Иако се обидуваме да го заборавиме периодот кога ги очекувавме сите вести за ковид-19 и честопати „ни паѓаше мрак на очи“ кога размислуваме за сè, како да не можеме да избегаме од тој вирус и последиците што ги остави. Го знаеме ова затоа што од прва рака сме искусиле многу од последиците. Но, има и такви што не сме ги почувствувале или не ги поврзувавме со ковид-19.

Една голема студија од Масачусетс открила дека бебињата чии мајки имале ковид-19 за време на бременоста имале малку поголема веројатност да имаат низа невроразвојни дијагнози до тригодишна возраст. Повеќето од овие деца имале доцнење во говорот или моториката, а оваа поврзаност била највидлива кога мајката била заразена доцна во бременоста и носела машко дете.

Иако зголемувањето на ризикот било мало во целина, кога ќе се земе предвид дека милиони жени биле бремени за време на пандемијата, дури и ова мало зголемување е значајно. Студијата не докажува дека инфекцијата со ковид-19 за време на бременоста предизвикува аутизам или други мозочни состојби кај фетусите, но сугерира дека инфекциите и воспаленијата за време на бременоста можат да влијаат врз тоа како расте мозокот на детето, нешто што научниците го виделе и кај други болести. Ова се смета за причина да им се помогне на бремените жени да го избегнат ковид-19 и внимателно да се следат децата кои биле изложени на вирусот во матката.

Што открила студијата?

Прегледани се повеќе од 18.000 медицински картони на мајки и нивните деца родени помеѓу март 2020 и мај 2021 година, пред вакцините да бидат широко достапни. Бидејќи сите мајки што родиле во тој период биле тестирани за ковид, било јасно кои бремени жени биле изложени на вирусот. Околу 5 % од овие мајки имале ковид за време на бременоста. Се покажало дека нивните деца имаат малку поголема веројатност да бидат дијагностицирани со невроразвојно нарушување до 3-годишна возраст отколку оние чии мајки не биле заразени, дури и по земањето предвид на разликите во возраста на мајката, расата и предвременото породување.

Врската била најсилна кога инфекцијата се случила во третото тримесечје и кога мајката била бремена со момче. Сепак, огромното мнозинство деца во двете групи покажале типичен развој. Експертите велат дека ковид-19, кој предизвикува силен имунолошки одговор кај некои луѓе, се вклопува во биолошкиот модел што се гледа кај други инфекции за време на бременоста.

Како влијае инфекцијата врз развојот на мозокот?

Иако ова сè уште не е јасна врска, познато е дека инфекцијата може да го наруши растот на мозокот на детето. Во здрав мозок имунолошките клетки помагаат во обликувањето на невронските врски во развој, со отстранување на дополнителни или непотребни врски. Кога имунолошкиот систем на мајката е активиран од инфекција, воспалителните молекули можат да стигнат до мозокот на бебето и да го променат процесот.

Иако студијата пронашла врска со инфекции во доцната бременост, некои лекари не се согласуваат со оваа теорија, како и со онаа што вели дека машките деца се позасегнати. Имено, момчињата се посклони од девојчињата да имаат доцнење во говорот или моториката и да им биде дијагностициран аутизам. Истражувачите се сомневаат дека машките фетуси може да бидат почувствителни на стрес и воспаление пред раѓањето, иако механизмот не е целосно јасен.

Научниците вклучени во студијата нагласиле дека оваа студија не е доказ, туку покажува врска помеѓу инфекцијата со ковид за време на бременоста и развојните проблеми. Многу други фактори би можеле да ја објаснат врската. Слично на тоа, мајките што имале ковид може да имале и други здравствени проблеми, како што се дебелина, дијабетес или ментални здравствени состојби, кои го зголемуваат ризикот од доцнења во развојот кај нивните деца.

Една студија открила дека дури и инфекциите пред или по бременоста може да бидат поврзани со аутизам, што сугерира дека заедничката генетика или околината, а не самата инфекција, може да биде во игра. Затоа, експертите велат дека се потребни многу поголеми, подолги студии за да се разбере степенот на каков било ризик од инфекција.

А што е со вакцините?

Голема национална студија во Шкотска не открила разлика во раните развојни исходи помеѓу децата чии мајки биле вакцинирани и оние што не биле. Друга студија во Соединетите Држави го открила истото: нема врска помеѓу пренаталната вакцинација против ковид и доцнењата во развојот на 18 месеци.

Автор: Луна Николиќ

Извор