Во 90-тите години на минатиот век доцната бременост беше исклучок.

Денес, речиси четвртина од трудниците се постари од 35 години. Постојат многу причини зошто сѐ повеќе жени и парови го одложуваат раѓањето на детето – некој сака прво да постигне професионален успех, некој сака да обезбеди финансиска сигурност пред доаѓањето на детето, а некој подоцна наоѓа животен партнер со кој сака да има дете.

Покрај сите овие причини, биолошкиот часовник отчукува, а жената порано или подоцна ќе се најде пред одлука: сега или никогаш.

Без намера да разговараме за сите аспекти на бременоста во зрела возраст, бидејќи одлуката секогаш ќе ја носи жената, нѐ интересираше какви се шансите за радоста на мајчинството по 35-тата година и кои се предностите и ризиците од доцна бременост за мајка и дете.

Д-р Владимир Шпарац, кој има долгогодишно искуство во лекување неплодност и управување со високоризични бремености, одговара на прашањата поврзани со подоцнежната бременост.

Денес, жените на 35 години се во подобра физичка кондиција, дури и во топ-форма. Зошто плодноста значително се намалува по 30-тата година од животот? И што се смета за доцна бременост?

– Апсолутно е точно дека жените денес живеат многу подобар живот и повеќе си го штедат телото отколку пред 30, 50 или повеќе години. Но, плодноста е нешто што е иманентно за човечкиот вид, како и огромното мнозинство од сите други видови на нашата планета, само на помлада возраст.

Плодноста полека се намалува од 90-тите години, но првиот статистички значаен, вистински пад на плодноста кај општата женска популација го гледаме дури од 35-годишна возраст. Поради оваа причина, дури и по таа возраст, бремената жена медицински се дефинира како постара (gravida vetusta).

Следната драстична граница е 40-тата година, кога плодноста на жената драстично се намалува и паѓа од некои 15-20 отсто на само 2-3 отсто на 45-годишна возраст.

Дали се ова точни податоци или се разликуваат во зависност од физичките карактеристики на секоја жена?

– Податоците се генерално многу точни, но секогаш може да има некои минимални отстапувања, во зависност од наследните карактеристики на поединечни лица, а помалку од нивниот квалитет на живот.

Дали е вистина дека денес голем процент од жените влегуваат во рана менопауза, а и пред тоа нивната плодност е значително намалена. Како го објаснувате тоа?

– Па, не би се согласил целосно со таа теза. Околу 1 отсто од женската популација влегува во предвремена менопауза (губење на циклусот пред 40-тата година од животот), а тој процент е повеќе или помалку константен. Во амбулантските клиники гледаме малку повеќе жени кои влегуваат во рана менопауза, која се карактеризира со губење на циклуси пред 45-тата година од животот.

Но, мислам дека тоа е затоа што денес многу повеќе жени доаѓаат на гинеколог и поотворено зборуваат за споменатиот проблем, додека во минатото најмногу се „туркаше под тепих“.

Откако ќе се реализира бременоста, како да проверите дали плодот е генетски здрав?

– Благодарение на развојот на науката, денес имаме цела низа тестови со кои може да се провери генетското здравје на фетусот. Би можеле да ги поделиме по различни основи, но можеби најдобро е да ги поделиме на неинвазивни, со тоа без ризик за мајката и детето, и инвазивни, кои се секогаш попрецизни, но и донекаде ризични поради можните компликации при тестот или подоцна во бременоста.

Денес, неинвазивните скрининг-тестови (НИПТ) генерално се користат како прва линија на избор, токму за да се избегне ризикот за мајката и детето, и со оглед на тоа што тие се доста чувствителни и прифатливи за безбедно следење на инаку ултразвучно исправни бремености.

Кои се другите ризик-фактори за доцна бременост кои бараат посебна претпазливост и дали може успешно да се решат со рано откривање?

– Секако, важно е да се спомене дека покрај гореспоменатата патологија, која се заснова на генетски промени, телото на жената преку процесот на стареење ги реализира сите други општи здравствени ризици кои се зголемуваат со возраста, а можат да бидат многу важни за успехот на бременоста.

Така, на пример, во областа на гинеколошката патологија по 30-тата година се зголемува фреквенцијата на тумори на матката – фиброиди, потоа ризиците од цистични промени на јајчниците (на пр., ендометриоза), оштетување на анатомијата и функционалноста на јајцеводите.

Покрај тоа, општите здравствени проблеми, на пр., хипертензија, дијабетес, дебелина, бубрежни заболувања… имаат директно влијание врз текот на бременоста. Сите овие промени можат драстично да влијаат врз плодноста на жената и на успешниот тек на бременоста.

Во доцната бременост се зголемува ризикот од раѓање дете со повеќекратни хромозомски абнормалности. Најчест, а веројатноста за тоа се зголемува со возраста на мајката, е Даунов синдром. Дали имате статистика за неговата фреквенција?

– Да, како што споменав претходно, предолгиот престој на јајце-клетката во состојба на мирување резултира со оштетување на ДНК. Последица на тоа ќе биде потешко забременување, односно зголемување на зачестеноста на генетските абнормалности од кои најчеста е трисомијата на 21-виот хромозом.

Доцната бременост има и некои предности, како психолошка подготвеност, свесен однос на жените кон својот статус и свесна желба да ги доживеат радостите на мајчинството, што не е неважно. Освен тоа, зрелите трудници се посмирени и побалансирани, најчесто се откажуваат од штетните навики, внимаваат на исхраната, спортуваат, избегнуваат стрес и што е најважно – точно знаат што сакаат, а тоа е дете.

– Да, секако. Како и со сè друго во животот, мораме да бидеме зрели и подготвени за родителство. Јасно е дека уредниот и мирен живот ќе биде многу важен за мирна бременост, а да не зборуваме за мајчинството. Но, мора да ги почитуваме биолошките рамки што ни се дадени, бидејќи тие се посилни од нас и денешната медицина не може да ги промени.

Мора да бидеме свесни дека како што стареат, јајчниците ја губат можноста за бременост и дека денешната медицина не ја унапредила својата репродуктивна активност ниту за милиметар. Штом ќе остари и ќе ја изгуби способноста да произведува квалитетни јајца, тоа е неповратен процес, нема помош.

Затоа, мојата порака е да не ја одложувате бременоста за четвртата деценија од животот.

Извор