Д-р Ивана Павловиќ, специјалист по гинекологија и акушерство, цитолог, одговара на сите прашања што ги мачат родителите и девојчињата: како влегуваат во пубертет и се јавуваат проблеми или сомнежи поврзани со менструалниот циклус, прашања за нивното здравје, промените кои растењето неминовно ги носи…

За да не мора да биде непријатно или болно, а и да се избегнат сите сомнежи и полувистини кои лесно се шират меѓу тинејџерите, докторката дава јасни одговори и упатства.

Кога една девојка треба да оди на гинеколог првпат?

-Првата посета на гинеколог треба да биде кога ќе почувствувате потреба за тоа, па доколку имате прашања и сомнежи, закажете преглед кај гинекологот. Посетата на гинеколог не мора да значи преглед, може да биде и консултација, запознавање со гинекологот. Првата посета треба да се направи пред стапување во сексуални односи, доколку девојката има 16 години и сè уште не ја добила првата менструација, во случај на болки во стомакот, доколку има болни циклуси, отсуство на циклуси, зголемен вагинален исцедок, секрети со непријатен мирис – сето тоа се состојби кога една девојка треба да оди на гинеколог.

Како изгледа еден гинеколошки преглед?

-Прегледот се состои од неколку дела, првиот дел е анамнезата, кога докторот поставува прашања: кога била првата менструација во животот (менарха), последната, колку трае циклусот, интервалот помеѓу 2 циклуси, дали циклусите се тешки или болни, дали имало бремености. Ова го вклучува прашањето за хроничните болести и болестите во семејството.

Прегледот на гинеколошка маса се состои од: преглед на надворешни гениталии, вагинален преглед под спекулум, потоа најчесто се зема брис од грлото на матката и вагината, ПАП-тест. Во рамките на гинеколошкиот преглед е и колпоскопски преглед каде што со посебен колпоскоп се набљудува грлото на матката, а потоа се премачкува со оцетна киселина и Луголовиот раствор.

Се прави бимануелен преглед со показалецот и средниот прст на десната рака, се палпираат внатрешните органи, а со другата рака се палпира долниот абдоминален ѕид. Ова вклучува и ултразвучен преглед и преглед на дојка. За девојките што немале сексуални односи, гинеколошкиот преглед ќе варира и зависи од многу фактори. Може да се направи по ректален пат и со ултразвук преку стомакот (абдоминална сонда).

Што ако циклусите се крајно болни, обилни? Кога да побарате медицинска помош? Кои се симптомите на ендометриоза кај девојчињата, колку е честа, како се лекува, какви се последиците?

-Болните циклуси (дисменореа) се јавуваат кај 50-90% од жените, во некои периоди на менструална активност, тие можат да бидат толку изразени што ја нарушуваат нормалната функција и живот на жената. Кај помладата популација најчесто се среќаваме со примарна дисменореа, па ослободувањето на простагландин предизвикува стеснување на крвните садови и контракции на матката, што резултира со многу болни циклуси.

Секундарната дисменореа се јавува како резултат на органски промени во гениталните органи, вклучувајќи ја и ендометриозата. Кај хронична карлична болка отпорна на фармакотерапија и дисменореа, треба да се сомневаме на ендометриоза. А, познато е дека 30-50% од жените со ендометриоза имаат тешкотии со зачнувањето. Болните циклуси не се нешто што треба да се игнорира и нормално да се живее. Со соодветна терапија, жените се целосно излечени од болеста и нормално функционираат во текот на циклусот. Менструацијата е физиолошка, а болката е патолошка и знак дека нешто не е во ред.

Кои се најголемите стравови и предрасуди на девојките кога станува збор за гинеколошки преглед? Како да им објасните, зошто се важни, да ги подготвите?

-Најчест пример за одложување на посетата на гинеколог е стравот. Сакам да нагласам дека прегледот не е болен, не бара некоја посебна подготовка, тоа што ќе му го кажете на вашиот гинеколог останува во ординација. Кога прегледот ќе заврши, пациентката вели: „Ох, не беше страшно!“

Добрата комуникација пациент-лекар е пресудна за надминување на стравот. Како дел од прегледот, важноста на прегледот за репродуктивното здравје, планирање на семејство и превенцијата и раното откривање за болестите, треба да му се објасни на секој пациент.

Која е најдобрата контрацепција препорачана за адолесцентите?

-Двајцата партнери треба да учествуваат во изборот на контрацепција. На изборот на контрацепција влијае возраста, животните навики и здравствената состојба. За младите, најдобрата форма на контрацепција е кондомот, штити од сексуално преносливи болести и несакана бременост. Во прилог на кондомите, младите луѓе се советуваат и за апчиња за контрацепција.

Зошто девојките најчесто контактираат со вас?

-Има широк спектар на причини зошто девојките посетуваат гинеколог. Најчесто тоа се разговори поврзани со контрацепција, вакцинација против ХПВ, болни и нередовни циклуси. Иако има и девојки кои доаѓаат на преглед поради несакана и непланирана бременост.

Како треба правилно да се користат менструалните производи? Како да одржувате хигиена? Што им препорачувате на девојките, а што воопшто не препорачувате?

-Важно е да се избере правилен производ за менструација, да се внимава да се одржува хигиената со млака вода и непарфимиран сапун. Тампоните мора да се менуваат на секои 3-4 часа, а да се избегнуваат навечер, бидејќи можат да ја оштетат микробиотата, да доведат до инфекции, па дури и до септичен шок, а на пазарот имаме и менструални капи, како и менструални гаќички за девојчињата.

Кои се нормалните појави од првите години од менструалниот циклус и на што треба да се внимава?

-Менархата е прва менструација, најчесто се јавува на возраст од 11 до 14 години, во првите 1-3 години интервалот помеѓу крвавењата може да биде неправилен (редовниот циклус е 21-35 дена, најчесто 28 дена), созревањето на оската хипоталамо-хипофиза-јајчниците, регулацијата на циклусот, обилно крвавење, интензивни болки во стомакот, продолжено крвавење (подолго од 7 дена) – сето тоа се знаци дека треба да посетите гинеколог.

Како треба да се едуцираат и информираат децата за нивното репродуктивно здравје?

-Едукацијата на младите треба да започне во основно училиште. Советувалиштата за млади како дел од примарната здравствена заштита се многу важни. Организирањето предавања од различни секции преку средства за јавно информирање, сето тоа се начини на кои можеме да допреме до младите луѓе за кои информацијата е важна. Многу луѓе знаат за кондоми, но не знаат како да ги користат. Неприфатливо е девојка во 21 век да забремени непланирано. Тоа е знак дека целото општество потфрлило.

Автор: Јасна Дреновац

Извор