Психолозите тврдат дека односот мајка-дете е прототип на сите подоцнежни врски што ќе ги има детето во животот. За детето, мајката е првиот предмет на љубов, сигурност и основа за градење доверба во луѓето. Уште поспецифичен е односот мајка-ќерка бидејќи овде мајката е основа за идната родова идентификација. За ќерката, мајката е пренесувач на сите културни очекувања поврзани со нејзиниот пол, и во зависност од тоа како мајката ја извршува својата улога како жена, ќерката формира свој збир на вредности. На овој начин мајката многу влијае врз изградбата на идентитетот на детето.

Мајката е многу одговорна и за стилот на емотивен одговор што ќе го усвои ќерката, бидејќи со својот модел сугерира што е општествено прифатливо изразување на емоции. Оттука, девојките често имаат проблем со изразувањето на лутината, додека изразувањето тага е сосема оправдано за овој пол. Што се однесува до самата мајка, раѓањето ќерка ѝ е голем предизвик бидејќи од неа се очекува правилно да ја обликува. Затоа и ова е голем притисок за мајката. Меѓутоа, секоја мајка, доколку сака здраво и среќно дете, мора да има на ум дека неговата психофизичка благосостојба е тесно поврзана со психофизичката благосостојба на самата мајка. Затоа е од клучно значење мајката да не престане да се грижи за себе по раѓањето на детето. Мајките, особено мајките на девојчињата, обично толку многу се фокусираат на развојот на детето и на евентуално „поправање на грешките“, што се запоставуваат себеси, не сфаќајќи дека и на своите ќерки им испраќаат погрешна порака. Ќерките треба да ги збогатат нашите животи, а не да ги заробуваат.

Како се менува односот?

Односот мајка-дете постојано се менува во текот на нивниот живот, но може да се издвојат две клучни и универзални фази. Во првата фаза детето е речиси целосно споено со мајката и таа е неговото единствено поле на идентификација. Во тој период мајката се доживува како апсолутна, како личност чии ставови и вредности слепо се следат и не се доведуваат во прашање. Во втората фаза, која се јавува во повозрасна возраст, полека во животот влегуваат и други модели, со што ќерката се оддалечува од прототипот на мајката и стекнува индивидуалност. Иако мајките тешко ја доживуваат оваа оддалеченост, тие мора да знаат дека тоа е знак дека добро ја завршиле работата. Не треба да жалиме што девојката тргнала по својот пат, напротив, оваа вест треба да нѐ израдува.

Велат дека ќерките им се обраќаат на татковците околу тригодишна возраст, кога мајките чувствуваат дека ја „изгубиле“ својата ќерка. Овој однос е особено „лизгав“ во пубертетот, кога ќерките и мајките речиси по правило не се разбираат и се изразува нетрпеливост.

Како мајките да се зближат со своите ќерки?

Идејата дека девојчињата се обраќаат кон своите татковци околу тригодишна возраст, а момчињата кон своите мајки, потекнува од Фројдовата теорија за сексуалноста, во која оваа „транзиција“ била објаснета преку приказната за комплексот Едип и Електра. Поддржувач на психоаналитичките учења го брани таквиот концепт. Сепак, ваквиот пресврт не мора нужно да се случи. Важно е да се разбере дека односот мајка-ќерка не е статична категорија, туку динамичен процес, што важи и за секоја друга врска. Мора постојано да инвестираме во односот со децата, да негуваме и развиваме однос на доверба, блискост и искреност. Секако, постојат „предизвикувачки“ фази, кои немаат строго ограничен период на појава, туку зависат од секое конкретно дете, како и од мајката. Задачата на нас, родителите, како постари и поискусни, е да најдеме начини како успешно да ги надминеме овие фази.

Постојат неколку модели на мајки – од онаа која контролира сè до мајката пријателка.

Како изгледа најздравиот модел и дали се наследува од генерација на генерација?

Во литературата се наведува дека постојат две главни димензии за разгледување на односот родител-дете, со чија комбинација добиваме 4 образовни стила. Тие димензии се топло-ладен родител и благо-строг родител, а стиловите на родителство што произлегуваат од нив се благ и топол родител, благ и ладен родител, топол и строг родител и ладен и строг родител. Опсежните истражувања заклучија дека најздравиот начин на воспитување е топлиот и строг родител, бидејќи со него детето добива јасна порака дека е сакано со јасно поставени граници и увид дека родителот е авторитет.

Не можеме да кажеме дека родителскиот стил се наследува од колено на колено, бидејќи штом зборуваме за наследство, имплицираме дека нешто е дел од нашата генетика, а со тоа и дека е непроменливо. За среќа, стилот на воспитување може да се промени и коригира, а во почетокот веројатно се создава со учење по модел, односно со набљудување што правеле нашите мајки кога сме биле мали. Исто така, треба да се земе предвид дека трендовите во воспитувањето на децата прогресивно се менуваат и дека нивниот изглед е значително под влијание на нашата социјална средина (соседи, пријатели, колеги) чии предлози ги почитуваме или дискредитираме.

Многу експерти тврдат дека мајката никогаш не треба да ѝ биде пријателка на нејзината ќерка, но често го слушаме токму тоа – „мајка ми ми е како пријателка“. Дали е тоа воопшто можно и што значи?

Пријател е некој со кој обично немаме тајни, кому му кажуваме сè, дури и најинтимните работи. Мајката треба да биде нешто друго. Се разбира, треба да негуваме однос на доверба и искреност со нашата мајка, но некои граници мора да постојат. Психолозите сметаат дека основата на здравиот однос мајка-дете треба да се заснова на создавање безбеден, близок, топол однос, но дека следната развојна задача на мајката е да му обезбеди на детето можност за одвојување и индивидуализација. Тоа значи дека мајката треба да го поддржува детето во неговите напори да се развие како независна индивидуа. Да се ​​биде пријател со детето, во смисла на споделување на целата содржина, се чини дека не е најдобрата опција за развојот на детето. Детето мора да научи да поставува граници и да прави разлики меѓу односите. Ниту една врска не треба да се преправа дека е сеопфатна. Да се ​​биде некому сè, во смисла на симбиоза, е нездраво. Двојните врски ги покажуваат нивните очигледни недостатоци на други полиња (на пр., во врска со вашиот шеф).. Мајката е мајка и со тоа што ќе се обиде да биде пријателка, сигурно ќе изгуби некои мајчински „привилегии“.

Што ако ќерките апсолутно ја копираат својата мајка? А што ако отидат до крајност?

Ние не сме спонтани и природно е да ги копираме нашите примарни фигури. Ако ќерката нашла позитивен модел кај мајка си и ако ѝ се допаѓа односот што го изградила со мајка ѝ, не гледам никаква пречка дури ни во апсолутното копирање (иако сепак верувам дека тоа не е можно на тој апсолутен начин, затоа што секој е единствен поединец и никој не е нечија целосна реплика). Од друга страна, ако мајката била неповолен модел, резонирањето според принципот „само да не биде како неа“ е исто така во ред.

Склони сме да веруваме дека генерално нема рецепти на полето на меѓучовечките односи, а ниту во овој случај. Ако направиме паралела со партнерските односи, јасно е дека сличноста на две личности не мора да гарантира нивна компатибилност, и обратно. Така е и со односот мајка-ќерка. Има случаи кога ќерката се труди сесрдно да стане верна реплика на мајката, но и покрај тоа, мајката е таа која е секогаш незадоволна и мисли дека нејзината ќерка може подобро од тоа. Исто така, сведоци сме на ситуации кога ќерката е сосема спротивно од мајката, но мајката е горда на својата ќерка, токму поради тоа што ја избегнала замката да ја повтори својата „неславна“ судбина.

Се вели дека ќерките почнуваат да ја разбираат својата мајка дури кога самите ќе ја исполнат таа улога. Дали е тоа мит или вистина?

Мислам дека е малку покомплицирано од тоа. Поконкретно, ќерката ќе биде поподготвена да го разбере однесувањето на нејзината мајка при стекнувањето на родителската улога ако споделува слични вредности на воспитување или слични модели на емоционален одговор како нејзината мајка. На пример, ако нејзината мајка била многу грижлива личност која вршела постојан надзор над детето, многу е веројатно дека мајката и ќерката наишле на несогласувања во некоја фаза од развојот на нивната врска. Сега, кога ќерката и самата станала мајка, ако и таа претерано се грижи за безбедноста на своето дете, наоѓајќи оправдување за сопствената реакција, ќе ја оправда и претходната реакција на мајка си. Тоа може да биде основа за подобро разбирање и похармоничен однос помеѓу мајката и ќерката. Меѓутоа, ако мајката и ќерката се многу различни во однос на разбирањето и извршувањето на родителската улога, сосема е можно во иднина да се појават нови недоразбирања.

Автор: Татјана Лош

Извор