9 од 10 чаши сурово млеко произведено во светот доаѓа од домашните говеда. Останатото е извор кој потекнува воглавно од кози, биволици, овци и камили

Сé на сé, глобалните операции за млечни производи произведуваат околу 700 милиони млеко секоја година. Но секако, постои еден вид кој недостасува на оваа листа: човекот.

Додека постојат многу предности од доењето, една од неговите функции е да обезбеди исхрана за бебето. Но, што всушност има во човечкото млеко, од гледна точка на исхраната? Колку човечкото млеко е слично со млекото од домашните крави? И кои други животни имаат млеко слично на нашето? За среќа, научната литература е преплавена со истражувања за млекото.

Сите цицачи се способни за производство на млеко. Меѓутоа поради тоа што различните видови имаат различни потреби и живеат во различни природни средини, нивното млеко е различно. Воглавно имаат слични состојки, но во различни пропорции.

Фоките на пример, живеат во студените крајбрежни води на Северниот Атлантик. Откако мајката ќе се породи, нејзиното малечко треба да создаде слој на сало за брзо време, за да преживее во тешки услови, а истовремено треба да научи да плива и да лови. Ова објаснува зошто млекото содржи 61% масти, и само 5% протеини и 1% млечни шеќери. Бидејќи фоките се пораѓаат на нестабилен мраз за да ги избегнат предаторите, тие имаат кратко време кога треба да се породат. Во текот на четири дена, мајките мораат да префрлат седум килограми млечна маст за нивните малечки.

Спротивно на тоа, животните кои пасат генерално се ослободени од потребата да пренесуваат повеќе енергија до своите деца за што е можно пократок период. Наместо тоа, мајките ги дојат своите деца во текот на неколку недели и месеци, овозможувајќи им слична количина на хранливи материи во помали дози. Можеби ова објаснува зошто млекото на црните носорози содржи само 0,2% масти или зошто само 1,5% од млекото на горилата се состои од масти.

Млекото на човекот е некаде помеѓу овие две крајности, и како и сите видови, се одразува како „трампање“ помеѓу хранливите барања на мајката и оние на нејзиното бебе кое доаѓа во рамките на еволутивен контекст во кој се развива нашиот вид.

Бебињата бараат подолг период на родителска грижа после раѓањето. Ова им овозможува на нивните мајки да произведуваат поводено, разредено млеко. Ако млекото има многу енергија, како она на фоките, нашите мајки не би имале доволно енергија за да се справат со децата. Човечкото млеко содржи само 4% масти, 1,3% протеини, и 7.2% лактоза. Околу 90% е само вода. Се чини дека зебрите произведуваат слично млеко со 2,2% масти, 1,6% протеини, 7% лактоза и 89% вода. Човечкото млеко и млекото од зебрата имаат повисока содржина на вода и мала густина на енергија, а поголем дел од оваа енергија доаѓа од лактозата отколку од мастите. А сепак хомо сапиенс е одвоен од зебрата некои 95 милиони години еволуција.

Еволуцијата на луѓето им даде разредено млеко поради екстремно бавната стапка на развојот на нашето дете. Зебрите од друга страна, се развивале во многу сува средина. Со обезбедување на повеќе вода за нивните деца, мајките им помагале да ги искористат предностите на ладење преку потење. Нашето млеко може да е слично кога станува збор за хранливите материи, меѓутоа еволуирало благодарение на различен сет на предизвици за опстанок.

За да се разбере подобро еволуцијата на млекото, биологот Ејми Л. Скибиел од Обурн Универзитетот го заокружила составот на млекото од 130 различни видови на цицачи.

Таа открила дека тесно поврзаните видови имаат поголема веројатност да имаат слично млеко отколку подалечните видови роднини. Следејќи ја филогенезата, следниот најдобар индикатор за составот на млекото бил износот на време кое видовите го поминувале доејќи. После тоа беше исхраната: цицачите кои јаделе месо како тигрите, имале повеќе масти и протеини во млекото во споредба со цицачите кои претежно јаделе лисја, како жирафите и газелите.

Со оглед на тоа што млекото е заедничко за сите цицачи, најверојатно се појавило пред 160 милиони години. И покрај неговата важност за обезбедување на новородените цицачи со исхрана, двете спротивни теории за првобитната функција на млекото немаат врска со исхраната.

Според една хипотеза, млекото за прв пат се појавило како средство за зајакнување на имунолошкиот систем на бебињата. Антителата кои поминувале им овозможувале на децата заштита од патогени на кои биле изложени нивните мајки. Другата хипотеза вели дека млекото првично еволуирало како супстанца за миење на јајцето, односно супстанца која се користела за пропуштливите јајца со влажна кора.

Без разлика дали првично еволуирало за исхрана, имунитет или влага, можете да му заблагодарите на цицачот кој имал јајца и живеел пред околу 160 милиони години, што помогнал да пораснете големи и силни.