Секоја година сè поголем број деца умираат поради опасните предизвици на „Тик-ток“. Иако споменатата апликација е наменета за возраст од 13 и повеќе години, мнозинството корисници на оваа платформа се малолетници кои лесно можат да бидат привлечени од виралните трендови. Психологот Барбара Милетиќ предупредува на опасните предизвици на оваа социјална платформа, кои ги поттикнуваат корисниците да креираат и да снимаат видеа на свои профили, а во многу случаи доведуваат до сериозни повреди, па дури и смрт.
– Безбедносните упатства на Тик-ток наведуваат дека не се дозволува споделување на содржина што промовира, нормализира или велича опасни дејства што можат да доведат до сериозни повреди или смрт. Според горенаведеното, апликацијата ќе преземе мерки откако ќе дознае за прекршокот. Сепак, објавите и предизвиците се шират со голема брзина, можат да соберат милиони прегледи и да се споделат на неколку социјални мрежи за само неколку часа – вели Барбара Милетиќ.
Иако „Тик-ток“ има правила за користење на апликацијата и споделување содржини, објавите што ги прекршуваат правилата често не можат да се спречат доволно брзо за да се спречи нивното ширење.
– Еден од опасните предизвици за кои слушнавме е таканаречениот предизвик за затемнување. Овој опасен тренд ги поттикнува корисниците да се вклучат во самозадушување додека не се онесвестат за да постигнат изменета состојба на свеста поради недостиг на кислород. „Еден од предизвиците е и човек да легне на сред пат додека не се приближи автомобил, по што мора брзо да се извлече. За жал, можеме да ги видиме трагичните последици од овие и слични опасни трендови во медиумите – објаснува Милетиќ.
„Младите експериментираат за да се пронајдат себеси“
Како што објаснува психологот, децата и тинејџерите се најподложни на влијанието на социјалните мрежи, вклучувајќи ги и опасните трендови на „Тик-ток“.
Психологот Ерик Ериксон тврди дека една од најважните цели во адолесценцијата е формирањето на идентитетот. Така, многу млади луѓе во овој период експериментираат со испробување различни идентитети, сето тоа во согласност со напорот да го пронајдат своето вистинско „јас“. „Овој начин на експериментирање го олеснија социјалните мрежи преку достапноста на различни заедници и можноста за испробување на идентитетите преку анонимност. Предизвиците на Тик-ток, меѓу другото, повикуваат на активно учество и социјален ангажман. Поврзувањето е исклучително важно за секого, а за адолесцентите има дополнителна улога бидејќи претставува задача во развојот на нивниот идентитет“, вели Милетиќ и додава:
-За време на пубертетот младите влегуваат во таканаречената фаза „никој не ме разбира“, што ги прави социјалните мрежи повозбудливи и поемотивни кога преку нив чувствуваат дека нашле некој сличен, некој што ги прифаќа. Со споделување содржина на социјалните мрежи, децата и младите се чувствуваат како да се дел од нешто поголемо и имаат споделени искуства за кои можат да разговараат со пријателите. Имено, социјалните мрежи, вклучително и „Тик-ток“, денес се еден од доминантните начини за поврзување на младите, што особено беше нагласено за време на пандемијата – вели таа.
Мозокот на младите е особено чувствителен на замките на социјалните мрежи
– Кога зборуваме за лошите и опасни влијанија на социјалните мрежи (на пример, смртоносните предизвици на „Тик-ток“), добро е да се запамети дека мозокот на адолесцентот е ранлив на различни стапици на општествени влијанија, бидејќи тие немаат когнитивна зрелост да го преиспитаат предизвикот или да размислат за последиците. Префронталниот кортекс, делот од мозокот одговорен за рационално размислување, долгорочно планирање и процена на ризикот, не е целосно развиен до средината на 20-тите години. Поради ова, адолесцентите имаат тенденција да бидат поактивни и импулсивни и имаат тенденција да дејствуваат пред да размислат, особено кога ситуацијата за која размислуваат е важна за нивната социјална мрежа или статус – вели Милетиќ, истакнувајќи дека улогата на родителите е клучна во спречувањето потенцијално опасни последици.
Според Милетиќ, родителите имаат улога и можност да им помогнат на децата да донесат правилни одлуки преку развивање критичко размислување. За да дојдете до таа фаза, важно е да започнете да градите отворена врска заснована на доверба. Ова е нешто што се гради од самото раѓање – од задоволувањето на примарните животни потреби, на детето му даваме порака дека сме тука за него и дека може да се чувствува безбедно со нас.
Во предучилишна возраст овој однос продолжува да се гради преку поминување квалитетно време во заеднички активности (игра, разговори). Затоа, кога детето ќе го достигне периодот на адолесценција, веќе е воспоставен однос на доверба во кој може да се разговара за дигиталните медиуми, социјалните притисоци и сите опасни работи што можат да ги донесат социјалните мрежи.
Родителите треба да поттикнуваат разговор
– Примерите на трагични последици од предизвиците на „Тик-ток“ кои може да се прочитаат во медиумите можат да бидат причина да се зборува и да се подигне свеста за оваа тема. Иако оваа тема е многу емотивно вознемирувачка, обидете се да поттикнете разговор со вашето дете наместо да му држите предавања, бидејќи веројатно нема да прифати многу од второто. Можете да почнете од вашата позиција и да започнете со речениците „Се грижам кога…“, „Се чувствувам…“, наместо реченици кои се фокусираат на другата личност и ја етикетираат, на пример, „Толку си неодговорен“, „Засрами се поради тоа што го гледаш“ и слично – предлага психологот.
Ако родителот често реагира бурно, го демне детето, го следи или ги блокира неговите медиумски содржини, голема е веројатноста дека ќе продолжи со истите навики, но тоа ќе го прави скришно.
– Во денешно време децата и младите често ја користат модерната технологија многу поумешно од возрасните, па верувам дека е попаметно да не се оди по патот на технолошкото надмудрување – вели Милетиќ.
Можеби е подобар построг пристап
Иако нема точен одговор на прашањето како да се биде родител во ерата на социјалните мрежи, повеќето податоци сугерираат дека поактивните пристапи водат до подобри резултати од пасивните пристапи, тврди психологот. Како што вели, има студии кои јасно укажуваат дека младите поминуваат помалку време користејќи ги социјалните мрежи кога родителите применуваат пристап кој ја поддржува автономијата, односно пристап во кој се прашува мислењето на детето и се почитува неговата перспектива, но јасни правила се поставени за користење на мрежата со објаснување зошто овие правила се во сила.
– Многу е важно да се има семејна средина во која може да се зборува за социјалните мрежи помеѓу детето и родителите и дека овој разговор е двонасочна улица, односно подразбира давање поддршка и разбирање на гледиштата и потребите на младите, но притоа задржувајќи ги правилата за ограничување на прекумерната употреба на социјалните мрежи и проблематичните активности на нив. Важно е да ги следите новите наоди и да останете информирани – како што се развиваат социјалните медиуми, така ќе се развиваат и упатствата – советува Милетиќ.
912