Постои голема разлика помеѓу тоа да се каже навреда и да се чувствувате навредени. Луѓето, вклучително и децата, можат да се навредат од сè, секогаш кога ќе заклучат дека некој друг ги омаловажил со некоја нивна постапка. Чувството на навреда е субјективно, што значи дека луѓето можат да се чувствуваат навредени и кога се навредиле, но и кога немаат причина за тоа. Од друга страна, навредата изговорена во форма на некоја негативна етикета е покана и причина другото лице да се чувствува навредено.

Прави голема разлика дали навредата е насочена кон возрасен или дете, особено мало дете. Возрасните имаат формирана слика за себе, изграден идентитет и развиено чувство за лична вредност. Тие, исто така, не се чувствуваат удобно кога некој ги навредува, но можат да изберат да реагираат на навредата со игнорирање и повлекување, односно со создавање дистанца од лицето кое ги навредува.

За разлика од нив, децата се во процес на градење на својата личност и формирање чувство за лична вредност. Тие треба да се чувствуваат сакани и прифатени за да изградат позитивна слика за себе и чувство за лична вредност. Затоа, навредата како порака дека тие не вредат доволно како суштества или дека не вредат го попречува овој процес, наведувајќи ги да заклучат дека не вредат доволно како човечки суштества.

Изразување гнев

Колку е поважна личноста што го навредува за детето, толку е помоќен ефектот на навредата врз детето. Бидејќи родителите се многу важни за детето, навредување на детето од нивна страна има токсичен ефект врз развојот на детето. И една единствена, изолирана ситуација на навреда може да биде толку важна за детето што тоа ќе ја памети до крајот на животот, оставајќи трајни последици врз неговата слика за себе.

Зошто родителот изговара навреди како што се „идиот“, „мајмун“, „будала“ и слично? Како по правило, оние што претходно се чувствувале навредени самите навредуваат. Секоја навреда во комуникацијата е еден вид „изедначување“ направено од оној што претходно бил навреден. Ова значи дека родителот претходно имал некои очекувања или барања од детето што не ги исполнило, поради што родителот се чувствувал непочитуван, омаловажен, поради што му „враќа“ на детето на ист начин.

Во практика, релативно е вообичаено едниот родител да навредува дете во конфликтна ситуација, поради што другиот родител реагира напаѓајќи го првиот родител пред детето, со цел да го заштити, па така доаѓа до кавга меѓу двајцата родители. Додека едниот родител бара другиот да се изрази на поинаков начин, без да навредува, другиот родител го напаѓа првиот зашто го „поткопува неговиот авторитет“ пред детето. Наместо промена, овие расправии се повторуваат.

Што треба да разбере родителот кој го изразува својот гнев кон детето преку навреди?

Од суштинско значење е да почне да се разликува однесувањето на детето од детето како карактер и личност. Навредите секогаш се упатуваат кон некого како етикети што се „лепат“ на личноста, а не на неговото однесување. Децата се добри, додека нивните постапки понекогаш не се. Во конфликт, родителот треба да бара детето да го промени своето однесување, а не да го етикетира негативно како личност. Логиката на негативната етикета е да се исклучи можноста за промена.

Презир, негација на љубовта

Кога родителот почнува да го разликува детето од неговите постапки, тогаш станува способен да ги разликува чувствата на лутина од чувствата на презир. Навредата е знак на презир. Додека лутината е всушност барање до другата личност да го промени своето однесување, презирот е порака до другата личност дека е безвредна и заслужува да биде отфрлена. Затоа, лутината и љубовта можат да одат заедно бидејќи едното е однос кон постапките на детето, а другото е кон детето како личност. Презирот, изразен вербално, или директно како навреда или на некој индиректен начин или невербално, е негација на љубовта.

На децата им се потребни и љубов и дисциплина за правилен развој, а презирот, отфрлањето и навредите не само што ја негираат љубовта и не придонесуваат за дисциплина, туку придонесуваат за развој на идна психопатологија.

Автор: Зоран Миливојевиќ

Извор