Во следните 10 години најважна тема за родителите ќе биде – како да се бориме против зависноста од мобилните телефони, тврди Ранко Рајовиќ во интернет-емисијата „Winding Road“.

Родителството станува многу сериозна работа. Не можеме да дозволиме нашите деца да бидат совладани од новата технологија, за тие да се насочат во, за нас, непознат свет. Што ќе прават родителите? Па што е нашата работа? Да ги пуштиме во тој свет? Не. Да дизајнираме како детето да живее без тој свет. Значи, тоа може да биде присутно во виртуелниот свет, но под контрола. А тоа значи дека родителот мора да има стратегија“, објаснува Рајовиќ. Тој вели дека на своите семинари и предавања забележува оти на родителите им станува сѐ потешко да се справат со овој проблем, дека се немоќни.

„Родителите и децата се договараат за правилата, а детето не ги почитува. Потоа го казнија на два-три дена, па детето повторно ги изневери. Потоа поставуваат граници, инсталираат апликации за следење и контрола. Но, тоа не вреди. Детето веќе станало зависно. Сè почесто, навечер, по полноќ, од 1 до 3 часот, децата го вклучуваат телефонот и играат игри додека нивните родители спијат. А потоа наутро не можат да станат да одат на училиште, а родителите не знаат што се случува“, вели Ранко Рајовиќ и потенцира дека на овој начин децата бараат можности да го добијат она што го сакаат и штом ја пронајдат таа празнина, се провлекуваат низ неа, за да добијат половина час или повеќе на телефон. Тоа е борба која родителите тешко можат да ја водат“, вели Рајовиќ.

Како да се однесуваме кон виртуелниот свет?

Единствениот начин, тврди Рајовиќ, е да се ограничи времето на телефон и да има родителска контрола преку апликации, но од првиот ден. „Проблем се и училиштата каде што нема контрола. Мислам дека 50% од децата што трчаат на одмор носат телефон в раце. Нема повеќе комуникација, дружење, играње на одмор, што порано беше нормално. Наместо тоа, тие гледаат во телефони, се снимаат, влегуваат на интернет и гледаат кој ќе има повеќе лајкови. Дури и прават нешто неразбирливо само за да добијат повеќе лајкови. Тие, всушност, почнуваат да живеат друг живот кој нема никаква врска со реалноста. Според мене, училиштата треба целосно да ги забранат телефоните“, истакнува Рајовиќ. Според него, децата воопшто не треба да носат телефони од дома, а доколку поради некоја причина ги носат, тогаш да ги оставаат веднаш штом ќе дојдат на училиште и да ги земаат по часовите, кога ќе си одат дома.

Училишен распуст без мобилни телефони

Ранко Рајовиќ вели дека на овој начин децата наеднаш ќе имаат слободно време за празниците и што друго ќе прават освен да играат. Тој им кажува и на училиштата дека треба да воведат некои промени. „Ставете ги малите деца во училишниот двор, во едниот дел одвојте простор за џамлии, во другиот дајте им ластик и поттикнете ги да играат. Зашто досадата е стресна ситуација за мозокот и бара решение, и тоа преку игра. Ако има телефон, нема досада и нема барање решенија. До 14 години буквално би го откажал телефонот, а децата нема да се жалат. Затоа што ако тоа е правило за СИТЕ, тоа е тоа. Но ако имаме ситуација дека во некои училишта може до четврто, може до осмо, може на одмор, не може на час да се користи телефон – тоа не е вистинското решение. Единственото вистинско решение е да се укинат мобилните телефони на училиште“, експлицитен е Рајовиќ.

Хормоните и виртуелниот свет?

„Во неврофизиологијата се користат термини како – број на среќа – во секунда. Тоа е бројот на импулси што ги добиваме во секунда. Колку е поголем бројот на импулси, толку сме посреќни и толку повеќе ќе бидеме заробени и врзани за нешто. А што е „нешто“? Па, тоа е нешто што го прават најдобрите програмери, најдобрите психолози, чија цел е да го задржат детето во виртуелниот свет. Колку повеќе часови – толку е поголем профитот. Тоа е безмилосна индустрија“, вели Рајовиќ. Овој експерт за детски развој објаснува дека сите знаат оти телефонот може да биде корисен и може да биде штетен, а тоа значи дека телефоните сами по себе не се проблем. Проблемот е што дозволивме децата да влезат во виртуелниот свет. „Родителот мора да знае што му дал на детето, што инсталирал. Има многу убави апликации со чија помош може точно да се види кое дете ја користело играта или социјалната мрежа во текот на денот, во кое време, колку време. И тогаш на родителите им е полесно, па може да направат план“.

Совети за родителите кои им дале или планираат да им дадат телефон на своите деца

Рајовиќ ги советува родителите да направат правилник за заедничко користење на телефонот – што можат, кога можат, колку можат да го користат. „Доколку детето не го почитува договорот, одземете го телефонот. Ако детето праша кога ќе го добие пак, одговорот е – не знам, ќе видам. Зашто, ако кажете дека му го земате телефонот на три дена, а утре се откажувате – готово е, го губите авторитетот и детето повеќе нема да ви верува“, советува Рајовиќ и објаснува дека дете кое има правилник сигурно ќе се обиде да го прекрши, а ние сме тука како родители да го вратиме кон границата. Но, дете кое нема правилник, сигурно нема да го остави самото.

Зошто старите игри се покорисни за детето од модерните?

„Мојот најмлад син Данило на седум години собираше сликички за албумот на Светското првенство во Јужна Африка. Договорот беше да се купува по едно пакетче секој ден, две за викенд. Тоа е правилото и тој го прифати. Два месеца собираше сликички, а секој ден кога ќе се вратеше од училиште, ги отвораше торбите, ги гледаше дупликатите, ги склопуваше, ги составуваше. Потоа, кога ќе си ја завршеше домашната работа, одеше да си игра и тие сликички му го привлекуваа вниманието цел час. Си играше надвор со други деца. Ги гледаше играчите, се сеќаваше на нив, од кој тим беа, колку сликички му недостигаа. Тоа се мисловни процеси, класификација, математичко логично размислување. За два месеца албумот се наполни и тој стигна до целта. Тоа беше невидена среќа. Затоа што кога има своја цел, нема да брза да гледа телевизија и да игра игри, туку да оди кон таа цел – да ги собере сите сликички“.

„Ако детето сака, на пример, диносауруси, тогаш треба да одиме полека, не сто книги за диносауруси одеднаш, туку една книга што ќе ја чита многу пати, па друга, па слики што полека ќе ги собира. Гледаме што му се допаѓа и полека го вовлекуваме во таа приказна за природно да ги добие хормоните на среќата, исчекувањето, радоста, а не брзо да заврши со тоа“ – заклучува Рајовиќ.

Извор