Воспаление на средното уво со излив или секреторниот отит претставува патолошка состојба на средното уво зад интактно (неоштетено) ушно тапанче, без симптоми и знаци на акутна инфламација.
Повеќе од 80% од децата од предучилишна возраст поминуваат низ најмалку една епизода на секреторен отит, а најзасегната е возрасната група на деца од 3 до 6 години.

Се смета дека во основата на сите воспалителни процеси на ушите што можат да се јават во текот на животот, особено на хроничните форми, се секреторни отити во раната детска возраст кои не биле детектирани или не биле соодветно третирани.

Зошто се јавува секреторен отит?

Ризик-фактори за појава на секреторен отит се честите горнореспираторни инфекции, аерозагадувањето, социо-еконоомските услови на живеење, сé поинтензивното присуство на децата во дневните центри за згрижување (градинки, училишта), но секако свое влијание имаат и доењето и пасивното пушење.
Основниот механизам за појава на овие воспаленија е дисфункција на Евстахиевата туба, што доведува до подолготраен негативен притисок и акумулација на излив (секрет) во средното уво. Дисфункцијата на тубата најчесто се јавува во услови на чести горнореспираторни инфекции, зголемен и често воспален трет крајник или склоност кон алергии.

Симптоми и дијагноза

Симптоматологијата на секреторниот отит се карактеризира со минорни симптоми, често занемарени поради возраста, а се манифестираат како безболно спроводно намалување на слухот и чувство на исполнетост во увото. За разлика од минорните симптоми, секвелите или последиците поради задоцнета дијагноза или несоодветен третман се мајорни – оштетување на слухот, атрофија на тапанчето, хронични инфекции.

Дијагнозата се поставува врз основа на исцрпната анамнеза и преглед. Но, во основа особено значење во поставувањето правилна дијагноза имаат 3 дијагностички методи:

1. Отомикроскопија – златен стандард во дијагностиката на промените во надворешниот слушен канал и ушното тапанче, а преку него индиректно и процена на промените во средното уво. Особена важност има во детската возраст бидејќи во услови на ограничена визуализација го зголемува повеќекратно видното поле и на тој начин овозможува многу подобра процена во однос на класичната отоскопија.

2. Тимпанометрија – служи за процена на функционалната состојба на средното уво. Со аплицирање на променлив притисок во надворешниот слушен канал се добива соодветен графички одговор (тимпанометриска крива) според кој се толкуваат различни патолошки состојби во средното уво, ушното тапанче, слушните ковчиња и Евстахиевана туба. Ова е објективна метода, не бара особена соработка од страна на пациентот, па затоа може да се користи кај сите пациенти независно од возраста. Од тие причини се препорачува и како скрининг-метода или метода за рано откривање на овие состојби.

3. Тонална аудиометрија – субјективна метода за испитување на слухот (зависи од соработката на пациентот при аплицирање звуци со различна јачина и фреквенција од страна на испитувачот). Добиениот графички приказ е слика на состојбата на слух кај испитаникот и е во тесна врска со различни патолошки состојби на слушниот апарат. Поради неопходната соработка од страна на испитаникот, оваа метода има лимитирана употреба и може да се користи кај деца над 3,5 и 4-годишна возраст.

Тријасот од овие дијагностички методи е од особена важност во дијагностиката на секреторниот отит. Во отомикроскопскиот наод можни се разни варијации – заматено, вовлечено тапанче, со намалена прозрачност и различна пребоеност/ розеникаво, белузлаво, жолтеникаво. Рамната тимпанометриска крива (тип Б), како и намалување на спроводната компонента на аудиометрискиот наод особено во ниските фреквенции (т.н. аудиограм во форма на лажичка) се типичен наод.

Секоја метода сама за себе има одредена важност, но користењето на сите три методи дава можност за што подобра дијагностика и процена на тежината на промените, но е и добра алатка во следење на еволуцијата на заболувањето поради можните варијации.
Надополнување на овие методи е флексибилната фиберназофарингоскопија која овозможува прецизна евалуација на носните простори и процена на третиот крајник.

Постојат повеќе дилеми при дефинирање на третманот на секреторниот отит.

Дилема 1: Дали секогаш може да го дефинираме „нултото време“ (времето кога почнува секреторниот отит)
Став: Зависи од способноста на родителите или воспитувачите/наставниците да ги забележат слушните проблеми, а многу малку од самите пациенти, децата.

Дилема 2: Конзервативен третман – Waitandseeapproach – само следење на еволуцијата на заболувањето или активен третман?
Став: Зависи од процената на тежината на резултатите од тријасот дијагностички методи (отомикроскопија, тимпанометрија, аудиометрија). Активниот конзервативен третман се спроведува според дефинирани прирачници кои ги даваат насоките во третманот и може да се користат антибиотици, антихистаминици, кортикотерапија (системски или локално), муколитици.

Дилема 3: Времетраење на конзервативниот третман
Став: Според препораките, овој период е 3-6 месеци, доколку резултатите во тој период не покажуваат значително подобрување. Но тој секогаш може да варира и зависи од процената и тежината на резултатите од дијагностичките методи.

Хируршкиот третман се наметнува во случај на неуспех на конзервативниот третман и перзистирање на симптомите и наодите. Тој подразбира неколку можни процедури:

– миринготомија и аспирација – засекување или формирање отвор на ушното тапанче и аспирација, извлекување на секретот од средното уво. Отворот на тапанчето спонтано затвора во период од неколку дена до неколку недели, зависно од техниката на миринготомија.
– миринготомија, аспирација и пласирање на вентилациско цевче – по реализираната миринготомија и аспирација на местото на отворот на тапанчето се пласира вентилационо цевче кое овозможува пролонгирана вентилација и дренажа на средното уво. Ова цевче стои на тапанчето 6 – 12 месеци и во најголем број случаи спонтано се отфрла во надворешниот слушен канал. Во мал број случаи потребно е повторно пласирање на вентилациски цевчиња. Постојат и вентилациски цевчиња за пролонгирана вентилација и дренажа (1 – 3 години), а се користат кај потешките случаи или во случаи кога цевчињата за краткотрајна вентилација и дренажа не можат да го санираат процесот.

– oвие интервенции се често надополнети со аденоидектомија – отстранување на третиот крајник или тонзилоаденоидектомија – отстранување на непчаните крајници и третиот крајник.

Дилема 4: Миринготомија или миринготомија со пласирање на вентилациско цевче.
Став: Зависи од предоперативните дијагностички резултати, но и од процена на изливот/секретот од средното уво во текот на интервенцијата и по реализираната миринготомија. Доколку изливот е поредок и пооскуден, сметам дека треба само миринготомија и аспирација, но ако е погуст или леплив, секако треба да се пласира и вентилациско цевче.

Дилема 5: Операција на крајници во хируршкиот третман на секреторниот отит – „да“ или „не“.
Став: И покрај различните мислења, таа е оправдана кога има јасни индикации за оваа оперативна интервенција, но е корисна и за отстранувањето на потенцијалниот извор на инфекции. Ова особено се однесува на третиот крајник.

Дилема 6: Често употребуван збор во прирачниците за третманот е и/или.
Став: Ова секако остава простор за тераписки избор и тераписки варијации адаптирани за секој пациент, но дефинирани според резултатите од дијагностичките методи во периодот на иницијалната дијагноза и периодот на следење.

За жал, кај одреден број случаи поради прикриените симптоми и ненавремената дијагноза хируршкиот третман се наметнува како првичен избор.

Навремената и прецизна дијагноза на секреторниот отит го зголемува терапискиот простор кој и покрај дадените насоки според дефинирани прирачници треба да биде адаптиран на секој пациент и наодите добиени од дијагностичките процедури. На тој начин значително се намалува ризикот од појава на компликации, ризикот од оштетување на слухот и тешкотии во развој на говорот.

Прим. д-р Борислав Гогушевски, оториноларинголог во клиничката болница „Жан Митрев“