Иницијативата е способност нешто самостојно да се започне, подготвеност да се преземе првиот чекор, како и одговорност и истрајност во започнатата активност. Таа значи: „Го препознавам и го правам она што мислам дека треба да се направи, пред некој друг да ми го побара тоа“.

Родителските стилови имаат клучна улога во развојот на иницијативата кај децата. Тие влијаат врз способноста за донесување самостојни одлуки, проактивноста и мотивираноста за преземање ризици. Современите истражувања покажуваат дека различните пристапи: авторитативен, авторитарен, попустлив и занемарувачки, имаат специфични ефекти врз развојот на овие особини.

Авторитативен стил на родителство

Карактеристики: Комбинација од високи очекувања и топла, поддржувачка комуникација. Родителите поставуваат јасни граници, но истовремено ги поттикнуваат автономијата и самостојноста.

Влијание врз иницијативата: Децата одгледувани во авторитативно семејство најчесто покажуваат највисоко ниво на иницијативност. Овој стил создава самодоверба, способност за одлучување и мотивираност за преземање ризици.

Истражувањата потврдуваат дека ваквите деца имаат подобри социјални вештини и полесно преземаат иницијатива во училиште и во друштво. Децата чии родители ја поттикнуваат автономијата имаат 30 отсто поголема веројатност да развијат позитивни особини како проактивност и иновативност во споредба со другите стилови на родителство.

Авторитарен стил на родителство

Карактеристики: Висока контрола, строги правила, малку емоционална топлина и ограничен простор за автономија.

Влијание врз иницијативата: Овој стил најчесто има негативно влијание. Децата можат да бидат послушни, но често им недостига самодоверба и спонтаност да преземат иницијатива од страв од критика или казна. Кај нив се јавуваат вина и срам поврзани со иницијативата – чувство дека е погрешно или неприфатливо да се дејствува според сопствена замисла. Како резултат, овие деца подоцна во животот често се самоограничуваат и не ги користат своите внатрешни потенцијали или креативноста.

Попустлив стил на родителство

Карактеристики: Топлина, но ниска контрола и дисциплина. Родителите ретко поставуваат граници и често избегнуваат конфликти.

Влијание врз иницијативата: Иако овој стил може да поттикне креативност и самостојност, недостигот на дисциплина често ја ограничува иницијативата во структурирани средини. Децата не развиваат доволна самоконтрола, истрајност и способност за одложување на задоволство. Стравот од неуспех може да ги наведе да се откажат пред да се обидат. Истражувањата покажуваат дека децата од попустливи семејства имаат проблеми со почитување правила и авторитет, што им пречи во училиште или на работа. Сепак, тие често покажуваат креативност во неформални ситуации.

Занемарувачки стил на родителство

Карактеристики: Помалку топлина и ниска контрола. Родителите се слабо вклучени во животот на детето и не поставуваат јасни граници.

Влијание врз иницијативата: Ова е стилот со најнегативни последици. Децата од вакви семејства често имаат ниска самодоверба и недостиг на мотивација. Без поддршка и структура, тие ретко се проактивни на училиште или во друштво. Може да развијат самостојност од неопходност, но честопати се борат со анксиозност, ниска самопочит и слаб социјален развој.

Недостигот на детска иницијатива особено доаѓа до израз во летните месеци, кога денот на детето не е организиран од страна на училиште или други активности. Ако му недостига внатрешен поттик, тогаш досадата и апатијата стануваат доминантен предизвик.

Извор