Малкумина од нас ќе погледнат со сочувство на крлежот што ни се прилепува за кожата и се храни со нашата крв. Причината за тоа не е количината на крв што ја консумира крлежот, бидејќи таа загуба за нас е незначителна, туку фактот што крлежите можат да ни пренесат некои болести.

Во нашиот регион крлежите пренесуваат две болести: лајмска борелиоза и вирусен менингоенцефалитис.

1. Лајмска борелиоза е бактериска болест која се манифестира со појава на црвенило на кожата кое концентрично се шири на местото на каснувањето. Рабовите на црвенилото обично стануваат поизразени, а центарот избледува. Покрај оваа кожна манифестација, може да се појави и покачена температура и чувство на слабост и премаленост. Болеста успешно се лекува со антибиотици и поминува без последици. Доколку се занемари црвенилото на кожата и не се примаат антибиотици, борелиозата може да се комплицира, предизвикувајќи менингитис, парализа на одредени мускули, артритис итн. Меѓутоа, доколку се лекува, болеста поминува без последици.
2. Друга болест предизвикана од крлежи е вирусниот менингоенцефалитис (ТМЕ). Од самото име на болеста е јасно дека се работи за вирусно воспаление на мозокот и мембраните кои го опкружуваат мозокот. Имајќи предвид дека централниот нервен систем, заедно со ендокриниот систем, е главниот регулатор на сите функции во нашето тело, неговото оштетување или неисправност е секако непожелно, опасно и потенцијално фатално. Не постои специфичен лек за оваа болест.

TME е ендемично заболување, што значи дека присуството на вирусот кај крлежите е ограничено на одредени географски области. Во светот, тоа е дел од Централна и Јужна Европа, Јужна Скандинавија, Русија и Јапонија. Тоа не значи дека во други земји нема крлежи или дека таму не предизвикуваат некои болести. Секоја географска област има свои специфични болести кои се пренесуваат преку крлежи (има околу триесет такви болести), па затоа е добро да прашате за болестите што се пренесуваат преку крлежи во земјите во кои патувате и планирате да останете во природа.

Симптоми

Не секој што ќе дојде во контакт со заразен крлеж ќе се разболи. Дури 2/3 од луѓето нема да имаат никакви симптоми. Сепак, 30 отсто од помалку среќните ќе покажат знаци на болест. Првите симптоми се појавуваат 7-14 дена по каснувањето од крлеж (максимум по 30 дена). Болеста обично започнува со симптоми слични на грип како треска, премаленост, болки во мускулите. Кај децата може да се јави дијареја и повраќање. Овие симптоми траат неколку дена, проследено со затишје без симптоми од околу една недела. Во втората фаза на болеста, која трае од неколку недели до неколку месеци, се појавуваат знаци на воспаление на централниот нервен систем.

Симптомите се јавуваат како што следува:

• тешки главоболки;
• висока температура;
• болка при вртење на вратот;
• чувствителност на светлина (фотофобија);
• нарушување на свеста во смисла на прекумерна поспаност и кома или зголемена раздразливост и делириум;
• гадење;
• повраќање;
• делумно или целосно лишување од одредени делови од телото;
• нарушување на видот, слухот, говорот, дишењето итн.

Сите пациенти нема да ги имаат сите симптоми, но некои од нив ќе се појават, во зависност од тоа кој дел од мозокот е зафатен од воспалението.

Последици

За жал, кај 2/3 од луѓето оваа болест предизвикува привремени последици со различно времетраење, како што се силни главоболки, нарушувања на концентрацијата, нарушувања на меморијата, нарушувања на видот итн. Кај 10-20 отсто од луѓето некои од горенаведените последици ќе останат трајно присутни. Смртноста е 1-2 отсто.

Превенција

Имајќи предвид дека ТМЕ е сериозна и потенцијално фатална болест, важно е да се спроведат општи и конкретни превентивни мерки. Општата превенција е достапна за секого и важно е да се спроведе бидејќи, покрај ТМЕ, крлежите пренесуваат и борелиоза, која не може конкретно да се спречи.

Општи превентивни мерки

При излегување во природа се препорачува носење светла облека за полесно забележување на крлежите, избегнување темни материјали и носење долги панталони или блузи со долги ракави и затворени чевли. Колку помалку кожа е директно изложена, толку повеќе време ќе му треба на крлежот да најде соодветно место за да ја пробие кожата.

Доколку се користат репеленти (средства против каснување од комарци и крлежи), треба да се земе предвид дека се работи за потенцијално токсични материи, па затоа треба строго да ги следите упатствата нагласени на декларацијата на производот. Ваквите препарати не треба да се користат кај деца помали од 2 месеци. Некои веруваат дека таквите средства не треба да се користат дури и кај деца помлади од 2 години. Треба да се мачкаат само деловите од кожата кои не се покриени со облека. Децата не треба да се мачкаат по лицето и рацете, бидејќи тие често ги допираат устата и очите со рацете, а производот е потенцијално токсичен. Ако средството е спреј, нанесувањето треба да се направи на отворено и подалеку од храна. Репелентите дејствуваат неколку часа, па затоа производот треба да се нанесува неколку пати доколку се работи за цел ден или неколку дена во природа. По враќањето, третираните површини на кожата треба да се измијат. Репелентите не штитат од болести кои крлежите можат да ги пренесат, туку од самото каснување

Ако е можно, треба да избегнувате движење надвор од главните шумски патишта и покрај грмушките, бидејќи таму обично се наоѓаат крлежите. Ним им пречи директната изложеност на сончева светлина, па најактивни се претпладне и навечер и најчесто се наоѓаат во област каде што има грмушки, суви лисја и сенка.

По враќањето од природа треба веднаш да ја соблечете носената облека и да ја ставите на перење за да ги отстраните крлежите ако се закачиле на вашата облека. Потоа следува детален преглед на телото. Крлежите често може да се најдат во косата (особено кај децата), зад увото, на наборите на телото, во пределот на гениталиите и на други места. Имајќи предвид дека заразената женка ја пренесува инфекцијата на своето потомство, може да се заразат и најмалите крлежи со големина помала од еден милиметар. Земајќи го ова предвид, како и фактот дека нивното каснување (за разлика од комарците) е нечувствително бидејќи плунката содржи супстанции кои го спречуваат чувството на болка и знаци на воспаление, не е чудно што третина од заболените не се сеќаваат на каснување од крлеж. Токму поради оваа причина, прегледот на телото треба да биде многу детален. Исто така, треба да го прегледате вашето домашно милениче заради него, но и затоа што крлежите од него можат да преминат на членовите на домаќинството.

Извор