Бременоста како концепт е претставена и дефинирана многу едноставно, како состојба на жената во која таа носи ново суштество во себе, односно првично оплодена јајце-клетка или зигот, потоа ембрион и на крај фетус или плод. Но, таа е многу повеќе од тоа. Претставува сложена, интензивна и важна состојба, и за бремената жена и за нејзиното семејство, и не може да се сумира во оваа едноставна дефиниција. Бременоста го вклучува периодот пред зачнувањето, периодот на самата бременост и периодот по породувањето, односно постпородилниот период.

Постпородилниот период, или пуерпериумот се дефинира како време во животот на жената по породувањето кога нејзиното тело се враќа во состојбата во која било пред бременоста. Поделено е на 3 периоди: болничко (за време на престојот во болница), непосредно постпородилно (отпуштање од болница до шест недели по раѓањето) и подоцнежен постпородилен период (од шест недели до една година по раѓањето, што одговара на времето на престанок на доењето).

Какви промени носи бременоста?

Бидејќи бременоста вклучува раст на едно живо суштество во друго, се очекуваат одредени промени или ефекти врз телото на бремената жена. Од големо значење се промените што се случуваат во локомоторниот систем, или системот на органи за движење. Се состои од коскени, зглобни и мускулни системи кои му овозможуваат на нашето тело да се движи во просторот, без разлика дали извршуваме едноставни или сложени активности.

Најчестите промени за време на бременоста се:

а) дијастаза м. rectus abdominis или истегнување на абдоминалните мускули во средината на нивното сврзно ткиво/ткивни линии

б) зголемена лабавост или олабавување на лигаментите во телото поради лачењето на хормонот релаксин и естроген, кој придонесува за хипермобилност на зглобовите

в) зголемување на телесната тежина, кое е максимално кон третото тримесечје – го зголемува механичкото оптоварување на зглобовите – зголемување на тежината од 20 % за време на бременоста може да ја зголеми силата врз одредени зглобови за 100 %

г) задржување вода што може да доведе до едем на меките ткива во долните екстремитети

д) положбата на бремената матка го поместува центарот на гравитација напред, предизвикувајќи хиперлордоза или зголемено искривување на ‘рбетот во долниот дел од грбот – предизвикува поголем механички стрес на грбот и сакроилијачните зглобови

ѓ) губење на физиолошката положба и висина на медијалниот лак на стапалото – се зголемува должината на стапалото и се намалува медијалниот, внатрешен лак на стапалото, што врши оптоварување на структурите во стапалото кои не се наменети за ова

g) уринарна стресна инконтиненција (УСИ) – дефинирана како проблем со уринарна ретенција поради намалена активност и функција на кружниот мускул, таканаречен сфинктер на уретрата, чија улога е да ја задржува урината до свесен избор за дефекација; Се јавува за време на бременоста поради зголемен притисок и оптоварување на самиот мочен меур и структурите поврзани со уринарниот систем.

Какви вежби да се прават по бременоста?

Упатствата за физичка активност на Светската здравствена организација препорачуваат 150 до 300 минути аеробна активност со умерен интензитет, или 150 минути активност со силен интензитет за возрасни на возраст од 18 до 64 години неделно. Упатствата, исто така, ја нагласуваат потребата од редовно вежбање и физичка активност за бремени жени или жени по породувањето.

Главната препорака е да се вклучат редовни вежби за сила, кои секако се приспособени на состојбата и можностите на бремената жена. Но, се поставува прашањето – кои вежби треба да се прават за да се таргетираат оние мускулни групи што се неопходни за избегнување на горенаведените промени/проблеми?

Општите препораки за породувања без компликации нагласуваат дека не треба да се брза со враќањето во „форма“, а треба да се прават редовни интервали за одмор и правилно да се храните и редовно да се хидрирате, како и да се користи заморот како водич при учество во вежбање и други физички активности. Исто така, се нагласува дека веднаш по породувањето жената може да започне со вежби за дишење, особено дијафрагматско дишење, а тие можат да се комбинираат и со општи вежби за истегнување за целото тело.

Што се однесува до зајакнувањето на мускулните групи, во раните фази по породувањето можете да започнете со вежби за зајакнување и опуштање на мускулите на карличниот под, со цел да се спречи појава на уринарни инфекции. Исто така, за да се спречи потенцијалното зголемување на дијастазата на ректусот, може да се започне со бавни вежби за зајакнување на абдоменот, избегнувајќи ротациони движења, барем во раните фази. Посебен акцент кај овие вежби мора да биде на карлицата, односно на нејзиното правилно позиционирање и контрола преку вежбите.

Може да се заклучи дека вежбите за зајакнување на стомачните мускули, како и оние во карличните и колковите, треба да ги подобрат лошите држења на телото, како и болките во долниот дел на грбот.

Доколку проблемите продолжат по породувањето, се препорачува да се направи анализа на стапалата во однос на преносот на оптоварување и сила, доколку е потребно, да се вклучи носење влошки, а исто така да се работи на зајакнување на мускулите на листовите за да се обезбеди стабилен комплекс на глуждот и стапалото, а со тоа и побезбедна физичка активност за жената.

За жените што имале комплицирано, повеќекратно или породување со царски рез, се препорачува да почекаат за вежбање до првиот преглед кај нивниот лекар за да можат да ја проценат состојбата и да дадат понатамошни упатства.

А што е со детето?

Секако, вашето дете ќе биде и мора да биде во центарот на вниманието, но прво мора да размислите за вашето здравје, за да му го дадете најдоброто од себе. Затоа, дајте си време за вежбање, вежбајте безбедно, фокусирано и со волја, и вклучете го вашето дете колку што можете и колку што ви е удобно, без разлика дали станува збор само за тоа да биде до вас додека вежбате за да ви ја даде „таа мала мотивација“ или да се поврзете со него уште подлабоко.

Автор: Јурица Херцигоња/ физиотерапевт

Извор