Неискористените потенцијали на човечкиот ум и силата на детството – во комбинација со посветени и образовани родители и воспитувачи – отвораат врата за покреативно учење, побрзо учење и полесно откривање и развој на способностите.

Зошто се потребни промени?

– Според новите истражувања, нарушувањата во учењето, кои се појавуваат веќе во второ и трето одделение, се јавуваат поради недостиг на одредени активности во најраното детство. Ова се обично заборавени игри – како што се скокање, ротација, а подоцна и џамлии, ластик, криенка итн. Токму овие активности го поттикнуваат создавањето синапси, а живееме во време кога децата се претежно статични, пред телевизори и компјутери. Неопходно е да се пренесе научното знаење на родителите, воспитувачите и наставниците бидејќи во меѓувреме растат генерации на кои им е потребна помош во развојот – вели д-р Ранко Рајовиќ.

Што се случува до седумгодишна возраст?

– Во предучилишниот период брзината и бројот на создавање врски (синапси) помеѓу невроните се неспоредливо поголеми отколку по седмата година. Во мозокот се одвива борба за доминација меѓу невроните, се создаваат нови врски помеѓу активните неврони и новите командни патишта. Се охрабрува развојот на важни центри во мозокот, се формира цела мрежа на нови патишта. Неактивните неврони умираат и неактивните патишта се губат. Во таа стимулација на невроните е одговорот на прашањето дали детето ќе ги достигне своите биолошки потенцијали или не.

На што треба да обрнат внимание родителите?

– Многу родители, несвесно, спречувајќи одредени активности, го спречуваат правилниот развој на своите деца. Прекумерното гледање телевизија, играњето видеоигри, недостигот на графомоторни активности и физичката неактивност доведуваат до оштетување и намалување на развојот на одредени биолошки потенцијали. Факт е дека овој период, кој е основа од која ќе зависи идниот развој на интелектуалните способности на секое дете, и понатаму е слабо истражувана област. Родителите ненамерно прават погрешни работи, не знаејќи како оптимално да го стимулираат развојот на своите деца. Честопати имав можност да ги слушам родителите кои, за да ги заштитат своите деца, бранеа скокање по кревет, вртење во круг, купуваа патики со лепенки за детето да не се оптоварува со врзувањето врвки – а со тоа спречуваа некои исклучително корисни активности.

Колку долго треба детето да биде пред ТВ или компјутер?

– Мој совет е детето до седумгодишна возраст да гледа едукативни емисии на телевизија и цртани филмови – најмногу еден до два часа и да поминува околу половина час до еден час дневно на компјутер. Но, тоа е исто така многу ако детето нема компензаторни активности – моторни и графомоторни вежби, развој на асоцијативно размислување.

Што треба да се стори за децата да го достигнат својот целосен биолошки потенцијал?

– Зависи од возраста. За помладата предучилишна возраст, времето треба да се организира така што децата да се во природа што е можно повеќе, да играат со топка и други активности. Потребни се што е можно повеќе игри со ротација околу својата оска, вежби за рамнотежа, трчање, прескокнување, влечење. Децата многу рано ја покажуваат способноста да препознаат сложени апстрактни симболи (автомобилски марки, знамиња на држави …), но оваа способност треба дополнително да се развива преку мемориски игри, загатки и слично.

Надарени деца

– Високата интелигенција е само еден од предусловите за некој да спаѓа во групата со надарени. Треба да има неколку позначајни карактеристики, како што се:

– Рана употреба на широк вокабулар;
– Умешност во јазикот, употреба на фрази и цели реченици во многу рани години;
– Општи набљудувања;
– Интерес за книги, подоцна за атласи и енциклопедии;
– Ран интерес за датуми и часови;
– Способност за концентрација;
– Рано откривање на причините и последиците (што ги прави емоционално чувствителни).
– Сведоци сме дека наставниците честопати постапуваат погрешно бидејќи не знаат какво е физиолошкото однесување на надарените деца. Тие честопати лутаат во мислите бидејќи начинот на кој предаваат (линеарни, често здодевни информации) не одговара на брзината на нивното размислување. Има многу примери, но еве еден што е многу вообичаен: Милан внимателно го слуша наставникот, но во еден момент почнува да размислува за нешто друго. Ако наставникот го забележи тоа, знае дека Милан не слуша. Затоа често се случува да го замоли Милан да го повтори она што го кажал. Се разбира, наставникот знае дека Милан нема да може да го стори тоа. Сепак, тој инсистира и тоа предизвикува смеа кај другите деца. Наставникот го понижува Милан пред целиот клас и на крајот го казнува така што му пишува единица.

На семинар во Белград, наставник ме праша: – Извинете, докторе, како да казниме дете кое не внимава? Единствената правилна постапка е наставникот да му пријде на Милан, да го погали по главата и да го праша: „Милан, што си се замислил?“ Казнувањето не е добро, може да се постигне многу повеќе во стимулативна средина, а тоа зависи од наставникот.

Извор