„Синдром на таткото цар“. Така некои го нарекуваат однесувањето на татковците со нарцисоидно растројство на личноста. Се чини дека сѐ е кажано во тие неколки збора.
Нарцисоидните татковци речиси никогаш не се на психотерапија. Тие не се вклучуваат во процесот бидејќи обично нивното мислење за себе е дека секогаш се во право, а другите грешат. Вистина е дека повеќето од оние што доаѓаат на психотерапија се сопружници или веќе возрасни деца на нивните нарцисоидни родители, а речиси никогаш самите нарцисоидни личности. Најголемите последици од живеењето со нарцисоидни родители најмногу ги сносат најблиските, во форма на постојано стравување и висока вознемиреност, до напади на паника, чувство на недоволна вредност, нарушена самодоверба, чувство на некоја нејасна вина. Вината овде главно се сведува на длабоко чувство дека детето е виновно затоа што не е доволно добро.
Вистина е дека ни е потребно чувството на вина бидејќи тоа укажува оти имаме совест, за разлика од психопатијата, во која нема совест или може да постои во зачетоци. Но, чувството на прекумерна вина, кое е нереално, не е добро да го носите во себе бидејќи основата на депресијата е токму прекумерното чувство на вина, кога за неа нема место. Тоа чувство на вина треба да биде на вистинското место во вистинско време. Тогаш може да се каже дека совеста нѐ предупредува да не правиме лоши постапки или да исправиме грешка. За нас е добро да бидеме луѓе со совест. Меѓутоа, кога чувството на вина е претерано, на погрешно место и во погрешно време, тогаш може да се каже дека е хипертрофирана. Децата на нарцисоидните татковци, како и на нарцисоидните мајки, често се чувствуваат виновни за нешто. Затоа што пораснале премногу често обвинувани и речиси никогаш не биле пофалени.
Дали некогаш сте се запрашале дали вашиот татко е нарцис? Многу возрасни кои живеат со чувство на вина често се прашуваат дали нивниот татко има проблем или сето е нивна вина?
Карактеристики за идентификување на нарцисоиден татко кои можат да ви помогнат да ја решите дилемата дали вашиот татко е нарцисоиден или не:
Вашиот татко бил крајно непопустлив
Нарцисите чувствуваат потреба да ја контролираат својата околина и луѓето во неа. За татко нарцис, тоа е единствениот можен начин да постои. Ако сте пораснале со нарцисоиден татко, тој веројатно се обидел да ги контролира: вашите активности, со кого се дружите, со кого сте во романтична врска и како се однесува вашиот партнер, на што ќе се запишете на училиште, вашата кариера и дури и како се облекувате и каква слика градите за себе. Во детството, тешко е да се направи разлика помеѓу нормална родителска грижа и жестока контрола, но жртвите на нарцисоидните родители многу тешко го разликуваат ова како возрасни.
Татко ви бил љубоморен на вас
Многу често, нарцисоидните родители се љубоморни на своите деца. Не е нормално родителот да се чувствува загрозен од своите деца, туку сосема е здраво да се гордее со достигнувањата на своето дете. Нарцисоиден татко може да ги споредува своите достигнувања со вашите.
Татко ви сакал да манипулира со луѓето во смисла тие да зависат од него на кој било начин
Нарцисот сака да им треба на луѓето, особено на оние на кои за возврат не им треба лично, затоа што тогаш чувствува моќ и контрола. Како што мојот клиент убаво го опиша овој предмет: „Ја контролираше мајка ми убедувајќи ја дека нејзините пријателки се неморални жени и дека не сака тие да влезат во куќата или таа да се дружи со нив. Ја изолира за да биде сама и емотивно да зависи само од него. Имавме три стана во Србија, од кои еден во Белград, каде што можев да изградам одлична ИТ-кариера. На 24 години го замолив да ми даде стан додека да подигнам заем за свој и да се преселам во Белград, каде што ми понудија одлична работа за почеток. Ми кажа дека сето ова го создал со неговите десет прсти. Тој правеше сѐ за да не можам да се оддалечам и да се осамостојам, а во куќата постојано им кажуваше на сите дека сме „под неговиот покрив“ каде што владеат неговите правила. Се чувствував мизерно и неспособно“.
Татко ви не бил премногу заинтересиран за вашите потреби
Нарцисоидните татковци обично не се премногу заинтересирани за потребите или желбите на нивните деца. Тие се фокусирани на нивните потреби. Ќе се трудат да се однесуваат како совршен татко во јавност, но нема да ја исполнат природната потреба за љубов, признание, пофалба, поддршка и зајакнување што ја има детето.
На татко ви му недостигала емпатија
На нарцисите им е тешко, ако не и невозможно, да ги разберат или да се грижат за емоциите на другите луѓе. Сепак, тие сакаат другите да се грижат за нивните чувства или потреби. Клиентот тоа го опиша на одличен начин: „Јас и мајка ми фативме грип. Ми беше навистина лошо. Три дена не праша дали ни треба нешто и како сме. Се чувствував како да не постојам. Кога беше болен тој, беснееше ако направевме и најмал пропуст за неговата грижа“.
Татко ви бил чувствителен на критики
Дури и малите критики ќе влијаат врз нарцисоиден родител. Понекогаш дури и невините коментари ќе бидат сфатени како навреда, дури и ако не биле наменети како такви. Кога ќе се соочи со сопствените грешки, нарцисот ќе ја префрли вината на други луѓе, ќе се налути, ќе стане одбранбен, веднаш ќе се фокусира на грешките на другите луѓе, ќе ги каже вашите грешки или ќе стане емоционално недостапен и повлечен. Не е ни чудо што децата на нарцисоидните татковци и нарцисоидните мајки речиси секогаш се чувствуваат виновни за нешто.
Вашиот татко бил харизматичен и популарен во општеството
Нарцисоидниот татко многу добро ги манипулира другите да го сакаат. Кога велам други луѓе, мислам на оние надвор од семејството. Нарцисоидна личност не развила соодветно ниво на човечка емпатија, но научила многу добро да имитира однесувања што се вреднуваат и користат на начин што ги прави луѓето да им се допаднат. Нарцисоидниот татко е многу свесен за впечатокот што го остава врз другите. Се грижи да се покаже како добар во сѐ, особено дека има совршен живот и совршено семејство.
Татко ви барал да изгледате убаво и да се однесувате убаво во присуство на неговите пријатели
За нарцисоиден татко, неговите деца се статусен симбол што укажува на неговиот успех и статус во животот. Децата се како трофеи.
Татко ви бил егоцентричен
Нарцисоидните родители се фокусирани на нивната благосостојба, која секогаш стои на пиедестал. Благосостојбата на таткото е поважна од благосостојбата на сите други во семејството. Клиентот на психотерапија го опишува ова вака: „Кога не беше добро или во добра волја, целото семејство не беше добро. Така функциониравме, како сите да се вртиме околу него, обидувајќи се да го направиме среќен. Всушност, сите ние освен него бевме запоставени и вечно се плашевме од неговите критики или изливи на гнев“.
Татко ви имал едно лице во јавност, а сосема друго дома
Живеејќи со нарцис, јасно гледате дека има двајца многу различни луѓе кои се менуваат јавно и приватно. Како да ставаат друга личност кога се во јавност, а само вие знаете колку ви е тешко во семејството со него. Клиент на психотерапија го опишува тоа со зборовите: „Ми викаше нарекувајќи ме губитник, а кога телефонот ќе му заѕвонеше среде обвинување, одговараше како некој да притиснал прекинувач во него. Тој би бил најпристојниот и најучтивиот човек на овој свет. Кога ќе ја спуштеше слушалката, ќе продолжеше со бесни навреди. Не е ни чудо што се плашев да им кажам на моите роднини што ми се случува иако копнеев некој да ми помогне. Поради овие две личности во него, мајка ми и јас знаевме дека на некој ќе му биде тешко да поверува дека всушност живееме со него. Затоа никому не кажавме за тоа. Живеевме во нашата горчлива тајна“.
Татко ви често бил отсутен
Нарцисоидните татковци повеќе се грижат за себе отколку за своите деца, па затоа често се отсутни. Како што го опишува тоа клиентот: „Доколку мајка ми се пожалеше на фактот дека е многу малку дома и дека ѝ е тешко да биде авторитет за три деца во пубертет, тој ќе ја обвинеше неа или нас за неговото отсуство. Ќе ѝ кажеше дека не ја бидува за родител, а ние сме кретени, неспособни, неразумни и слично. Рече дека сме самите криви, сите ние, бидејќи не знаеме да се организираме и нормално да се однесуваме како него. Сите бевме виновни и сите ненормални како семејство, освен тој, се разбира. Како тој воопшто да не беше дел од нас. Всушност, тој си купуваше излезна карта за да може да помине време надвор од куќата правејќи го она што го сака, без да се занимава со нас или со мајка ми. Не бевме интересни за него и тоа е единствената вистина“.
Вашиот татко имал чести изливи на бес
Нарцисите можат одеднаш и насилно да преминат од состојба на нормалност во состојба на длабок бес, без некоја посебна провокација. Клиентот го опишува тоа вака: „Тој беше некој што пукаше со оружје во лутина без предупредување. Одеднаш. Затоа некако научив да одам по лушпи од јајца за да не го разбудам тој гнев. Тоа е семејство во кое сите шетавме низ минско поле за да не го предизвикаме неговиот гнев. Дури и да бевме толку внимателни, сепак, предизвикувавме гнев. Како сите да развивме некои невидливи радари со кои истражувавме и внимателно следевме како се чувствува тој ден. Ако беше добро, ќе бевме мирни барем неколку часа.“
Автор: Ивана Синѓиќ
912