Јаболкото не паѓа далеку од дрвото, па од родителите можеме да наследиме многу физички особини, но и болести. Ние „купуваме“ две копии од секој ген од секој родител, а мутациите на одредени гени се главен предизвикувач за наследни болести. Прв на листата е високиот холестерол, за што можеме целосно да го „обвиниме“ семејството, тврди американскиот генетичар д-р Шивани Назарет.
– Еден од 500 луѓе има генетска мутација која предизвикува фамилијарна хиперхолестеролемија – наследна срцева болест која може да предизвика предвремен срцев удар или мозочен удар – вели Назарет, додавајќи дека семејната хиперхолестеролемија не може да го регулира холестеролот.
Дури ни ригорозна диета или вежбање не помагаат бидејќи во овој случај гените го направиле своето, вели Назарет. И додека двајцата родители можеби се виновни за високиот холестерол, ние го наследуваме ракот на дојката од нашиот татко. Имено, секое човечко суштество е родено со гените BRCA1 и BRCA2 кои не создаваат здравствени проблеми додека не мутираат. Но, жените што наследиле мутација на еден или двата BRCA гени од нивниот татко имаат поголем ризик да развијат рак на дојка. Д-р Назарет објаснува дека овие гени не се опасни за здравјето на мажите бидејќи ракот на дојката е редок кај машката популација, додека истото не може да се каже за жените.
Ако ја обвинувате машката страна од семејството за опаѓање на косата – одите на погрешна адреса. Генот кој игра клучна улога во ќелавоста се наоѓа на Х-хромозомот, кој мажите секогаш го наследуваат од своите мајки, додека жените го наследуваат истиот ген од двајцата родители.
Дијабетесот тип 2 најчесто е предизвикан од неуреден начин на живот, но истражувањата покажуваат дека дури 5 отсто од младите имаат знаци на болеста иако не се дебели и редовно вежбаат. И овде проблемот е во генетска мутација, па се работи за облик на дијабетес кој научниците го нарекле MODY. Раната идентификација на пациентите со поттип MODY е многу важна бидејќи им е потребна поинаква терапија која може да ја контролира болеста со години без компликации, вели д-р Назарет.
Но, доживотните компликации се јавуваат со нетолеранција на лактоза. Вродената нетолеранција на лактоза е ретка болест предизвикана од мутација на генот кој го произведува ензимот лактаза. Се манифестира со тешка водена дијареја која се јавува веднаш по првиот оброк со млеко (доење). Загубата на хранливи материи е значителна, па новороденчето не напредува и се развива дехидрација, хипогликемија и ацидоза. По воведувањето диета без лактоза, дијарејата ќе престане, детето добива тежина, растот и развојот се нормализираат. Состојбата е доживотна и бара постојана диета без лактоза. Вродената нетолеранција на лактоза е ретка, но 65 отсто од возрасните доживеале проблеми по консумирање млечни производи, вели Назарет, додавајќи дека повеќето луѓе ја губат чувствителноста на лактоза со возраста.
Семејното стебло игра голема улога во наследувањето на болеста, предупредува Назарет. На овој начин можете да ги снимите сите болести што ги зафатиле членовите на вашето потесно и пошироко семејство и да ги идентификувате генетските предиспозиции за одредени состојби. Сепак, некои болести можат да останат „скриени“ неколку генерации, па затоа е невозможно да се детектираат со овој метод.
Долготрајните главоболки се исто така наследни
Долгите и силни главоболки придружени со гадење се наследни во дури 70 до 80 проценти од случаите, вели д-р Кејт Хенри од Универзитетот во Њујорк. Научниците открија дека генот наречен „треск“ предизвикува мигрена и често се наследува од родителите.
Срцеви заболувања од нашата мајка
Ако вашата мајка имала проблеми со срцето, вие имате 20 проценти поголема веројатност да ги имате, покажаа четири одделни научни студии. Начинот на кој претходниот срцев удар на мајката влијае врз нашата предиспозиција за него не е целосно разјаснет, но сепак е очигледен, велат експертите.
Не сме поштедени ниту од психички болести
Околу 10 отсто се шансите дека ќе наследите предиспозиција за депресија, открива американскиот Институт за ментално здравје. Експертите објаснуваат дека депресијата е само една од менталните болести што може да се наследат, заедно со биполарното растројство и шизофренијата.
Автор: Ана Марија Дукши
912