Прекумерното користење на социјалните мрежи во секојдневниот живот може да создаде потреба за компулсивно, бесцелно прелистување кое одзема значителен дел од нашето време, како и таканаречен страв дека нешто ќе пропуштиме ако не сме онлајн нонстоп. Ова може негативно да влијае врз концентрацијата и вниманието, квалитетот на спиењето, може да доведе до занемарување на приоритетните обврски, социјалната интеракција во реалниот свет и, на крајот, до зголемена анксиозност и депресија.

Што може да влијае врз развојот на овој тип зависност?

Со цел креаторите на социјалните мрежи да профитираат, тие се дизајнирани да го привлечат нашето внимание, како со нивниот изглед така и со содржината и можностите што ни ги нудат. Направени се, значи, на тој начин да го стимулираат лачењето на допамин (хормонот на среќата), како позитивно засилување кога интеракциите се реализираат на овој начин – добивање лајкови, коментари, следбеници и слично. Сепак, важно е да се знае дека тоа е токму истиот механизам што постои во различни форми на зависност – кај коцкари, пушачи, корисници на психоактивни супстанции. Колку е почеста поддршката, толку повеќе ќе влијае врз одреден број луѓе со тоа што ќе поминуваат повеќе време на социјалните мрежи, ќе работат на објави за да добијат што повеќе лајкови и коментари, да бидат споделени што повеќе пати.

Поточно, животот почнува да се врти околу тоа како ќе се прикажува на социјалните мрежи, што може штетно да се одрази врз другите сегменти од животот.

Исто така, важен елемент на зависност од социјалните мрежи е потребата да се биде секогаш во тек со она што се случува во виртуелниот простор, во чија основа е стравот да не се пропушти нешто. Личноста која го има овој страв треба веднаш да провери и да одговори на секое известување, плашејќи се дека ќе остане надвор, да не пропушти покана за настан, дискусија или озборување во група, да не одговори на нечиј коментар или да не го сподели своето мислење на туѓи објави и слично.

Она што дополнително може да ја нахрани зависноста е користењето на социјалните мрежи со цел одбранбен механизам – да се заштити човекот од осаменост, досада, анксиозност, депресија. Така, овие чувства се потиснуваат, негираат, маскираат, се туркаат под тепих – каде што, всушност, стануваат покомплицирани. Социјалните мрежи имаат свои предности, но не се, ниту треба да се гледаат како трајна замена за контактот лице в лице.

Кои се показателите за зависност од социјалните мрежи?

Посветување повеќе време и внимание на активностите на социјалните мрежи отколку на директните социјални интеракции.

Човекот станува повлечен, изолиран. Дури и кога е во друштво, треба постојано да ги проверува социјалните мрежи и главниот фокус е на нив. Темите за кои најчесто зборува се: кога го следеле и кого тој следи, кој лајкувал и коментирал на споделените фотографии, што објавиле некои од инфлуенсерите и слично.

Занемарување на обврските. Поради стравот од пропуштање, почнуваат да трпат обврските поврзани со училиште, факултет, работа, семејство. Овие лица ги запоставуваат и своите хобија, стануваат „роб“ на социјалните мрежи, кои им стануваат приоритет. Постојано се напнати, вознемирени и чекаат настани во виртуелниот свет.

Влегување во ризични однесувања. Личноста ги прифаќа таканаречените предизвици што кружат на социјалните мрежи за да добие што поголема поддршка – лајкови, коментари, споделувања. Предизвиците можат да бидат и опасни за живот, врз основа на вознемирување на други луѓе, насилство од врсници, злоупотреба на животни. Тренд е и младите да се „фалат“ на социјалните мрежи што и колку пиеле, да се снимаат додека возат и слично.

Нарушено внимание и концентрација. Потребата постојано да се биде во тек со новите објави и информации на социјалните мрежи може да биде поразителна за мозокот и да го оневозможи фокусирањето на друга активност повеќе од неколку минути. Исто така, известувањата кои постојано доаѓаат го прекинуваат текот на мислата и фокусот се префрла на нив дури и кога личноста успева да се фокусира на нешто друго, да речеме кога учи. Затоа, квалитетот на сонот може да настрада ако човек си легнува со телефонот. Така, нема време кога човекот да биде сам бидејќи е незамисливо да е офлајн, што е многу важно за „полнење на батериите“. Ова дополнително се рефлектира во целокупната ментална исцрпеност. Важно е да се потенцира и феноменот „фантомска вибрација“, кога човек замислува дека телефонот ѕвони/вибрира затоа што постојано го чека.

Чувство на интензивно преоптоварување кога батеријата на вашиот телефон е при крај. Човекот се чувствува ужасно, обземен од вознемиреност, паника, лутина кога не може да го наполни телефонот, кога ќе му снема сигнал или ќе се појави некаков дефект.

Дали се препознавате себеси или вашето дете во некоја од овие ставки?

Дали сте се обиделе и што сте се обиделе да направите за да го решите проблемот?

Автор: м-р Анѓела Златковиќ/ специјален педагог

Извор