Односот мајка-ќерка е сложен, променлив и често помалку јасен од сите други семејни односи. Истовремено, тој е еден од најважните во психолошкиот развој на жената. Секоја мајка ја носи својата ќерка во себе и секоја ќерка ја носи својата мајка во себе. Од детството до полнолетството на ќерката има промени во односот мајка-ќерка, има различни конфликти кои влијаат врз психолошкото здравје и на мајката и на ќерката. Развојните кризи на ќерката ја потсетуваат мајката на нејзините нерешени конфликти во таа развојна фаза.

На пример, ако мајката имала проблем со одвојување од мајка си кога била возрасна, може да биде депресивна или лута и да не ја прифати независноста на нејзината ќерка. Мајката е првиот извор на љубов во животот на ќерката и шаблон за формирање женски идентитет, а при изборот на партнер жената често избира маж кој понекогаш наликува или на нејзината мајка или на нејзиниот татко. На пример, на првородената ќерка ѝ треба повеќе време за да ја развие сопствената личност бидејќи таа е најподложна на мешањето на мајката во нејзиниот личен живот.

– Мајка ми секогаш ми се меша во изборот на гардероба, прашува за моите пријатели, не се согласува со изборот на филмови што сакам да ги гледам. Ако се соочам со неа, таа ми вика или се лути. Дали е тоа мешање на мајка ми во мојот живот?

-Така е, тоа е мешање на мајка ти во твојот живот. Да вика и да не разговара со тебе не е најдобриот начин за решавање на конфликтот. Обиди се на убав начин да ѝ кажеш како се чувствуваш тогаш, можеби нешто ќе се промени во вашата врска. Мајките почесто од татковците ги отуѓуваат своите ќерки, повеќе се склони да ги контролираат, а понекогаш се поагресивни од татковците кон децата и почесто физички ги малтретираат.

Различни типови мајки

Постои тип на добра мајка, која обично е нежна и беспомошна, не поставува граници и правила. Прашањето е дали таа навистина е добра мајка или не знае како да ги примени своите знаења и вештини за да ѝ овозможи на ќерка си да се развива здраво. Потоа, тука е типот на мајка-жртва, која се понижува и себеси и својата ќерка, која, повторно, од мајка си учи што значи да се биде жена и се развива во семејство каде што мајката не се почитува себеси или својата ќерка. Ова е случај кога мајката и ќерката живеат во патријархален систем во кој доминира таткото. Мајката се чувствува беспомошно, а понижувајќи ја ќерката, ѝ испраќа порака дека и таа е помалку вредна само затоа што е жена.

Дали постои тип на мајка за која сметаме дека е навистина добра и зрела личност, а која овозможува здрав и функционален развој на ќерката?

Да, има, и тоа е навистина добра мајка која не е апсолутен спасител на детето, туку му дава можност да се бори за себе. Таа мајка се почитува себеси, но и другите луѓе од своето опкружување, вклучително и нејзината ќерка, не дозволува никој да ја малтретира. Таа е одговорна личност и не се чувствува виновна ако не успее да ги задоволи сите потреби на детето, а своите недостатоци отворено ги споделува со возрасната ќерка и на тој начин ѝ помага да развие подобар увид во сопствената личност – вели професорката д-р Мила Голднер Вуков.

Каков однос помеѓу мајка и ќерка се смета за здрав и функционален?

Како и во секоја врска помеѓу родителот и детето, љубовта и сочувството се најважни меѓу мајката и ќерката. Мајката е пример, а ќерката учи од неа како да покажува љубов. Границите во односот мајка-ќерка треба да постојат, но да не го одземаат времето што го поминуваат заедно и нивната јасна и отворена комуникација. Исклучително е важно ниту мајката ниту ќерката да не очекуваат да бидат копија на другата. Секој има своја личност, квалитети, желби и потреби. Исто така, ниту мајката ниту ќерката не треба да се обвинуваат меѓусебно за проблемите во нивната врска. Само преку заеднички напори и желби, мајката и ќерката придонесуваат за добросостојбата на нивната врска.

Мајката треба да ѝ дозволи на својата ќерка здрава разделба и да ја поддржи на патот кон остварување на сопствената личност. И двете треба да бидат сочувствителни и да простуваат, конфликтите треба да се решат што е можно поскоро без борби за моќ и прашања за тоа кој е во право.

Видови мајки што предизвикуваат проблеми во односите со својата ќерка

Да почнеме т.н. нарцисоидна мајка. Тоа е мајка која не сака ќерка, туку кукла. Детето е нејзино нарцисоидно продолжение, што значи дека ќерката мора да ѝ се восхитува, да ѝ угодува и да ја поддржува во сѐ. Оваа мајка е исклучително насочена кон контрола, нејзините потреби се поважни од детските, во личниот живот игра улоги и очекува восхит од другите луѓе. Ќерката на нарцисоидната мајка рано дознава дека нејзината мајка и другите ќе ја сакаат ако нејзиниот живот е како театарска претстава. Како возрасна, ќерката се чувствува празно, незадоволно, склона е кон депресија и зависност.

Што значи нарцисоидно продолжување? Нарцисоидна личност е онаа која се сака само себеси, се восхитува на сопствената убавина, успех, богатство и доминација над другите луѓе, себична е. Екстензија значи проширување на нечија личност (од латинскиот extensio). Нарцисоидна мајка раѓа дете за да се докаже пред себе, семејството и пријателите, а детето ѝ прави друштво во животот. Таквата мајка ѝ испраќа порака на ќерката дека ѝ е најдобра пријателка и дека мора да личи на мајка си по облекување или навики, а мајката е најсреќна кога ќе ѝ кажат дека нејзината ќерка е нејзината вистинска копија.

Следува мајката која ја карактеризира прашањето „Што ќе кажат соседите?!“ Таквата мајка се цени само себеси како личност која создала таква ќерка, важно ѝ е каков впечаток ќе остави нејзината ќерка кај соседите и пријателите, дали ќе има успешна кариера и добра позиција во општеството. Живеејќи во такво семејство, ќерката развива лажна личност, станува онаква каква што сака нејзината мајка, се чувствува празно и бескорисно – ја губи креативноста, тешко донесува одлуки и станува конформист.

Нема да ви се допадне типот на мајка која ја задушува својата ќерка помагајќи ѝ дури и кога не бара помош. Оваа мајка е личност без идентитет, таа е само домаќинка и мајка, не ги прифаќа своите чувства, го негира својот гнев и нерасположение, се однесува како сѐ во нејзиниот живот да е совршено, не ѝ дозволува на ќерката да порасне и да формира своја личност, таа ја поддржува нејзината незрелост, детско однесување и сака нејзината ќерка засекогаш да остане со неа. Ретко кој би посакал ваква мајка. Ќерките на таквите мајки обично стануваат послушни деца, но немаат слободна волја и не созреваат како поединци.

Многу слична на овој тип мајка е мајката која негува спојување, соединување со својата ќерка. Мајката ги доживува успесите и неуспесите на својата ќерка многу лично, како свои. Мајката се претставува како многу чувствителна личност, веднаш скока да ѝ помогне на ќерка си, не ѝ дозволува сама да ги решава проблемите, се спротивставува на независноста на нејзината ќерка и на тој начин пасивно ја вовлекува во нејзиниот живот. Во врската со ќерката нема граници, не се почитува приватноста, мајката се меша во сѐ во животот на ќерка си. Таквата ќерка во зрелоста се потпира на други луѓе, несигурна е, срамежлива, неодговорна за својот живот и на крајот станува иста како нејзината мајка. Понекогаш ќерката се развива во спротивна насока, станува бунтовничка, може да има проблеми во многу аспекти од животот како непланирана, рана бременост, промискуитетно однесување и злоупотреба на дрога.

Дали сите тие мајки се свесни што им прават на своите ќерки? Дали таткото може да ѝ помогне на мајката да не ја задуши ќерката и да ѝ овозможи да живее самостојно?

Повеќето мајки мислат дека сѐ што прават, како контрола, фузија, презаштита, е за подобро утре на нивната ќерка. Само кога ќерките имаат големи проблеми во животот и ако поради тоа мајките се вклучени во семејна терапија, корисна за промена на зависниот однос мајка-ќерка, тие можат да станат свесни за нивното погрешно однесување. Во таков нефункционален однос, таткото може да помогне само ако има увид во она што се случува во семејството и ако е заинтересиран да се вклучи во семејната терапија.

За оние што ја сакаат Афродита во митологиите, еве да слушнете за типот на мајка искушувач. Тоа е мајка која флертува со сите, вклучително и со момчињата на нејзината ќерка. Всушност, таа е несигурна како жена, но се труди да биде моќна, често го менува расположението, има напади на гнев, а мајката и ќерката живеат во страв една од друга и лесно влегуваат во конфликти и се во постојана конкуренција. Сексуалната енергија го контролира семејството, а ќерката добива порака од нејзината мајка дека сексуалноста е проблем бидејќи води до уништување. Ќерката се срами од однесувањето на мајка си, но и од сопствената сексуалност и ја презема улогата на заштитник на нејзиниот татко, особено ако партнерството на родителите е нарушено од однесувањето на мајката.

Следниот тип на мајка е мајката која критикува, често присутна во многу култури, вклучувајќи го и овој регион. Мајката ја гледа својата ќерка како свој одраз и бара совршенство. Самодовербата на мајката е многу ниска, па таа не наоѓа доволно позитивни квалитети кај нејзината ќерка и живее во надеж дека совршенството на нејзината ќерка ќе ја подобри нејзината самодоверба. Нејзините критики не се драматични, туку постојани и подмолни. Ќерката живее во конфузија, не знаејќи што навистина сака нејзината мајка од неа, и станува неуспешна во кариерата и меѓучовечките односи; се повлекува во себе, избегнува дружење, се плаши од луѓе, постојано се чувствува виновна и нема контрола врз сопствениот живот. Затоа избира професија во која им помага на луѓето и верува дека само така може да биде прифатена и сакана, а во бракот се однесува како подредена личност.

Има и други типови конфликтни мајки, како што е типот на мајка која ја обвинува својата ќерка и е постојано незадоволна од својот живот, депресивна е, постојано има болки, живее во лош брак, нема добри односи со животната средина и очекува нејзината ќерка да ги олесни сите страдања. Ќерката постојано се чувствува виновна, особено кога треба да се раздели од мајката и да ужива во сопствените успеси или независност бидејќи мајката постојано ги истакнува своите заслуги за ќерката, со што ја става во позиција на должник, па ги отфрла сопствените потреби и идентитет.

И конечно, тука е мајката која се однесува како ној. Таа ги минимизира чувствата и потребите на нејзината ќерка, се обидува да го претстави светот во розова светло, нејзиното негирање на реалноста е речиси секогаш придружено со лични стравови и грижи. Таквата мајка испраќа порака дека секогаш е во право, а ако ќерката има психички, психијатриски или социјални проблеми, мајката не ги забележува и не ѝ помага.

Кога најчесто се судираат мајка и ќерка?

Тогаш кога мајката има лош брак, кога е сама или не ги постигнала своите животни цели на професионален или социјален план. Во тие ситуации мајката има проблем да се раздели со ќерката и очекува ќерката да остане со неа цел живот. Тогаш мајката сака ќерката да ја жртвува нејзината врска и другите потреби само за да остане со неа. Мајката може да биде љубоморна на својата ќерка поради нејзината младост, убавина и успех во животот и тоа може да биде причина за скриени конфликти. Конзервативниот однос на мајката кон животот може да биде причина за конфликт со нејзината ќерка, особено ако ќерката е бунтовничка, слободоумна, креативна и без предрасуди, бидејќи во тие ситуации мајката се чувствува изневерено и не може да го контролира однесувањето на својата ќерка. Ако мајката ја обвинува ќерката за сите семејни проблеми, ќерката се чувствува како „црна овца“ и не е среќна.

Автор: Мила Голднер Вуков (извадок од книгата „Родители, добро утро“)

Извор