Мелтдаун е интензивна емоционална реакција која најчесто се јавува кај деца со невроразвојни нарушувања како што се АДХД, аутизам, сензорни тешкотии. Тоа не е исто како тантрум иако може да изгледа така однадвор. Мелтдаун е момент, реакција на детето кога се чувствува емоционално, ментално, сензорно преоптоварено и не може да се справи со ситуацијата. Таа експлозија на чувства се изразува преку плачење, врескање, удирање, трчање, повлекување во себе, самоповредување или, пак, удирање со предмети. Разликата меѓу тантрумот и мелтдаун е во тоа што контролата кај децата со мелтдаун ја нема, додека со тантруми детето има одредена контрола со цел да добие нешто. Престанувањето на емоционалната реакција кај тантрумот е кога детето ќе добие нешто, додека пак кај децата со мелтдаун смирувањето е тешко. Причини за појава на мелтдаун се:

• сензорно преоптоварување,
• промени во рутина,
• социјален стрес,
• замор, глад, жед
• претходна акумулирана напнатост.

Што да правите за време на мелтдаун?

Останете смирени – вашата смиреност му помага на детето,

Минимизирајте ги стимулите – тргнете се на тивко и безбедно место.

Не казнувајте – детето не може да го контролира тоа.

Бидете тука, но ненаметливо – детето сака присутност од вас, но и простор да може да го покаже емоционалниот притисок.

Не објаснувајте во моментот – детето не ве слуша во тој момент.

Како да помогнете?

Начини за справување со мелтдаун кај дете

Превенција – намалување на ризик од преоптоварување, користите рутина, визуелни распореди, научете го детето да може да ги препознава знаците или пак сигналите и да ги искаже со збор или некој знак. Обезбедете му безбедно место за смирување со омилените предмети или сензорни играчки.

Рано предупредување – целта е да се интервенира пред да се случи моментот на емоционална реакција. Родителот, наставникот или лицето кое се грижи за детето може да ја препознае преоптовареноста преку: повлекување на детето или ако станува вознемирено, ги покрива ушите или очите, зборува побрзо.

Интервенции што треба да ги преземете – понудете да излезете надвор или пак да го однесете детето на место кое е смирувачко за него, користете сензорни активности (дајте слушалки, користите пилатес-топка, ќебе, сензорна лулашка, топки во зависност од состојбата и возраста на детето).

За време на мелтдаун – целта е безбедност и минимално надразнување.

НЕ треба да се обидувате да објаснувате, да го казнувате или да го допирате детето ако тоа не сака.

Што ДА правите – останете смирени, тивка околина, намалена светлина, бидете блиску, но дајте му простор, зборувајте од аспект на поддршка: „Тука сум за тебе“, „Безбедно си“, „Можеме да одиме кога си подготвен“.

По мелтдаун – оставете доволно време за целосно смирување. Потоа разговарајте или преку игра увидете која е причината за емоционалниот бес. Доколку детето е невербално, тогаш направете картички кои ќе покажат што сака детето да направи, на пр., картичка за избор да бидам сам, сакам вода и картичка за чувства, тага, лутина.

Сите овие чекори и можности за справување пред и по мелтдаун ги приспособуваме и ги применуваме зависно од личноста на секое дете. Доколку имате тешкотија во справувањето, консултирајте се со стручно лице.

Автор: Теодора Томовска Ристовска, специјален едукатор и рехабилитатор, реедукатор по психомоторика, гешталт-психотерапевт во едукација