Ова е став на м-р Гоце Бумбароски, наставник по одделенска настава во ООУ „Кочо Рацин“ – Прилеп, за тоа како можеме да го искористиме времето со децата, особено сега кога сме повеќе време со нив во текот на денот

Вонредните мерки поради коронавирусот ги сместија учениците покрај своите родители наместо во училишните клупи. Сметам дека со години наназад постои „тивка трагедија“ во нашите домови и ги засега нашите најскапоцени: нашите деца. Време е да ја поправиме, може да го искористиме моментот сега кога сме дома повеќе од вообичаено.

Децата генерално се во катастрофална емоционална состојба! Во последните 15 години истражувачите ни даваат сè поалармантни статистики за нагло зголемување на проблемите со менталната состојба и менталното здравје на децата.

Статистиката вели:
• 1 од 5 деца има проблеми со менталното здравје
• Пораст од 43% кај дијагностицираното АДХД (ментално нарушување кај децата)
• Забележано е зголемување од 37% кај адолесцентната депресија

Што се случува и што правиме погрешно?

Денес децата се премногу стимулирани и премногу опкружени со материјални предмети, но тие се лишени од основите на здравото детство, како што се:

• Емоционално достапни родители
• Јасно дефинирани граници
• Одговорности
• Балансирана исхрана и соодветно спиење
• Движење во целина, но особено на отворено
• Креативна игра, социјална интеракција, неструктурирани можности за игра и простори за здодевност

Наместо тоа, во последниве години децата се исполнети со:

• Дигитално расеани родители
• Волшебни и попустливи родители кои им дозволуваат на децата „да управуваат со светот“ и да ги поставуваат правилата
• Чувство за право според кое тие сметаат дека заслужувате сè без тоа да се заработи (овде не мислам на пари) или да бидат одговорни за тоа
• Несоодветен сон и неурамнотежена исхрана
• Седечки начин на живот
• Бесконечна стимулација, технолошки дадилки, моментално задоволување и отсуство на здодевни моменти.

Што да направиме додека сме дома покрај своите деца?

Ако сакаме нашите деца да бидат среќни и здрави лица, треба да се разбудиме и да се вратиме на основите. Верувајте, тоа сè уште е можно! Многу семејства забележуваат итни подобрувања по неколку недели од спроведувањето на следниве препораки:

• Поставете граници и запомнете дека сте капетан на бродот. Вашите деца ќе се чувствуваат посигурни знаејќи дека имате контрола над кормилото.
• Понудете им на децата урамнотежен животен стил полн со она што им е потребно, а не само она што тие го сакаат. Не плашете се да им кажете „не“ на вашите деца ако она што тие го сакаат не е тоа што им треба.
• Обезбедете здрава храна и ограничете ја брзата храна.
• Поминете два до три часа неделно на отворено, правејќи активности како што се велосипедизам, пешачење, риболов, гледање птици/инсекти и сл.
• Уживајте во семеен ручек или семејна вечера без паметни телефони или друга технологија, оставете им простор на сите да се ценат меѓу себе.
• Играјте игри заедно како семејство или ако децата се многу мали за игри во заедница, само оставете ги да си играат.
• Вклучете ги вашите деца во некои домашни активности, т.е. работа во домаќинството според нивната возраст (диплење или обесување облека, распакување храна, поставување на трпезата, хранење милениче итн.)
• Спроведување стандардна рутина на спиење за да обезбедите вашето дете да помине доволно време во спиење. Распоредите се уште поважни за децата на училишна возраст.
• Научете ги на одговорност и независност.
• Не носете им го ранецот на вашите деца, не носете ги домашните задачи што ги заборавиле, не лупете им банани или портокали ако можат сами да го сторат тоа. Наместо да им давате риба, научете ги да рибарат.
• Научете ги да чекаат и да го одложат задоволството.
• Овозможете да „имаат здодевност“ бидејќи здодевноста е моментот кога се буди креативноста. Не чувствувајте одговорност за постојаното забавување на децата.
• Не користете ја технологијата како лек за здодевноста, ниту пак нудете ја во првата секунда од неактивност.
• Избегнувајте употреба на технологија за време на оброците, во автомобили, ресторани, трговски центри. Користете ги овие моменти како можност за дружење преку обука на мозоци за да знаете како да работат кога се во режим: „здодевност“.
• Помогнете им да создадат „список со активности“ за моментите кога ќе им биде здодевно.
• Бидете емотивно достапни за да се поврзете со децата и да ги научите на социјални вештини.
• Исклучете ги телефоните навечер кога децата треба да одат во кревет за да избегнат дигитални одвраќања.
• Станете регулатор или емотивен тренер за вашите деца. Научете ги да ги препознаат и да управуваат со сопствените фрустрации и гнев.
• Научете ги да се поздравуваат, да возвраќаат љубезност, да кажат благодарам и ве молам, да ја признаат грешката и да се извинат. Но не присилувајте ги, само бидете модел на сите оние вредности што ги всадувате.
• Поврзете се емотивно – насмејте им се, гушнете ги силно, бакнете ги, скокоткајте ги, читајте им, танцувајте со нив, скокајте, играјте или лазете со нив.