По децении гушкање и заштитување на децата за случајно да не добијат гребеница или модринка, влошеното физичко и ментално здравје на младите ги принудува експертите сериозно да ги преиспитаат препораките и практиките кои имаат за цел да ги елиминираат сите, дури и најмалите ризици од повреда.

Канадското здружение на педијатри неодамна донесе нови препораки кои ја враќаат ризичната игра во задолжителниот репертоар на детските активности, со цел намалување на дебелината и кардиоваскуларните заболувања кај младите, како и поттикнување здрав психолошки и социо-емоционален развој. Јасно е дека живот без ризик не постои и дека држењето на децата под стаклено ѕвоно само заменува една опасност со друга, честопати многу полоша.

-Децата треба да бидат безбедни колку што е неопходно, а не колку што е можно – се наведува во текстот на препораката.

Што препорачуваат канадските педијатри за здраво растење?

-скокање, качување, балансирање на висина
-брзо возење велосипед, трчање, санкање, лизгање
-надгледувана употреба на секири, пили, чекани и јажиња
-играње со оган или вода
-борење, бокс, мечување со стапови
-талкање по игралишта, маало, шума, без присуство на возрасни (или со мали деца, со надзор од далечина)
-игри со судир
-гледајќи други деца како играат борба.

Ако не ви е сосема јасно како треба да изгледа тоа скокање и качување во практика, тие дале и детални објаснувања:

Играта на висина може да биде:

-за мало дете, качување на стол и скокање од него
-за малку постаро дете, качување на дрво
-за дете кое е несигурно, качување на ниско дрво или пониски гранки.

Заклучокот е дека секое дете треба да чувствува возбуда, радост, но и предизвик за да направи нешто што секогаш е малку над неговите сегашни капацитети. Се разбира, тоа не значи дека децата треба да бидат изложени на опасност без никакви мерки на претпазливост. Како што е нагласено во препораката, ризична игра е да се пуштаат децата да си играат на фреквентна улица, да не користат шлемови, елеци за спасување и слично, ниту да се принудуваат децата да прават работи што не ги сакаат и не се подготвени.

Д-р Емили Болие, авторка на препораките на Канадското здружение за педијатри, вели дека по 20 години проучување на ризичната игра, утврдено е дека таа има повеќекратна корист за децата.

-Децата се поактивни и ги развиваат моторичките вештини, нивното физичко здравје е подобро и помалку страдаат од дебелина и кардиоваскуларни заболувања. Исто така, децата се помалку под стрес и имаат подобри односи со своите врсници, помалку влегуваат во конфликти и имаат поголема самодоверба.

Тие се изложени на поголем ризик од повреда додека спортуваат

Препораките вклучуваат и некои статистички податоци кои ја поддржуваат слободна игра во природата. Како што е наведено, ризикот од повреда при качување на дрво е до 20 пати помал отколку, на пример, кога се игра фудбал. Истражувањата покажуваат дека децата се изложени на поголем ризик од повреди додека вежбаат спорт на организиран начин отколку додека играат на неструктуриран начин.

Понатаму, се чини дека модерните, внимателно дизајнирани игралишта не се толку безбедни, токму затоа што не се доволно предизвикувачки за децата, па се обидуваат да ги користат на поопасни начини и на тој начин да се повредат.

На родителите им се советува да почекаат 15-30 секунди пред да интервенираат, доколку не се сигурни дали детето прави нешто што е премногу опасно. Исто така, да се избегнат фрази како „Внимавај“, „Дали си сигурен дека е паметно тоа?“, „Забави“, „Не оди премногу високо“, бидејќи она што децата го слушаат е „Не ти верувам“ и „Не мислам дека можеш да го направиш тоа“. Така, децата стануваат претпазливи, додека вие не им давате никаков конструктивен совет за да им помогнете да се справат со ризична ситуација. Децата не само што ја губат самодовербата, туку и интересот за активна игра.

Ако треба да интервенирате, направете го тоа на начин што ќе ја зголеми свесноста на детето за ситуацијата и неговото однесување и ќе му помогне да го реши проблемот, на пример: „Дали чувствуваш дека таа гранка е цврста? Дали забележуваш дека каменот е лизгав/остар? Дали си исплашен/а, возбуден/а, безбеден/а? Кој е твојот план откако ќе скокнеш на таа карпа? Како сакаше да се симнеш/излезеш/преминеш?“

Опасна игра – тренинг за емоциите

Децата треба да искусат опасност за да се развијат нормално, пред сè, да научат да ги проценуваат ризиците и да знаат за што се способни, а за што не се, вели Маријана Брусони, развоен психолог од Универзитетот во Британска Колумбија.

-Така учат да реагираат кога ќе се случи нешто неочекувано и развиваат издржливост. Опасна игра е обука за справување со силни емоции, вежбање како да се контролираат возбудата, стравот, анксиозноста – додава таа.

Како дојдовме во ситуација нашите деца да растат под стаклено ѕвоно? Брусони смета дека економското раслојување ги натерало родителите, загрижени за иднината на своите деца, да вршат поголем притисок врз нив кога станува збор за образованието, што остава малку време за игра. Играта стана губење време. Исто така, зголемен е притисокот врз родителите да ги заштитат своите деца од каква било опасност. Секоја повреда на детето стана повод за осудување на родителите.

Меѓутоа, како што покажа времето, сега се соочуваме со нови проблеми, бидејќи заштитата на децата од сите ризици ги спречува да пораснат во способни, компетентни луѓе.

-Тоа е како и секој друг мускул – мора да ги вежбате вештините и да ги развиете за еден ден да знаете како да се справите со нив.

Институциите мора сериозно да ја сфатат ризичната игра

Се разбира, сето тоа звучи убаво на хартија, но денес родителите се соочуваат со фактот дека немаат каде да ги пуштат децата да си играат, поради сообраќајот, но и поради празните паркови и игралишта, поради динамичниот начин на живот и родителски стравови.

Затоа, препораките на Канадското здружение за педијатри ја нагласуваат важноста од поддршка на институциите, како што се училиштата и градинките, како и локалните заедници, во обезбедувањето еднакви можности за безбедна игра на отворено. Некои организации за деца и млади веќе обучуваат едукатори како да ги поттикнуваат децата во ризична игра.

Еве што конкретно препорачува Канадското здружение за педијатри:

-едукација на семејствата при посета на педијатар;

-додавање ризична игра на листата со медицински препораки за превенција од дебелина, анксиозност и проблеми во однесувањето;

-„препишување“ активна, бесплатна игра на отворено, како алтернатива на организираната физичка активност, со пропишан број часови неделно;

-помагање на родителите да научат да користат различен речник кога разговараат со децата за опасностите од играта;

-едукација на наставниците, локалните власти и членовите на локалната заедница;

– создавање простор за практикување ризична игра, во градинки, училишта и јавни игралишта;

-обука за финансирање на воспитувачите и училишните администратори, за да научат за придобивките од ризичната игра и начините за нејзино овозможување.

Како да се избориме за ризична детска игра?

Далеку сме од сето ова, институциите ни се уште подалеку, но за да почнеме да се бориме за подобри услови за детска игра и право да растат здрави, мораме, за почеток, да сфатиме колку е навистина важна оваа навидум безначајна активност за развој на некои од способностите кои водат до живот што секој родител го посакува за своето дете.

Затоа, внимателно проучете ги овие препораки на канадските педијатри, споделете ги со оние што размислуваат слично и полека работете на создавање заедница која ќе го врати статусот на бесплатната, понекогаш малку опасна детска игра.

Автор: Јована Папан

Извор