Некои знаци што можат да укажуваат на зголемен ризик детето да развие психопатски особини може да се појават уште на тригодишна возраст, предупредува професорката Еси Видинг, експерт за однесување на децата, која поминала години истражувајќи како раните модели на однесување можат да бидат поврзани со психопатија.

Психопатијата е нарушување на личноста кое најчесто се опишува како недостиг на емпатија, себичност и склоност кон насилно или криминално однесување. Истражувањето на професорката Видинг не тврди дека секое дете со ризични особини ќе стане психопат, но помага рано да се идентификуваат потенцијално загрижувачки однесувања.

Што е разликата помеѓу сериозните знаци и нормалното детско „дивеење“?

Малите деца често можат да бидат тврдоглави, да плачат или да одбиваат да делат играчки, но тоа се нормални фази од растењето. Сепак, Видинг нагласува дека е важно да се разликува ова од посериозните однесувања. Децата со таканаречени „CU“ особини (бездушни и неемотивни) не чувствуваат вина кога ги повредуваат другите, не учат од последиците од своите постапки и не покажуваат задоволство кога ги прават другите луѓе среќни.

На пример, повеќето деца ќе се чувствуваат лошо ако удрат друго дете или ако му земат играчка, но дете со овие особини нема да покаже ниту жалење ниту разбирање за болката на некој друг.

Трите најчести ризични однесувања

За време на студија спроведена кај деца на возраст од три до четири години, вклучувајќи близнаци, научниците идентификувале три рани особини кои можат да укажуваат на развој на психопатско однесување:

Недостиг на одговор на болката на другите луѓе: Децата не покажуваат сочувство ако некој околу нив плаче или е повреден, ниту пак се чувствуваат виновни кога самите предизвикале таква болка.

Неодговарање на последиците: Овие деца не го поврзуваат лошото однесување со казна. Тие продолжуваат да го повторуваат истото однесување, без оглед на одземањето играчки, предупредувања или други форми на образовни мерки.

Нема желба да ги направи другите среќни: Додека повеќето деца се среќни кога ги прават своите родители среќни, овие деца не покажуваат интерес за среќата на другите луѓе, фокусирајќи се исклучиво на сопствените желби.

Улогата на генетиката

Професорката Видинг објаснува дека особините што можат да доведат до психопатија имаат силна генетска основа. Нејзините студии за близнаци покажале дека идентичните близнаци, кои делат исти гени, имаат поголема веројатност да ги делат овие особини отколку двојајчените близнаци. Тие, исто така, пронашле разлики во функцијата на мозокот, особено во амигдалата, делот од мозокот одговорен за обработка на емоции.

-Не станувате психопат на 18 години како што добивате диплома, некои особини се присутни многу порано. Постојат луѓе кои се изложени на поголем ризик поради нивната генетика, но тоа не значи дека тие нужно ќе го развијат нарушувањето – вели Видинг.

Што можат да направат родителите?

Без оглед на генетскиот ризик, воспитувањето може да има силен заштитен ефект. Видинг препорачува три клучни пристапи:

Топол и поддржувачки однос со родителите: Децата што растат во топла средина имаат значително помала веројатност да развијат антисоцијални модели на однесување, дури и ако се родени со генетска предиспозиција. Студија од 2016 година потврди дека позитивното родителство може да ги ублажи ефектите од наследените особини.

Поддржувачка терапија: Стручната помош може да им помогне на децата подобро да ги разберат своите емоции и да научат да го контролираат своето однесување. Терапијата е корисна и за родителите, кои учат како да се справат со предизвиците на родителството.

Рано препознавање и дејствување: Колку побрзо реагирате, толку подобри ќе бидат резултатите. Однесувањата што се игнорираат долго време можат да станат трајни. Но, иако е идеално да се дејствува на рана возраст, позитивните промени се можни и подоцна.

-Не смееме да се обесхрабриме ако не сме забележале нешто навреме. Постојат ефикасни интервенции и за тинејџери и за возрасни – заклучува професорката.

Извор