Мајките сè повеќе користат лекови за време на доењето, без да знаат колку е безбедно за дете кое е доено воопшто да зема лекови. По тој повод, Институтот за јавно здравје на Србија „Д-р Милан Јовановиќ Батут“ ги објави Националните упатства за употреба на лекови за време на доењето со цел да ја запознае јавноста, а особено младите мајки, со достапните факти за безбедноста на препишаните лекови.
Ефектот на лековите за време на доењето
За да се разбере безбедната употреба на лекови за време на доењето, многу е важно да се знаат фармакокинетските фактори кои влијаат на транзицијата на лекот во млеко. Фактори кои влијаат на концентрацијата на лекот во млекото:
1. Степен на врзување со плазма-протеините. Поголемиот степен на врзување со плазматските протеини резултира со помали концентрации на слободниот (неврзан) дел од лекот и, следствено, помал обем на пренесување на лекот во млекото.
2. Обем на дистрибуција на лекови. Поголем обем на дистрибуција, т.е. брза и широка дистрибуција на ткивото, резултира со помала концентрација на лекови во крвта и помал степен на екскреција на лекови во млекото.
3. Елиминација на полувреме. Лековите за краткорочна елиминација се пократки во крвта на мајката што дои и затоа имаат помали шанси да преминат во млеко отколку лековите за долгорочна елиминација.
4. Липосолубилност на лекот. Високата содржина на липиди во млекото го забрзува преминувањето на лекови растворливи во липоси во млекото.5. Молекуларна тежина на лекот. Лековите со помала молекуларна тежина (<500 Da) полесно се излачуваат во млекото, додека големите молекули, како што се хепаринот и повеќето биолошки лекови (на пр. Моноклонални антитела), не преминуваат во млекото.
5. Молекуларна тежина на лекот. Лековите со помала молекуларна тежина (<500 Da) полесно се излачуваат во млекото, додека големите молекули, како што се хепаринот и повеќето биолошки лекови (на пр. Моноклонални антитела), не преминуваат во млекото.
6. Степен на јонизација на лекови. Поради пониската pH вредност на млекото (pH 6,8-7,2) во споредба со плазмата (pH 7,4), преферирањето на лекови со алкални карактеристики (поголема pKa вредност> 7,0) е фаворизирано заради понискиот степен на јонизација.

Употреба на хербални производи
Главниот проблем што се јавува при одлучувањето за употреба на лекови од растително потекло е недостатокот на медицински релевантни информации од контролирани студии, поради што во литературата често се забележува дека нивната употреба не се препорачува за време на доењето. Мерките на претпазливост не треба да се толкуваат како апсолутна забрана, туку како предупредување за здравствените работници и пациентите и совет за следење на употребата и одговорот на терапијата. Препорачливо е да се даде предност на регистрирани хербални и традиционални хербални лекови, бидејќи тие подлежат на контрола на квалитетот и затоа што има јасни индикации за употреба, контраиндикации, несакани ефекти и интеракции во упатствата за лекот. Што се однесува до билките што се користат во хербалните лекови, нема причина да се грижите ако се користат во иста количина како и во храната.
Контрацепција за време на доењето
Контрацептивни методи по породувањето можат да бидат хормонални или нехормонални, а познато е дека хормоните доведуваат до појава на лекот во мајчиното млеко и можат да влијаат на доенчето. Хормоналните контрацептиви се излачуваат многу малку во мајчиното млеко (<1 отсто од дозата земена од мајката). Неопходно е да се избере ефикасен метод на контрацепција кој не влијае на лактацијата и не е штетен за доенчето. Важно е да се знае дека кога се користат хормонални контрацептиви, нивото на хормони во мајчиното млеко е споредливо со физиолошкото ниво на хормони во млекото кога мајката има овулациски циклус. Достапните податоци за хормонални контрацептиви не го докажуваат јасно нивниот ефект врз количината на мајчиното млеко или негативното влијание врз здравјето, растот и развојот на детето кое е доено.
Ефект на вакцина врз доенчето
Имунизацијата е важна и за здравјето на мајката и за здравјето на доенчето. Во согласност со препораките на САД на Американската академија за педијатрија, со исклучок на вакцината против сипаници, ниту една инактивирана или жива ослабена вакцина не е контраиндицирана за давање на мајката за време на доењето и не ја загрозува безбедноста на доенчето. Спроведувањето на имунизација на населението од одредени болести е регулирано со соодветни закони и прописи. Антителата произведени по имунизација на доењето се излачуваат во млекото. Видот и количината на антитела, како и кога тие го штитат детето кое е доено од инфекција, зависат од примената вакцина и факторите поврзани со мајката, состојбата на нејзиниот имунолошки систем во однос на генетиката, возраста и здравствената состојба. Антителата кои се лачат од мајчиното млеко не го намалуваат имунолошкиот одговор на детето по вакцинацијата според распоредот за имунизација. Истражувањата покажуваат дека мајчиното млеко може да го подобри имунолошкиот одговор на детето на некои од вакцините што ги прима.

Земање витамини и минерали време на доењетоИ покрај големиот интерес на мајките што дојат за употреба на витамински и минерални додатоци, нивна употреба е потребна само кога ќе се најде недостаток на витамини и минерали кај мајката или кај детето кое е доено, што во значителна мера преминува во млеко. Влијанието на алкохолот, никотинот и други зависни супстанцииОпшто земено, употребата на зависни супстанции е широко распространета во сите социо-економски слоеви на современото општество. Јасна е улогата на здравствениот работник во давањето совети што можат да придонесат за здравјето на децата доени чии мајки консумираат вакви супстанции. Бременоста, породувањето и доењето може да послужат како добар мотив да престанете да ги користите.
Дијагностички методи за радиолошка и нуклеарна медицина
Повеќето дијагностички процедури од областа на радиологијата и нуклеарната медицина извршени кај жени за време на периодот на лактација не претставуваат опасност за доенчето или причина да се советува да се прекине со доењето. Сепак, помалку процедури, особено оние кои користат радиоактивни материјали, бараат привремен или продолжен прекин на доењето. Методите за нуклеарна медицина користат радиоактивни агенси (радионуклиди или радиофармацевтски производи) со вдишување, орално или интравенски. При извршување на овие постапки на доилката, бебето може да биде изложено на зрачење преку мајчиното млеко и поради надворешно изложување кога е близу до мајката. Општо е прифатено дека доењето не треба да се прекинува за дози на зрачење <100 mM (1 mSV).
Сите дијагностички процедури извршени за скринирање или дијагностицирање на болести на дојка во период на лактација (ултразвучен преглед, мамографија, магнетна резонанца со гадолиниумски контраст) може да се изврши без штетни последици за детето кое е доено.