„Кој почна прв“ кај децата е изразено субјективно доживување. Јас сè уште не сум запознал дете што почнало прво“, Ненад Арсиќ.

На еден портал за родители се расправа како треба да се воспитува дете ако некој го нападне. Без разлика на одличниот текст на педагогот Снежана Голиќ, се продолжува со смена на општите места во коментарите подолу. Ова е вечна тема, како и темата за врсничко насилство воопшто. Многу ми е интересно што повеќето коментари се во корист на: удри! А притоа ја знаеме статистиката на вртење на главата од насилство кога се во прашање возрасните, па и во самите домови на оние што ги учат дека треба да враќаат. Еве некои од коментарите:

Заблуда број 1:

„Не сакам насилство, но насилниците главно реагираат само на тоа“.

Би се изненадиле кога во практика би виделе колку е ова всушност сосема спротивно. Насилникот напаѓа бидејќи не знае како поинаку да добие: потврда од врсниците (и возрасните) дека вреди, ослободување од срам што нема ништо друго да понуди освен удирање (не е всушност добар во ништо), да се заштити и самиот од идни напади по принцип на застрашување, бидејќи и самиот се чувствува незаштитено и ранливо, лут е на животот бидејќи го научиле дека светот се врти само околу неговите/нејзините потреби, тепачката е најлесен начин да се привлече вниманието на возрасните по кое толку копнеат, па макар била и во вид на казна, не знае како да ги неутрализира и ментализира своите чувства, никој не го научил на тоа, бес и лутина се забранети чувства дома. Лут/а е на родителите дома, па „одигрува“ таму каде што е „полесно“, децата му/ѝ возвраќаа со удари, што ги одобрува овие начини.

И сега, кога на своите деца ќе им кажете дека треба и тие така да се однесуваат, им испраќате порака дека сте ист родител како и оној на насилникот. Тоа ги збунува, особено ако никогаш не ве виделе со тупаници да ги решавате несогласувањата со колегите. Ако со удирање и вие решавате проблеми, тогаш е во ред тоа да го прават и вашите деца. Но, ако не се тепате, зошто тоа го барате од своите деца?

Заблуда број 2:

„Ако настане проблем што вратил некому, стојам цврсто зад тоа. Сум поминала низ врсничко насилство и не сакам моето дете да поминува низ истото. И треба да врати ако некој го задева, а секако да биде научен да не задева прв“.

Можеби првото прашање е зошто мајката не враќала своевремено и дали нејзините деца треба да го излекуваат бесот кој е насочен кон нејзините насилници. Кој на кого овде треба да му биде родител и кој и од што треба да шити?

Заблуда број 3:

„Јас на моите деца им велат – не навредувајте и не удирајте први. А ако вас некој ве задева без причина, бранете се“.

Да се браните е многу широка категорија на дејствување. Исто како и насилството. Насилството ескалира, менува облици и се приспособува и на предаторот и на жртвата, сè зависи од тоа што сака да се постигне со тоа насилството. Никој никогаш не станал жртва тукутака. Постојат многу чекори што се клучни за ескалација на насилството, кои не се навреме забележани и на нив не се реагирало навреме. Како што и навредите се многу дискутабилна категорија и зависат колку од она што навредува, толку и оној на кого му е упатена навредата. Пример: ако некој ми каже дека сум зелена, не можам од тоа да се навредам кога знам дека не сум зелена.

Заблуда број 4:

„Јас сум родител и не дозволувам некој да ги задева моите деца!“
Наместо да заземете став дека работите се црно-бели, подобро е да се следи однесувањето на своето дете и да се реагира во согласност со неговите емоции, а не со вашата желба за одмазда и немоќност да го заштитите.

Заблуда број 5:

„И зашто би имала емпатија кон невоспитано детиште“.

„На моето дете тоа може да му го направат деца кои се невоспитани и кои не знаат да се однесуваат, бидејќи тоа никогаш не би се однесувало така. Гледам како не реагира и не можам да верувам!“

Уште еднаш, побарувачката од детето да оди во крајности: биди фин/а и воспитан/а, а кога се другите невоспитани, биди и ти!

Друго: од другите ќе зависат и твоите чувства бидејќи ќе бидеш добра кога и другите се добри, а бесна кога некој друг е бесен (а ти не си). Така го добиваме она: ете, сега заради тебе ти ја скршив главата! Да не беше ти, никогаш не би бил/а ѕвер! И слично.

Признавам, ниту јас не би знаела како да реагирам. Што и да мислите дека ќе постигнете со тие „одбрани“, детето кое не е агресивно не може да биде задоволно. Секогаш низ животот ќе нè следат насилници од овие или оние категории. Да не се возврати удар, не е знак на пораз, ниту повик на понатамошно насилство. Не е ударот единствен начин за одбрана. Туку на возраст од основно образование децата може да се учат на ненасилно решавање на конфликтите, што сите образовни установи и го применуваат.

Она што испраќа забуна меѓу децата што не се насилни е од дома: удри!, а од училиште: немој! Тоа, се разбира, не значи дека не треба да се реагира воопшто. Уште една од генерализациите е дека впечатокот дека пријавувањето и барањето помош е кукавички чин, кој само ја потврдува немоќта. Тие исти родители не поддржуваат пријавување проблеми кај постари лица, бидејќи тоа е поткажување. Го критикуваат бидејќи не е дораснат за врсниците. А така детето добива впечаток дека единствено со насилство може да му се допадне на својот родител.

Дали навистина го сакате тоа за своето дете?

Автор: Ирена Пилиповиќ

Извор