Аутизмот е една од најголемите мистерии во медицината. И покрај истражувањата што траат со децении, точните причини за ова невроразвојно нарушување и понатаму не се целосно разјаснети. Ова нарушување се карактеризира со тешкотии во социјалната интеракција и повторувачки однесувања.
Досега, истражувањата сугерираа дека одредени состојби на мајката за време на бременоста, како инфекции или депресија, може да го зголемат ризикот од аутизам кај детето. Меѓутоа, новото истражување на научниците од Универзитетот „Лангон Хелт“ во Њујорк не најде убедливи докази дека здравствените проблеми на мајката во текот на бременоста директно предизвикуваат аутизам. Наместо тоа, истражувачите го поврзаа аутизмот со генетиката, изложеноста на загадување и достапноста на здравствена нега.
– Многу мајки на деца со аутизам се чувствуваат виновни мислејќи дека направиле нешто погрешно за време на бременоста, и тоа е навистина болно за слушање – вели научникот Магдалена Јанецка, која го водела истражувањето.
Истражувачкиот тим го анализирал медицинскиот регистар на повеќе од 1,1 милиони бремености во Данска, земја која има еден од најдеталните медицински регистри во светот. Оваа анализа се фокусирала на 236 медицински состојби забележани во здравствените картони на трудниците.
Резултатите покажале дека фактори како возраста на мајката за време на бременоста и генетиката играат клучна улога во развојот на аутизмот кај децата. На пример, ако трудницата страдала од депресија за време на бременоста, а нејзиното дете подоцна добие дијагноза аутизам, истражувачите сметаат дека е веројатно дека мајката и детето споделуваат генетски предиспозиции кои довеле до двете состојби, наместо депресијата директно да го предизвикала аутизмот.
Научниците откриле повеќе од 350 гени кои се поврзани со аутизмот и развојни тешкотии, и многу од нив се појавуваат како спонтани мутации во сперматозоидите или јајце-клетката, што значи дека родителите немаат аутизам, но овие генетски промени му ги пренесуваат на своето дете.
За да ги тестираат своите откритија, истражувачите ги вклучиле и браќата и сестрите на децата со аутизам. Ако мајката имала иста здравствена состојба за време на бременоста и кај дете со аутизам и кај дете без аутизам, тоа би укажало на тоа дека постојат други фактори кои играат важна улога во развојот на ова нарушување.
Покрај тоа, тимот ја истражувал и медицинската историја на татковците за да споредат дали некои здравствени фактори се наследни или поврзани со бременоста на мајката. По анализата на семејните фактори, единствената дијагноза која останала поврзана со аутизмот биле компликациите во бременоста кои влијаеле врз развојот на фетусот.
– Сметаме дека овие наоди не значат дека компликациите во бременоста предизвикуваат аутизам, туку дека тие веројатно се првични знаци на нарушувањето, кои се видливи уште пред раѓањето. Сѐ повеќе докази укажуваат на тоа дека аутизмот започнува уште во пренаталниот период, пред детето да добие официјална дијагноза – објаснува Јанецка.
Иако резултатите од истражувањето се значајни, истражувачите истакнуваат дека постојат одредени ограничувања. На пример, тие не го анализирале влијанието на лековите што ги земале трудниците во бременоста. Следниот чекор во истражувањето ќе биде користење генетски податоци за да се идентификуваат медицинските состојби на мајките што би упатувале на поголема генетска предиспозиција за аутизам.
Во меѓувреме, бројот на дијагностицирани случаи на аутизам продолжува да расте, но експертите веруваат дека тоа делумно се должи на подобрените дијагностички методи и поголемата свест кај родителите и лекарите.
За идните родители кои се загрижени за ризикот од аутизам кај своето дете, Јанецка советува консултации со генетски советници, особено ако има историја на аутизам во семејството.
– Се чини дека аутизмот во голема мера е резултат на генетски фактори кои не можат едноставно да се тестираат. Но, ако семејството има случаи на аутизам, консултацијата со генетски експерти може да помогне во процената на ризикот – заклучила Јанецка.
912