние што не се откажале, кои имале лоши карти, но на крајот победиле на еден начин или на друг (тие го споменаа филмот „Форест Гамп“ двапати, трипати сопствените родители и петпати бабите и дедовците).

Нешто поретко, испитаниците го споменаа следново:

• ум, способност за интересно размислување и јасно зборување;
• чисто материјално богатство, раскош, поседување многу скапи работи
• љубезност на дело („Луѓе кои спасуваат животни, посвојуваат деца, особено со попреченост – тоа многу го почитувам“, вели Марина, 16 години);
• однесувањето на оние што се осмелуваат да одат против нешто општо прифатено (училиштен пример за тинејџерска склоност кон бунт);
• способност да се забележи (во која било смисла и на кој било начин);
• искрено верување во нешто – „тоа е толку ретко“;
• почит кон другите („Подготвен сум да ги почитувам оние што ме почитуваат“)

И моето омилено од сите индивидуални мислења: „Имам голема почит кон оние луѓе што живееле долго време и никогаш не биле злобни, дури и ако не постигнале ништо посебно, не се збогатиле и не станале познати, туку имаат чиста совест. Тие се извор на светлина и надеж за другите“ – Асја (17 години).

Извор