Децата се раѓаат како суштества кои се целосно неспособни за самостоен живот. Затоа, природно е децата да зависат од возрасните кои се грижат за нив – првенствено од нивните мајки. Бремената жена носи дете во стомакот девет месеци и се навикнува на фактот дека детето е дел од нејзиниот организам. Кога се породува, таа го задржува ставот дека детето е дел од неа, но не дел од нејзиното тело, туку дел од нејзината личност. Неколку недели по раѓањето на детето, мајката има силна емоционална врска со детето. Друго име за оваа емоционална врска е љубовта. Целта на љубовта е да обезбеди многу силна врска што ќе гарантира дека некој возрасен несебично ќе се грижи за детето додека расте. Крајната цел на родителите е да го подготват детето за самостоен живот во човечкото општество. Ова значи дека детето, сè додека не ја достигне независноста што треба да се совпадне со зрелоста, е во зависна положба во однос на родителите, или другите возрасни што се грижат за него.

Психолошка симбиоза

Исто како што мајката се врзува за детето, така полека детето се врзува за мајката. Веќе околу шестиот месец од животот повеќето деца се цврсто приврзани за својата мајка. Го знаеме ова затоа што тогаш, во случај мајката да е отсутна долго време, се појавува чувство на тага. А за да може детето да тагува за својата мајка, мора да знае која е неговата мајка, да знае дека ја нема, да знае дека зависи од неа и да сака да се врати кај неа.

Страв од разделба

Кога ќе се воспостави симбиозата помеѓу мајката и детето, постои страв дека таа би можела да биде нарушена или скршена – дека мајката и детето би можеле да бидат разделени. Бидејќи зборуваме за разделба, зборуваме всушност за стравот од разделба. Особено е изразен во периодот на првата или примарна симбиоза, која трае првите три или четири години од животот на детето, но постои и во подоцнежните фази од развојот. Во првите три или четири години детето е многу мало и во значителна мера беспомошно, па затоа интуитивно знае дека светот надвор од „безбедната зона“ што ја сочинува просторот околу неговата мајка (татко или друг доверлив возрасен) е некако опасен, па во случај на оддалечување од мајката реагира со страв.

Чекор во независност

И мајката и детето покажуваат страв од разделба. Стравот на мајката е дека детето може да се изгуби, дека нешто ќе му се случи, дека некој ќе го украде или киднапира, дека таа може да се разболи и да умре и да го остави детето само, дека во случај на развод тоа ќе му припадне на неговиот татко и слично. Сепак, веќе по третата година мајката сфаќа дека детето треба да научи независност и одвојување од мајката, па затоа го стимулира детето да се вклучи во оние активности во кои мајката не е присутна: да оди во куќата на бабата, да преноќи таму и слично.

Клучни моменти

Типичните проблеми се појавуваат во форма на страв од темнина, кога детето треба да спие во свој кревет или во соба што е одвоена од онаа на неговите родители. Кога светлото ќе се изгасне, детето верува дека светот се менува, а секој шум во главата на детето може да предизвика застрашувачки слики од натприродни суштества за кои детето верува дека постојат и можат да го оддалечат од мама и тато. Поради овие причини, многу деца се плашат да спијат сами, а ако заспијат сами, кога ќе се разбудат навечер, доаѓаат в кревет кај мама и тато, бидејќи таму се чувствуваат безбедно.

Друга типична ситуација е тргнувањето во градинка, бидејќи е вообичаено децата да плачат во тој период кога нивните мајки ги предаваат на воспитувачите. Ова е така затоа што детето ја доживува ситуацијата како напуштање на симболично ниво. Потребно е извесно време за да престане ова однесување и детето да почне да ја перципира градинката како домашна средина, каде што се чувствува безбедно.

Нагло разделување од мајката

Кога од некоја причина има ненадејно разделување од мајката, дури и привремено, детето ќе реагира со страв од разделување. На пример, ако детето се разболи и треба да биде во болница, вообичаено е да реагира на овој начин. Поради овие причини, современиот третман на мало дете подразбира дека е примен во болница заедно со еден од родителите. За жал, многу детски болници не се доволно опремени за целосно да го спроведат овој принцип.

Манипулирање со стравот од разделување

Различни методи на образование го користат поттикнувањето на стравот од разделување за родителите да можат полесно и „ненасилно“ да го управуваат детето. Познато е дека малото дете е управувано од биолошки всадениот принцип на пријатност, што значи дека детето сака да го прави само она што му е пријатно бидејќи верува дека е безбедно, корисно и добро, додека не сака да прави работи што се непријатни, верувајќи дека се негативни и штетни. Родителите мора да го научат детето дека постојат пријатни работи што не се дозволени, бидејќи се штетни, но и дека постојат непријатни работи што детето мора да почне да ги прави, бидејќи се корисни и позитивни.

Опасни игри

Овој начин на управување со детето е многу ефикасен, но не го препорачуваме бидејќи детето развива основна несигурност. Почнува да мисли дека не е доволно добро да заслужува стабилна љубов и дека затоа може да биде отфрлено. Така, родителите кои никогаш не му се закануваат на детето со разделба, добиваат дете кое е многу сигурно во љубовта на своите родители и кое одбива да им се покори и да ги слуша. Затоа тие мора да применуваат различни казни, што предизвикува стравот од казна да го замени стравот од разделба и да стане непријатноста што е неопходна за детето да ги извршува родителските барања што се корисни, но кои детето не ги сака.

Автор: д-р Зоран Миливојевиќ/ психотерапевт

Извор